پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
2
2
2016
11
21
انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بیکس
1
14
FA
پیمان
تباری
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کنگاور
سید احمد
پارسا
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی و پژوهشگر پارهوقت پژوهشکدهی کردستانشناسی، دانشگاه کردستان
محمدعلی
گذشتی
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
شیرکو بیکس (1940-2013م) از شاعران آوانگارد معاصر زبان کردی، برندة جایزة ادبی «توخولوسکی» سوئد در سال 1988-1987 و اخذ لقب «همشهری» از سوی بزرگترین انجمن مدنی فلورانس است. موضوع پژوهش حاضر «انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بیکس» است. شناساندن بهتر این سرایندة توانمند به غیرکُردزبانان، شناخت بهتر شگردهای ادبی در شعر او، شناخت بهتر سرودههای یک شاعر معاصر از اهداف این پژوهش محسوب میشود. جامعة آماری بر اساس سرودههای ترجمهشده از وی به زبان فارسی و به روش توصیفی است. دادهها به شیوة کتابخانهای گردآوری شده و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شدهاند. نتایج نشان میدهد که ترسیم فضای ترسآلود جامعة عراق در زمان حکومت بعث، بیان درد و رنجهای مردم جامعه و مسائلی این چنینی، به بحث آزادی در سرودههای او جلوهای نوین بخشیده است که تصاویر برساختة شاعر را با این مفهوم میتوان از مصادیق این امر دانست.
شعر آوانگارد کردی,شعر معاصر کردی,شیرکو بیکس,اجتماع
https://jokl.uok.ac.ir/article_48353.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_48353_d2030891a7426ac54e13115702726eef.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
2
2
2016
11
21
سازههای قصهی کردی و تشابه و تمایز ساختاری آن با داستان مدرن
15
35
FA
محمد
رحیمیان
دکتری فلسفه ی هنر دانشگاه علامه طباطبایی تهران
ادبیات داستانی کُردی در دو بخش کلاسیک و مدرن، واجد عناصر روایی و سازههای داستانی است. این مقاله میکوشد در چارچوب نظریههای داستانی از طریق تبیین این عناصر، تحوّل مهمّی را که در حوزهی ادبیات داستانی روی داده است، توضیح دهد. در پژوهش حاضر به ردهبندی سازههای قصهی کُردی و بررسی سازههای آن پرداخته میشود تا علاوه بر توصیف ویژگیهای این نوع روایی و ادبی، ضمن توصیف قصه و ویژگیهای آن، عمدهترین تفاوت این نوع روایی از حیث تکنیکی با ادبیات داستانی مدرن آشکار شود و از این طریق تحوّل مهمّی که ادبیات داستانی کُردی تجربه کرده است، مورد توجه قرار گیرد. شناخت زمینههای تاریخی و فرهنگی ادبیات داستانی مدرن از طریق بررسی پیشینهی فرهنگی، زبانی، تاریخی و عناصر روایی آن در قصههای کُردی و از سویی شناخت شاخصهها و مؤلفههای مدرن آن، زمینه را برای داستاننویسان کُرد، جهت تولید آثار بومی با هویت فرهنگی و تاریخی و متناسب با ذائقهی زیباشناختی و ضرورتهای تکنیکی عصر حاضر فراهم خواهد ساخت.
ادبیات داستانی کردی,تمایز و تشابه,ساختار,داستان مدرن
https://jokl.uok.ac.ir/article_48347.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_48347_048729475673e5e9636c57b4140d72ca.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
2
2
2016
11
21
بررسی بنمایهها و عناصر داستانی منظومهی خورشید و خرامان الماسخان کندولهای
37
61
FA
خلیل
بیگ زاده
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی
مریم
کسایی
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام
منظومهی غنایی <em>خورشید و خرامان</em>، داستان عشق خورشید شهزادهی خاوری به خرامان، دختر خاقان چین است، سرودهای به زبان محلی (گویش کردی گورانی) به شکل نسخ خطی است که در سرزمینهای جنوب کردستان، کرمانشاه، شمال ایلام، اسدآباد همدان و غرب لرستان، در میان خاندانهای اصیل یافت میشود و مردم اهل ادب این نواحی الماسخان کندولهای کرمانشاهی، شاعر بزرگ قرن دوازدهم هجری را سرایندهی این اثر میدانند. اگر چه مردم به سرودههای حماسی و غنایی از این دست، عشق میورزند و روزگاری نقل محافل آنان بوده است، اما تاکنون جز مواردی اندک برای گردآوری، در تصحیح و نشر این متون اقدامی نشده است. پژوهش پیش روی، با هدف معرفی منظومهی غنایی <em>خورشید و خرامان</em> با رویکردی توصیفی- تحلیلی انجام شده و پس از شرحی کوتاه در احوال الماسخان و خلاصة منثور داستان، در نگاهی کوتاه ساختار و محتوای این منظومه، شامل عناصر صوری آن (قالب، قافیه، ردیف، توصیف)، نوع و عناصر داستانی (زاویهی دید، شخصیت، لحن و فضا، عناصر خرق عادت، گفتگو، تعلیق)، و ویژگیهای محتوایی (اثرپذیری از فرهنگ عامه، موضوع، درونمایه و رویدادها) بررسی شده، و همچنین با منظومههای غنایی و غنایی- حماسی مشابه در ادب فارسی مقایسه شده است.
