گەشتێکی قەسیدە هەمزییە عەرەبییەکەی نالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کردستان، ایران

چکیده

ئەحمەدی کوڕی موحەممەدی حەزراوی کە هاوچەرخی نالی بووە، لە کتیبی نزهة الفکردا باسی ئەوە دەکات کە «مەلا خزری ئەفەندی نالی کوردی»، لە ساڵی هەزار و دووسەد و هەشتا و بڕێکی کۆچیدا چووە بۆ مەککە و لەوێ نیشتەجێ بووه. هەروەها ئاماژە بەوە دەکات کە نالی لەو کاتەدا بە تەمەن بووە و پلەی زانیاریشی ئەوەندە بەرز بووە کە لە کۆڕی ئەمیری مەککەدا شانی داوە لە شانی زانایانی ئەو چەرخە. حەزراوی قەسیدەیێکی عەرەبی ١١٦ بەیتی لە نالی ئەهێنێت کە لە ستایشی ئەمیری مەککە عەبدوڵڵای کوڕی عەوندایە. بە تێفکرین و ڕامان لەم قەسیدەدا و هەروەها بەراوردکردنێکیشی لەگەل چەند شیعرێکی دیوانە کوردییەکەی نالیدا هەندێک زانیاری بەنرخمان لە بارەی ساڵانی کۆتایی ژیانی نالییەوە بۆ دەردەکەوێ؛ بەتایبەت کە ئێستا بە یارمەتیی چەند بەڵگەنامەی سەردەمی عوسمانی ئەزانین کە نالی کەی و لە کوێ مردووە. نووسەری ئەم باسە کە شەرۆڤەیێکی فارسیشی لەم قەسیدە کردووە، بۆ وەدەرخستنی چەند توێژێک لە دۆخی دەروونی و ژیانی ‌غەریبانەی نالی، سەرنجێکی ئەم شیعرە دوور و درێژەی نالی ئەدات. هەر تەنها بە خوێندنەوەی ئەم پەسنەی نالیدا بۆمان دەر ئەکەوێت کە نالی ساتەوەختێک بۆ بەجێ هێشتنی مەککە دوودڵ بووە و ئەگەرچی دڵی کەڵکەڵەی شارەزوور و هەندێ شوێنی تریشی کردووە، بەڵام لە ئەنجامدا دڵی نەهاتووە وڵاتی حیجاز بەجێ بهێڵێت. هەرچەند کە دوایی تەنگیان پێ هەڵچنیوە و وەکوو لە دیوانە کوردییەکەشدا بۆمان دیاری ئەدات، مەککەی بەجێ هێشتووە و ئەستەمبوڵ گرساوەتەوە و هەر لەوێش کۆچی دوایی کردووە.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-

نویسنده [English]

  • hadi rezvan
Associate Professor of Arabic Language and Literature, University of Kurdistan, Iran
چکیده [English]

Contemporary Nali's Ahmad bin Mohammed Jadrawi said in the book of Najwa al-Fikr that Mullah Khazr Afandi Nali had come to Mecca in the year one and two and a half. Hadrawi quotes a 116-bit Arabic script from Nalin, which is written by Emir Mecca Abdullah bin Aoun. Reflecting on this story, and comparing it with some of the stories of the Nuri Court, one can gain valuable insights into the last years of Nali's life; Has found. The author of this article, who also wrote a Persian commentary on the story, has briefly explored the story in order to discover layers of Null's mental state and his life abroad. Only by reading this eulogy does Nalin find that the poet hesitated for a while to leave Mecca and asked to move to his birthplace or elsewhere, but in the end he was not satisfied with leaving Hijaz. However, a few years after writing this story for reasons that can be traced back to his Kurdish court, he traveled to Istanbul and immigrated to Istanbul and died there.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Classical Kurdish poetry
  • Nali
  • Arabic Synonym
  • Mecca
سه رچاوه کان
خؤشتاو، هیمن عومه ر (۲۰۱۷). تانی که به ان نامه کانی عوسمانید چند زانیارییه کی تازه . سوران: زانکوی سوران. سه جادی، عه لاته دین (۱۳۹۵). میژووی نهاد یابی کوردی. سته: بلاوکه ره وه ی کوردستان، چاپی
دوودم محه مه د، مه سعوود (۲۰۱۰). چه کیک له گولزاری نالی. هه ولیر: تاراس، چاپی ستههم نالی، مهلا خدری تو حمودی شاوه یسی میکایلی (۱۳۹۲). دیوانی نالی. لیکولینه وه و
البکدانه وه ی مه لا عه بدولکه ریمی موده ړریس و قاتیح عه بدولکه ریم. سنه: بلاو که ره وه ی کوردستان، چاپی نوههم.
عه ره بی ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم (۲۰۰۰)، لسان العرب. بیروت: دار صادر الحضراوی، أحمد بن محمد (۱۹۹۶). نزهة الفکر فیما مضى من الحوادث و العمر فی تراجم
رجال القرن الثانی عشر والثالث عشر، قطعة منه. القسم الأول. دمشق: منشورات وزارة
الثقافة السوریة الزرکلی، خیرالدین (۲۰۰۲). الأعلام. بیروت: دار العلم للملایین، ط۵. الشنقیطی، أحمد بن أمین (۱۹۸۹). الوسیط فی تراجم أدباء شنقیط. مصر: مطبعة المدنی،
الشنقیطی، محمد محمود بن التلامید الترکزی (۱۳۱۹). الحماسة السنیة الکاملة المزیه فی الرحلة العلمیة الشنقیطیة الترکیة. مصر: مطبعة الموسوعات. الفیروز آبادی، مجد الدین محمد بن یعقوب (۲۰۱۰). القاموس المحیط. بیروت: دار الکتاب