پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
تحلیل کهنالگوی سفر قهرمان در منظومهی خورشید و خرامان الماسخان کندولهای
11
34
FA
محمد
کریمی
دبیر مدارس آموزش و پرورش استان کرمانشاه
karimi1353m@gmail.com
خلیل
بیگزاده
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی
kbaygzade86@gmail.com
10.34785/J013.2020.397
جوزف کمپبل الگوی جهانی نظریهی تک اسطورهی سفر قهرمان را بر اساس آرای فروید و یونگ در واکاوی ناخودآگاه مطرح کرد و معتقد است که این کهنالگو جهانی است و داستانهای همهی ملل، قابلیّت مطابقت با آن را دارند. در این جستار که به شیوهی توصیفی-تحلیلی انجام شده است، کهنالگوی سفر قهرمان را در منظومهی غنایی-حماسی <em>خورشید و خرامان</em> الماس خان کندولهای، از آثار ادبی کردی، بررسی کردهایم. هدف از این پژوهش، بررسی ویژگیهای مراحل سفر در نظریهی کمپبل و میزان مطابقت منظومهی <em>خورشید و خرامان</em> با آن است. یافتهها نشان میدهد که این الگو در آثار روایی کردی نیز کاربرد دارد و مطابقت آنها در مراحل هفدهگانهی این نظریه تأییدی بر جهانی بودن آن است و این منظومه در سه مرحلهی «عزیمت»، «تشرُّف» و «بازگشت» با الگوی سفر قهرمان کمپبل مطابقت دارد. قهرمان، خورشید خاور، به یاری کهنالگوی سفر در ناخودآگاهی جمعی از ناپختگی به پختگی، نوزایی و دانایی میرسد.
خورشید و خرامان,الماسخان کندولهای,سفر قهرمان,جوزف کمپبل
https://jokl.uok.ac.ir/article_61415.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61415_9a1ea0440c3671473f3c39bb7db499dc.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
بررسی ساختاری داستان موسی و سنگتراش دردیوان میرزا احمد داواشی
35
55
FA
شرافت
کریمی
گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
sh.karimi@uok.ac.ir
جمیل
جعفری
گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
j.jafari@uok.ac.ir
10.34785/J013.2020.942
داستان موسی و شبان از جمله داستانهای بسیار تأثیرگذاری است که مولوی آن را برساخته و با مهارت تمام در <em>مثنوی</em> آورده است. ظاهراً منشأ این داستان نامعلوم است و عدهای را عقیده بر این است که داستان موسی و عبد صالح در قرآن، مولوی را بر آن داشته تا به قیاس شریعت و طریقت دست یازد و طریقت را أهمّ از دیگری بنمایاند. پس از مولوی، این داستان (با تأثر از وی) در قالب دیگری به نام موسی و سنگتراش روایت شده که به گمان برخی، ازآن عبید زاکانی است؛ اما، با دقت در سبک این منظومه و مقایسهی آن با شعر عبید، انتساب آن به وی نامحتمل مینماید. این داستان در میان شاعران کرد نیز مورد استقبال قرار گرفته و آنان به زبان کردی آن را به نظم درآوردهاند. از جمله این شاعران، میرزا احمد داواشی (1280- 1359) زادهی روانسر است، که با مهارتی وافر به این قصه اهتمام ورزیده و آن را به زبان کردی به رشتهی نظم درآورده است. در این مقاله تلاش میشود که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد نقد ساختاری، قصۀ موسی و سنگتراش که در <em>دیوان میرزا احمد داواشی</em> در 129 بیت به نظم آمده، مورد بررسی قرار گرفته و عناصر تشکیل دهندهی آن تحلیل شوند. نتایج نشان میدهد که داستان موسی و سنگتراش، دارای تمام عناصر یک داستان کامل است و نویسنده توانسته به خوبی از این عناصر در جهت پیشبرد درونمایه بهره بگیرد.
