کەلەپوور لە شیعری نوێی کوردیدا: خوێندنەوەی بەرهەمی کاکەی فەللاح بە نموونە

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد ادبیات کردی، دانشگاەگرمیان، کلار، کردستان عراق

10.34785/J013.2020.290

چکیده

کەلەپووری نه‌ته‌وه‌یی هەمیشە سەرچاوەیەکی گرنگ بووە بۆ دەوڵەمەندکردنی ئەزموونى شاعیرانی نوێی کورد. ئەمەش لەو باوەڕەیانەوە سەرچاوەى­گرتووە کە لە دووتوێی کەلەپووردا کۆمەڵێک لایەنی دەروونی و کۆمەڵایەتی و ڕۆشنبیری و فیکری و سیاسی و تەنانەت پەروەردەیی گەلی کورد ڕەنگی­داوەتەوە و ئەو زانیاریانەش ڕەگێکی قووڵیان لە ناو گەلدا داکوتاوە و بە زمانێکی سادە دەربڕاون و شەقڵی نه‌ته‌وه‌ییان وەرگرتووە. کاکەى فەللاحیش وەکوو یەکێک لە شاعیرە نوێخوازەکان لە گرنگیی ئەم سامانە نەتەوەییە گەیشتووە و هەوڵی‌داوە بەپێی پێویستی پەیام و تاقی‌کردنەوە شیعرییەکانی سوود لە به‌شە جیاوازەکانی کەلەپوور (پەندی پێشینان، ئەفسانە، شیعر، داستان و گۆرانی، چیرۆک، داب‌ونەریت و هتد) وەربگرێت و لە ڕێگەیانەوە سەردەمەکەى خۆی بە ڕابردووەوە گرێ‌بدات و ئەو ڕاستییە بەرجەستەبکاته‌وه‌ که‌ ئێستا ئه‌ڵقەى پێکەوە گرێ‌دانی ڕابردوو و ئایندەیە. بۆ ئەم مەبەستە، بە پێویستمان زانی لەم توێژینەوەیەماندا، کە لە ژێر ناوی «کەلەپوور لە شیعرى نوێی کوردیدا: شیعرەکانی کاکەى فەللاح بە نموونە»ـیە، هه‌وڵ‌بدەین چۆنێتی و چەندێتیی مامەڵەکردنى شاعیر لەگەڵ کەلەپووری نه‌ته‌وه‌ییدا دەست‌نیشان­ بکەین.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cultural Heritage in Modern Kurdish Poetry: Reading Kakey Falah’s Work as a Case Study

نویسنده [English]

  • Farhad Ghader Karim
Professor of Kurdish Literature, Garmyan University, Kalar, Iraqi kurdistan
چکیده [English]