شعر کردی,قصهی منظوم,مولوی,موسی و شبان,میرزا احمد داواشی,موسی و سنگتراش
https://jokl.uok.ac.ir/article_61416.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61416_b84ec6ca06292ef76dff401651eed009.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
ریختشناسی مَم و زین اثر احمد خانی بر اساس نظریهی پراپ
57
76
FA
آرزو
برومندی
گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج. ایران
arezobromandi@yahoo.com
جمال
احمدی
گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج ایران
jahmady52@yahoo.com
10.34785/J013.2020.513
ریختشناسیِ قصهها از آن دسته نظریاتی است که به صورت ساختاری به اثر ادبی (داستان) میپردازد و تلاش میکند داستان را بر مبنای نقش شخصیتها و حرکتهایی که در آن وجود دارد، تحلیل ساختاری کند. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی و بر اساس تکنیک تحلیل محتوا، به شیوهی منابع کتابخانهای و بر مبنای نظریهی ریختشناسی ولادیمیر پراپ، منظومه <em>مم و زین</em> احمد خانی (1706-1650) بر اساس داستان <em>مم و زین</em>، نوشتهی محمد سعید رمضان بوطی، تجزیه و تحلیل شده است. بر مبنای نتایج به دست آمده، داستان <em>مم و زین</em> دارای 21 خویشکاری از 31 خویشکاری پراپ است و دو داستانِ اصلی و درونی است. داستانِ اصلی، دارای 8 حرکت و داستان درونی 3 حرکت است. توالی خویشکاریها، به ویژه در هفت خویشکاری آغازین، رعایت نشده و برخی از آنها در اواسط و اواخر داستان دیده میشود. همچنین 13 شخصیت در داستان اصلی و 7 شخصیت در داستان درونی در نقشهای قهرمان، یاریگر قهرمان، شریر، یاریگر شریر و بخشنده و شاهزاده خانم ایفای نقش میکنند.
ریختشناسی,مم و زین,ساختارگرایی,حرکت,داستان,خویشکاری
https://jokl.uok.ac.ir/article_61421.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61421_0dc0b1c2fd38b26d0db53ef34791540f.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
بررسی تطبیقی مؤلفههای رمانتیک در اشعار خلیل مطران و بیسارانی
77
106
FA
محسن
پیشوایی علوی
عضو هیئت علمی زبان و ادبیات عربی دانشگاه کردستان
mpishvaiialavi@yahoo.com
پروین
یوسفی
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا همدان
parvin.u94@gmail.com
گلبهار
نادری
دانشجوی دانشگاه کردستان
golbahar.n1991@gmail.com
10.34785/J013.2020.710
مکتب ادبی رمانتیک در اواخر قرن هجدهم و تحت تأثیر تحولات و جریانهای فکری و سیاسی طبقات متوسط اجتماعی، در کشورهای اروپایی شکل گرفت. در ادبیات عربی، خلیل مطران به عنوان طلایهدار مکتب رمانتیک شناخته شده است. طبیعت سحرانگیز لبنان، استعداد ذاتی، عواطف و احساسات لطیف و افکار انتقادی مطران، او را در این راه یاری نمود. در ادبیات کردی نیز مولوی کُرد به مثابه برجستهترین شاعر این مکتب شناخته شده است. اما با توجه به اینکه بیسارانی بیش از به یک و نیم قرن پیش از مولوی زیسته و شاخصههای مکتب رمانتیک در سراسر اشعار وی موج میزند، میتوان نتیجه گرفت که یکی از پیشگامان مکتب رمانتیک در ادبیات کردی، بیسارانی است. ازاینرو، نگارندگان مقاله در صدد آنند که با روشی توصیفی-تحلیلی، ضمن شناساندن این شاعر توانمند به خوانندگان فارسی زبان، پیشگام بودن وی را در مکتب رمانتیک نشان داده و همچنین با تکیه بر مکتب تطبیقی آمریکایی، اشعار رمانتیک او را با اشعار رمانتیک خلیل مطران، شاعر معاصر عرب، مورد تطبیق و بررسی قرار دهند. یافتههای پژوهش، ضمن توجه به پیشتاز بودن هر دو شاعر در این مکتب ادبی، این امر را نشان داده است که هر دو شاعر از بیشتر مولفهها و شاخصههای رمانتیسم بهره جستهاند و در این میان نخست توصیف طبیعت سپس خیالپردازی و احساس سرشار دارای بیشترین بسامد هستند.
رمانتیسم,مکتب تطبیقی آمریکایی,خلیل مطران,بیسارانی
https://jokl.uok.ac.ir/article_61422.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61422_fc7c0d1a4c2f70965d70fe6a45a975d7.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
تصریف فعل و مقولههای آن در کردی کلهری بر اساس صرف زایشی باوِر
107
124
FA
مسعود
دهقان
0000-0001-7925-7770
گروه زبان و ادبیات انگلیسی و زبان شناسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
dehghan_m85@yahoo.com
ابراهیم
بدخشان
گروه زبان انگلیسی و زبان شناسی دانشگاه کردستان
badakhshane@gmail.com
10.34785/J013.2020.697
پژوهش حاضر با هدف بررسیِ تصریف فعل و مقولههای آن در کردی کلهری در چهارچوب صرف زایشی باوِر (1996) انجام گرفته است. ماهیت روششناسی انجام این نوشتار کیفی، توصیفی-تحلیلی بوده و دادهها از طریق مصاحبه با سخنوران کُردزبان گردآوری و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتهاند. در این مقاله کوشیدهایم تا مقولههای تصریفی فعل که در کردی کلهری عبارتند از: وندهای وجه، وندهای نفی و وندهای شخصی را هر کدام جداگانه مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. این مقاله در پی پاسخی برای این پرسش است که چگونه فرآیند تصریف در مورد فعل قابل بحث و بررسی است، و همچنین چه محدودیتی در خصوصِ مقولهی فعل در کردی کلهری به لحاظ تصریف وجود دارد. پژوهش حاضر به دنبال آن است که چگونه دیدگاههای صرفیونی همچون باوِر (1996) میتواند تصریف فعل را در این گویش توجیه نماید. نتایج نشان داد که تصریف فعل در کردی کلهری در چهارچوب صرف زایشی باوِر کاملاً قابل توجیه است.
فرآیند تصریف,فعل,صرف زایشی,کردی کلهری
https://jokl.uok.ac.ir/article_61424.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61424_eb18384fc2b6674660cde17ebb690f99.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
نقدی بر تقسیمبندی شاخههای زبان کردی بر مبنای حوزهی جغرافیایی
125
140
FA
هیوا
ویسی
0000-0002-1678-2508
گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه رازی کرمانشاه
hiwaweisi@gmail.com
10.34785/J013.2020.619
دربارهی تعاریف و تمایزات میان اصطلاحاتی نظیر زبان، گویش و لهجه توافق جامعی میان پژوهشگران حوزههای زبانشناسی و جامعهشناسی زبان وجود ندارد. برخی از پژوهشگران در خصوص مطالعه و بررسی رابطهی میان زبان و اجتماع، از واژههای جامعهشناسی زبان و یا زبانشناسی اجتماعی استفاده میکنند و بین واژهها و اصطلاحات مذکور تمایز قائل میشوند؛ در حالی که برخی دیگر آنها را یکی میپندارند. این مسأله در خصوص تقسیمبندی زبان کردی نیز وجود دارد و بیشتر پژوهشگران زبان کردی هم دربارهی شاخهها، گویشها و لهجههای آن و تعداد و شمار آنها نه تنها اختلاف نظر دارند، بلکه مبنای تقسیمات آنها بیشتر محل و سکونت جغرافیایی و نه مشخصات و عناصر زبانی است. مطالعهی پیش رو، نخست به اختصار به بررسی تاریخی و جغرافیایی زبان کردی میپردازد و طبقهبندی و تقسیماتی را که از سوی محققین حوزهی زبانشناسی ارائه شده است، مورد بررسی و نقد قرار میدهد. در پایان، نتیجهگیری میشود که این نوع طبقهبندی دارای ایرادها و اشکالات فراوانی است. همچنین، پیشنهادهایی برای تقسیمبندی نوین در زبان کردی و شاخههای آن آورده میشود.