National heritage has always been an important resource for modern Kurdish poets. This stems from the belief that many internal, social, intellectual, political, and even educational aspects of the Kurdish people are demonstrated within their national heritage. These aspects are deeply rooted in the nation, expressed in a simple language, and nationally accepted. As one of the modernist Kurdish poets, Kakey Falah understood the importance of this national capital, and according to the content and concepts of his poems, tried to make use of the different aspects of this heritage such as proverbs and idioms, legend, poetry, story, songs, tradition, etc. Connecting his era to the past, he highlighted the fact that the present is the linking chain of the past and the future. For this reason, the present research seeks to show the quality and quantity of the poet’s trade with the national heritage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • National Heritage
  • Kakey Falah
  • Modern Kurdish Poetry
  • Proverbs
  • Legend
  • Folk Poetry
سه‌رچاوه‌کان
کوردی:
ئاشنا، ئومێد (٢٠٠٢). گۆران: نووسین و په‌خشان و وه‌رگێڕاوه‌کانى. هه‌ولێر: چاپخانه‌ى وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌.
ئه‌حمه‌دى، قادر (٢٠٠٥). کورد و مێژوو. سلێمانى [؟].
ئیبراهیم حه‌سه‌ن، مه‌ولوود (٢٠٠٧). پێکهاته‌ى ئه‌فسانه‌ى کوردى. سلێمانى: چاپخانه‌ى ڕه‌نج.
ئیبراهیم عه‌زیز، عومه‌ر (١٩٨٨). هه‌ندێ داب­ونه‌ریتى باوی کورده‌واری. به‌غدا [؟].
بایه‌زیدى، مه‌لا مه‌حموود (١٩٨٣). داب­ونه‌ریتى کورده‌کان. وه‌رگێڕانی شوکریه‌ ڕه‌سووڵ، به‌غداد: چاپخانه‌ى العدالة.
پیره‌مێرد، حاجی تۆفیق بەگ (٢٠١٠). دیوان. ٣ به‌رگی، سلێمانى: چاپخانه‌ى شڤان.
حه‌سه‌ن قادر، عه‌بدولڵا (٢٠١٩). «چاوپێکەوتن له‌گه‌ڵ مامۆستا عه‌بدولڵا حه‌سه‌ن قادر (که‌له‌پوورناس)». گه‌رمیان (٣/ ٣).
حوسێن، هیمداد (٢٠٠٧). ئه‌ده‌بیاتی فۆلکلۆریی کوردی. که‌رکووک: چاپخانه‌ى شه‌هید ئازاد هه‌ورامی.
حەمەئەمین قادر، حەمه (کاکه‌ى فەللاح) (١٩٥٩). «یادى شۆڕشی چوارده‌ى گه‌لاوێژ». ڕۆژنامه‌ى ژین، ژماره‌ ١٩٨٤ (٢/ ١١).
--- (١٩٨٠ئەلف). دیوان. عزالدین مسته‌فا ڕه‌سوول پێشه‌کى بۆ نووسیوه‌، به‌غداد: چاپخانه‌ى الحوادث.
--- (١٩٨٠ب). کاروانی شیعری نوێى کوردى. به‌غداد: چاپخانه‌ى حسام.
--- (٢٠٠٤). دیوان. کۆکردنەوەی بنه‌ماڵه‌ى شاعیر، سلێمانى: چاپخانه‌ى کارۆ.
--- (؟). ده‌ستنووسی شیعره‌ بڵاونه‌کراوه‌کانى.
خاڵ، شێخ محه‌مه‌د (٢٠٠٥). فه‌رهه‌نگی خاڵ. هه‌ولێر: چاپخانه‌ى وه‌زاره‌تى په‌روه‌رده‌.
خه‌زنه‌دار، مارف (٢٠١٠). مێژووى ئه‌ده‌بی کوردى. به‌رگی شه‌شه‌م، هه‌ولێر: ده‌زگاى چاپ و بڵاوکردنه‌وه‌ى ئاراس، چاپی دووه‌م.
ڕه‌سووڵ ئیبراهیم، شوکریه (١٩٨٤). ئه‌ده‌بی فۆلکلۆری کوردى. به‌شی دووه‌م، هەولێر: چاپخانه‌ى زانکۆی سه‌لاحه‌دین.
زامدار، مەحموود (١٩٧٥). بۆنی هه‌ڵاڵان دێ. به‌غداد: چاپخانه‌ى الزمان.
شاره‌زا، که‌ریم (٢٠٠٥). ئه‌فسانه‌ له‌ شیعری هاوچه‌رخی کوردیدا، هه‌ولێر: چاپخانه‌ى ڕۆشنبیری.
فه‌خری، نه‌سرین (١٩٩٣). یاری له‌ کورده‌واریدا. به‌رگی یه‌که‌م، به‌غداد: چاپخانه‌ى دارالحریة.
فوئاد، ئیحسان (١٩٧٠). «ده‌قی کاروانى وشه‌ له‌ ته‌رازووى ڕه‌خنه‌دا». گۆڤاری برایه‌تى، ژماره‌ ٧، تشرینی یه‌که‌م.
که‌ریم، تۆفیق (٢٠٠٥). کاریگه‌رى ئیسلام له‌سه‌ر که‌لتوورى کورد: ئه‌فسانه‌. به‌رگی دووه‌م، هه‌ولێر: چاپخانه‌ى ڕۆژهه‌ڵات.
که‌ریم، فه‌رهاد قادر (٢٠٠٦). ڕێبازی شیعری کاکه‌ی فه‌للاح. نامه‌ى ماسته‌ری کۆلێجى زمان، زانکۆی سلێمانى.
کۆمه‌ڵێک نووسه‌ر (٢٠٠٩). سه‌رنجێک له‌ ده‌روازه‌ى فۆلکلۆرى کورده‌وه‌. هه‌ولێر: ده‌زگاى چاپ و بڵاوکردنه‌وه‌ى ئاراس، چاپی دووه‌م.
گۆران، عەبدوڵڵا (١٣٨٤). دیوان. تاران: چاپخانه‌ى داڵاهۆ.
محه‌مه‌د مه‌حموود، شنۆ (٢٠١٢). ده‌ق­ئاوێزان له‌ شیعری نوێی کوردیدا. سلێمانى: چاپخانه‌ى بینایی.
مسته‌فا ڕه‌سووڵ، عێزەدین (١٩٧٩). لێکۆڵینه‌وه‌ى ئه‌ده‌بی فۆلکلۆرى کوردی. سلێمانى: چاپخانه‌ى زانکۆی سلێمانی، چاپی دووه‌م.
موکری، کامه‌ران (١٩٨٤). ئه‌ده‌بی فۆلکلۆری کوردى. به‌شی یه‌که‌م، هه‌ولێر: چاپخانه‌ى زانکۆی سه‌لاحه‌دین.
نه‌به‌ز، تۆفیق (١٩٨٣). هه‌ندێک له‌ یارییه‌ ڕه‌سه‌نه‌کانى کورده‌واری. به‌غداد: چاپخانه‌ى الحوادث.
نوورى عارف، محه‌مه‌د (٢٠٠٩). فه‌رهه‌نگی نالی، سالم، کوردى. هه‌ولێر: ئاراس.
 
عه‌ره‌بی:
الحلاوی، یوسف (١٩٩٤). الاسطورة فی الشعر العربی المعاصر. بیروت: دار الاداب.
صالح، عبدالرزاق (٢٠٠٩). الاسطورة والشعر. دمشق: دار الینابیع.
علی، عبدالرضا (١٩٧٨). الاسطورة فی شعر السیاب. بغداد: منشورات وزارة الثقافة والفنون.
کحلی خلیده، ماهر (٢٠١٢-٢٠١٣). أثر الف لیلة ولیلة فی الشعر العربی المعاصر. رسالة ماجستیر، کلیة الاداب، اللغات والفنون، جامعة وهران، الجزائر.
میراوی، عبدالوهاب (٢٠١٥). «التراث الشعبی و حداثة النص الشعری المعاصر». مجلة الثقافة الشعبیة، العدد٣٠، صیف.