زبان کردی,گویش,لهجه,کورمانجی,سورانی,کلهری,هورامی
https://jokl.uok.ac.ir/article_61426.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61426_85577a43fe4d39d842804b6291de424c.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
نمادشناسی نقوش حیوانی در گلیم کردستان
141
165
FA
سارا
صادقی
دانشجوی دکتری باستانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی
sara_sadeghi809@yahoo.com
رضا
رضالو
دانشیار باستانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی
r_rezaloo@uma.ac.ir
فرزاد
فیضی
دانشجوی دکتری باستانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی
farzadfeyzi92@gmail.com
10.34785/J013.2020.784
ایران با دارا بودن اقوام متعدد، در بافت گلیم، صاحب هنر شاخصی در جهان است. این هنر پُربار در غرب ایران خصوصاً استان کردستان جلوههای گوناگونی از طرحپردازی دارد. با اینکه در این استان با ماشینیشدن بافتهها و رواج تولیدات کارخانهای که اغلب هنرهای دستی را تحت الشعاع قرار داده است، هنوز در روستاها و در میان عشایر، گلیمبافی دیده میشود؛ با این حال، هنر گلیمبافی کردی نیز کمکم در حال فراموشی است. بررسی و پژوهش در نمادپردازی خاص نگارههای بافتهشده در متن گلیمهای کردی، کاری ضروری و مهم است. نقوش مندرج در گلیمها را میتوان به چند بخش دستهبندی کرد: نقوش حیوانی، هندسی، ابزارآلات و گیاهی. در این مقاله که به بررسی نمادشناسانۀ نقوش حیوانی اختصاص دارد، هدف این است که نقوش و نگارههای حیوانی سه نمونه از گلیمهای کردی استان کردستان بررسی شود. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی - تحلیلی است و جمعآوری اطلاعات از منابع کتابخانهای و شناسایی نمونه گلیمها به شیوهی میدانی صورت گرفته است. این نمادها تداعیگر معانی گوناگونی دربارۀ فرهنگ کردستان هستند. نقشهای بافتهشده در گلیمهای کردستان برگرفته از طبیعت پیرامون زندگی کردها و با الگوپذیری از باورها و ریشه در اعتقادات فرهنگ این مردم دارد.
فرهنگ,نمادشناسی,گلیم,نقوش حیوانی,کردستان
https://jokl.uok.ac.ir/article_61427.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61427_94330154da24bc55d45c0bec981e54b0.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
ڕۆمانى هاوچهرخى کوردى: توێژینهوهیهکى ڕهخنهیی پراکتیکی بۆ پێنج ڕۆمان
167
197
FA
محسن
احمد عمر
0000-0001-9745-6618
دانشیار گروه زبان و ادبیات تطبیقی، گروه زبان و ادبیات کردی، دانشگاه صلاح الدین، اربیل عراق
mohsen_ahmadomer@yahoo.fr
10.34785/J013.2020.800
ئهم باسه توێژینهوهیهکى ڕهخنهیی پڕاکتیکییه له بارهى پێنج ڕۆمانى کوردى که لهم ساڵانهى دوایى بڵاوبوونهتهوه: <em>میرنشینى خاک و خۆڵ،</em> نهبهز گۆران (2017)؛ <em>پاسهوانانى خودا،</em> عهتا محهمهد (2019)؛ <em>سهردهمى گریانى بهلقیس،</em> جهبار جهمال غهریب (2018)؛ <em>یاداشتى عهتر و ئاگر</em>، بهیان سهلمان (2018)؛ <em>دهریاس و لاشهکان</em>، بهختیار عهلى (2019). ئهم ڕۆمانانه بێ هیچ گومانێک دهشێ نوێنهرایهتیى ڕۆمانى نوێ و هاوچهرخى کوردى بکهن، ههڵبهت له پاڵ زۆر ڕۆمانى تری هاوشێوه. له بهشى یهکهمدا باس له سهرههڵدانى رۆمان دهکرێ له ئهدهبى جیهانى، به تایبهتى ئهدهبى فرانسى، پاشان ئهم ئهزموونه بهراورد دهکهین به ئهزموونى رۆماننووسیى کوردى. ڕۆمانى کوردى له چاو ڕۆمانى ڕۆژئاوایى به گشتى و ڕۆمانى فرانسى به تایبهتى، مێژوو و ئهزموونێکى دوور و درێژى نییه، له ڕوانگهى ئێمهوه تهواوى سهدهى بیستهم به سهرهتاى سهرههڵدان و گهشهسهندنى ڕۆمانى کوردى له قهڵهم دهدرێ، سهرهتاى سهدهى بیست و یهکهم سهردهمى ڕۆمانى نوێى کوردییه که دهشێ به زۆر شێوه و شێواز ههموو تایبەتمەندییەکی ڕۆمانى تێدابێ بهو شێوهیەی له جیهاندا ناسراوه. بهشى دووهم تایبهته به پێشینهى توێژینهوه، بهو نووسین و سهرچاوانهى پێشتر ئهنجام دراون، ههڵبهت ئهمانهش مێژوو و کاریگهریى دیاریکراوى خۆیان ههیه. بهشى سێیهم تایبهته به خوێندنهوهى ڕهخنهگرانه و شیکردنهوهیهکى رهخنهیى و پراکتیکى بۆ پێنج ڕۆمانى ناسراوى کوردى که دهشێ ببنه ڕۆمانى مۆدێل له ئهدهبى کوردیدا.
ڕۆمانى کوردى,مێژووى ڕۆمان,گێرانهوه,ڕهخنهى پڕاکتیکى,ئهدهبى نوێ,شیکاریی ڕۆمان
https://jokl.uok.ac.ir/article_61429.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61429_ce9b242c26fa1d77487bcb28dec8aa94.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
شێوازی شیعری چنار نامیق لە ڕوانگەی شێوازناسیی ئەرکییەوە
199
221
FA
ئەڤین ئاسۆس
حەمە
عراق/ رانیە/ زاکۆی راپەرین/ کۆلێژی پەروەردەی بنەڕەت/بەشی کوردی
avin.asos@uor.edu.krd
سافیە محمد احمد
احمد
عراق -رانیە /زانکۆی راپەرین، کۆلیژی پەروەردەی بنەرەت، بەشی کوردی
safya.kurde@uor.edu.krd
10.34785/J013.2020.659
شێواز بریتییە لە رێگاکانی بەکارهێنانی زمان، هەر دەربرینێک بە شێوازی جیاجیا گوزارشت دەکرێت کە جیاوازن لە یەکتر. توێژەران بە سەرنجدان و لێوردبوونەوە گەیشتوونەتە ئەوەی کە دەربرینی ئەدەبی پلەی شیعرییەتی بەرزترە لە دەربرینی ئاسایی؛ شێوازی نووسەریش لە هەموو ئەو بنەما و رەهەندانە سەرچاوە دەگرێت کە لە دەقێکی ئەدەبیدا هەیە. گومان لەوەدا نییە هەر دەقێک ناسنامەی خاوەنەکەی هەڵدەگرێت، چونکە هەڵقووڵاوی هەست و دنیابینی و ئەو قۆناغەیە کە تێیدا ژیاوە، بەمەش شێوازی نووسەرێک لە نووسەرێکی تر جیاواز دەبێت. ئەرکی شێوازناسی دیاریکردنی ئەو بنەما شێوازییانەیە کە دەقێکی ئەدەبی لێ پێکدێت، لەو رووەشەوە شێوازناسیی ئەرکی کار لەسەر بنیاتی ناوەوە و دەرەوەی دەق دەکات. لەو سۆنگەیەوە چنار نامیق وەک شاعیرێکی ژن، شێوازی تایبەت بەخۆی هەیە و شیعرەکانى چەند بنەمایەکی هونەری لە خۆ دەگرن. هەر ئەمەش وای کرد ئەم توێژینەوەیە بە ناونیشانی شێوازی شیعری چنار نامیق لە روانگەی شێوازناسیی ئەرکییەوە ئامادە بکەین و ئاماژە بە بەشێک لەو هونەرانە بکەین کە شێوازی شیعری شاعیریان دەردەخەن. توێژینەوەکەمان پێک دێت لە دوو بەشی سەرەکی: لەبەشی یەکەمدا چەمکی شێواز و شێوازناسی و شێوازناسیی ئەرکیمان روونکردۆتەوە؛ لە بەشی دووەمدا شیعرەکانی چنار نامیق لە روانگەی شێوازناسیی ئەرکی خراوەتە بەر باس.
شێوازناسی,چنار نامیق,پەیام,نێرەر,شێوازناسیی ئەرکی
https://jokl.uok.ac.ir/article_61428.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61428_1e71e74395b2e8bb064458402a73646d.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
لێکدانەوەی ئاستی زمانیی شیعری وەفایی
223
259
FA
جعفر
قهرمانی
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی
ghahjefer@gmail.com
10.34785/J013.2020.869
لە نێوان ئەو تایبەتمەندییانەی لە دەقێکدا بەرچاون، تەنیا ئەوانە بایەخی شێوازناسییان هەیە کە لە ئافراندنی شێوازدا ڕۆڵی سەرەکییان هەیە. ئەو تایبەتمەندییانە دەبێ لە ئاستی هزر، زمان و ئەدەبدا چەندپاتە بن و بەو تایبەتمەندییانە شێوازساز دەگوترێت. شێواز، بەرهەمی ڕوانینی تایبەتی هونەرمەندە کە لە شێوەیەکی تایبەت لە دەربڕین خۆیا دەبێت و لە ئەنجامدا لە زمانێکی تایبەت دەردەکەوێت. بۆ دیاریکردنی شێوازی شیعری کلاسیکی کوردی، سەرەتا دەبێ شێوازی شیعری شاعیرانی ناسراوی هەر قۆناغێکی ئەدەبی بە شێوەی سەربەخۆ شرۆڤە بکرێت، پاشان تایبەتمەندییە زمانی، ئەدەبی و هزرییەکانی هەرکام لەوانە تاوتوێ بکرێن. ئەو توێژینەوەیە لە ئاستی زماندا و بەتایبەت لە ئاستی دەنگ و وشەدا شیعری وەفایی دەخاتە بەر پشکنین تا بەشێک لە تایبەتمەندییەکانی زمانی شیعری وەفایی دەرکەوێت. لە ئاستی دەنگدا لە کەرەستەکانی مۆسیقای دەق وەک مۆسیقای دەرەوە کە بە شیکردنەوەی کێش، سەروا و پاشسەروا دەردەکەوێت، دەکۆڵێتەوە. مۆسیقای ناوەوە بە ڕازەکانی جوانکاریی بێژەیی وەک سەروادار، هاوشێوە و دووپات لە دەقدا بەدیدێت. لەم توێژینەوەیەدا لە ئاستی وشە، وشە بیانییەکان و وشە کلیلییەکان وەک تایبەتمەندییەکی شێوازی تاکەکەس شی دەکرێنەوە. ئەو توێژینەوەیە لە سەر بنەمای شێوازی تاکەکەس ئەنجام دراوە. بابەتی سەرەکیی شێوازی تاکەکەس دیاریکردنی ناسنامە و چەند شەقڵێکی کەسییە، نەک پەسن، یان لۆمەکردن و دەرخستنی سەرکەوتن، یان سەرنەکەوتنی شاعیر لە دونیای ئەدەبیدا.
شێواز,شێوازناسی,شیعری کوردی,ئاستی زمانی,ئاستی دەنگ
https://jokl.uok.ac.ir/article_61423.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61423_243cca7356a79781e3fa68540e3e2bfe.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
گۆران و هێمن لە ڕۆژنامەى کوردستان چاپى تاراندا
261
283
FA
سامان
عزالدین
گروه زبان و ادبیات کردی دانشگاه چرمو، چمچمال، عراق
saman.ezadin@charmouniversity.org
10.34785/J013.2020.806
وتاری بەردەست توێژینەوەیەکە لەبەر ڕۆشنایى وتارەکانى ناو ڕۆژنامەى <em>کوردستان</em> (١٣٣٨- ١٣٤٢) کە لەبارەى هەر دوو شاعیرى دیارى گەلەکەمان، گۆران و هێمن-ەوە نووسراون، پێگە و ڕۆڵى هونەرى و ئەدەبى هەر دووکیان ڕوون دەکەنەوە. تەوەری یەکەمى توێژینەوەکە تەرخان کراوە بۆ لێکۆڵینەوە لە ڕۆڵ و پێگەى شاعیرێتیى گۆران لە بوارى نوێکردنەوەى شیعرى کوردى و کاریگەریی لەسەر شاعیرانى ڕۆژهەڵاتى کوردستان. هەموو ئەو وتارانەى لەو ژمارە تایبەتەى کە بۆ کۆچى گۆران تەرخان کرابوو، خراونەتە بەر خوێندنەوە. لێرەشەوە کۆمەڵێک ڕاستى و تێڕوانینى نوێمان لە بارەى شاعیرەوە گەڵاڵە کردووە کە دەکرێ ببنە بناغەى زانستى بۆ پێگە و ڕۆڵى گۆران لە نوێ کردنەوەى شیعرى کوردیدا. تەوەری دووەم تەرخان کراوە بۆ خستنەڕووى شیعر و وتارەکانى هێمن. هەوڵ دراوە وەڵامى ئەو پرسیارە بدرێتەوە کە بۆچى هێمن دەستکارى شیعرەکانى کردووە لە پاش بڵاوکردنەوەى. لەگەڵ ڕاڤەکردنى گۆڕینى بڕوا و هەڵوێستى لە بیرى ناسیونالیستى کوردییەوە بۆ بیرى ناسیونالیستى ئێرانى. ڕوونکردنەوەى ئەو وێستگە گرنگەى ژیانى هێمن، ئامانجى تویژینەوەکەیە، کە دوو شیعرى بۆ شا نووسیوە و بۆخۆی لەبارەیانەوە هیچى نەوتووە. لە ڕوانگەى دەروونناسییەوە ڕوومان لەو هەڵوێستەى شاعیر کردووە کە دواى دابڕانى لە جەماوەرەکەى و بێئومێدبوونى، ڕوو لە ڕۆژنامەى <em>کوردستان</em> دەکات و لە کۆتاییشدا کۆمەڵێک ئەنجاممان خستۆتە بەردەست.
گۆران,هێمن,ڕۆژنامەی کوردستان,شیعری کوردی,نوێخوازی
https://jokl.uok.ac.ir/article_61425.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61425_386bce0621b1e8498869fe5a180a4b16.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
5
2
2020
02
20
لایەنی لەیەکچوون و جیاوازی لە نێوان کوردیی ناوەندی و فارسیدا: لە ڕووی تایبەتمەندیی مێژوویی، فەرهەنگی و زمانناسانەوە
285
298
FA
رفیق
شوانی
گروه زبان کردی دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه صلاح الدین اربیل
rafiq.shwany@gmail.com
10.34785/J013.2020.959
بابەتی ئەم لێکۆڵینەوەیە، باسی لایەنی لەیەکچوون و جیاوازی نێوان زمانی کوردی و فارسییه. هەردوو زمانەکە لە ڕووی یەکبوونی ڕەگەزەوە پەیوەندی نزیکیان وەکوو پەیوەندی کۆمەڵایەتی و نزیکایەتی زمانی لە نێواندا هەیە. هەردوو زمانەکە لە ڕووی بنچینە و بنەڕەتەوە، سەر بە کۆمەڵەی ئارین و لە خێزانە زمانی زاگرۆزی و ئێرانین و زمانی کوردی و فارسی زمانی هەردوو نەتەوەی ئاریاییڕەگەزن و دایکزادی نیشتمانی ئاریانان (ئاریان). ئەم لێکۆڵینەوەیە به میتۆدی قوتابخانهیی و به بهڵگههێنانهوهی زمانی، بە نموونەوە سەلماندوویهتی زمانی کوردی و فارسی لە یەک کۆمەڵە زمان و خێزانە زمانن، بۆیە لایەنی هاوبەش و لەیەکچوونی زمانییان لە ئاستەکانی زماندا هەیە. لەگەڵ ئەوەش لایەنی جیاوازییان گەش و دیارە. له ئاکامدا بە بەڵگەی مێژوویی و ڕێزمانی سەلماندوویهتی که وێڕای سهرچاوهیهکی هاوبهش و تێپهڕین به یهک ڕووگهی هاوبهشی مێژووییدا و لێکچوونی زۆر له نێوان دوو زمانی کوردی و فارسیدا، بهڵام ئێستاکه له ههموو بوارێکهوه دوو زمانی جیاواز و دراوسێن و هەر یەکەیان زمانێکی نەتەوەیی سەربەخۆن.
زمانناسی,لێکچوون,جیاوازی,کوردیی ناوەندی,فارسی
https://jokl.uok.ac.ir/article_61430.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_61430_8956f2cd2dacb50a9448b24a9160222a.pdf