ادبیات کردی,الماسخان کندولهای,خورشید و خرامان,ادبیات غنایی
https://jokl.uok.ac.ir/article_48355.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_48355_679cae1e24c8961f3cdd8dc8cedece7f.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
2
2
2016
11
21
بررسی ژرفساخت اسطورهای تصویر حلزون در مجموعهی آن حلزون آن حلزون محزون (آخرین مجموعهی محمدرضا کلهر)
63
82
FA
نسرین
علی اکبری
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان
نقد اسطورهشناختی که گاهی نقد کهنالگویی هم گفته میشود، توجه خود را بر عناصر عام، تکراری و قراردادی در ادبیات متمرکز میکند، عناصری که نمیتوان آنها را در چارچوب سنت یا تأثیرات تاریخی توضیح داد. این نوع نقد هر اثر ادبی را به منزلهی بخشی از کل ادبیات مطالعه میکند. اصل پایهی این نوع نقد آن است که کهنالگوها ـ تصاویر، شخصیتها، طرحهای روایی و درونمایههای نوعی و سایر پدیدههای نوعی ادبیات ـ در تمامی آثار ادبی حضور دارند و به این ترتیب، شالودهای را برای مطالعهی ارتباطات متقابل اثر فراهم میآورد. شاعر با انتخاب حلزون به عنوان یک نشانهی زبانی میان خود و حلزون دست به همذاتپنداری زده و خود را با حلزون در یک یگانهانگاری استعاری در جوهر شعرش یگانه ساخته است. او با انتخاب حلزون که با هستی او یگانه شده، تصاویر گوناگونی در شعر خلق کرده که خواننده را به ژرفای متن میکشاند. از سوی دیگر او با برگزیدن لحنی روایی حلزون را همانند یک شخصیت داستانی در شعرش تصویر کرده و سبب شده تا خواننده در شط زمان شناور شود. لحن روایی موجب شده که حلزون همانند یک شخصیت داستانی عرصهی شعر شاعر را درنوردد و افق متن را به سوی خوانشی فراواقعیت و اسطورهای بگشاید. به این دلیل در این اثر حلزون به عنوان نشانهای از خود شاعر نقد کهنالگویی شده است.
اسطوره,ژرفساخت,همذاتپنداری,شاعر,حلزون و محمدرضا کلهر,بیستون
https://jokl.uok.ac.ir/article_48356.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_48356_b57deeb61d6d25a25c630b1222c0813f.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
2
2
2016
11
21
تخیل خلاقانه و تصویرپردازی مبتنی بر آن در شعر شیرکو بیکس و محمود درویش (با تکیه بر دهربهندی پهپووله و مدیح الظل العالی)
83
109
FA
یدالله
پشابادی
0000-0002-5781-4975
استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان
y.pashabadi@uok.ac.ir
وفور عناصر خیالانگیز و ایماژپردازیهای هنرمندانه و شاعرانه در شعر شیرکو بیکس که به حق او را باید بزرگترین و مبرزترین شاعر نوپرداز در ادبیات کردی به شمار آورد، به قدری در خور تأمل است که چشم هر خوانندهای، و تمام هوش و حواس هر شنوندهای را مجذوب خود میکند. از این روی، این پژوهش بر آن است که در حوزهی مطالعات ادبیات تطبیقی و به روش تحلیلی ـ توصیفی، موضوع مورد نظر را در شعر این شاعر و اشعار محمود درویش شاعر نامدار و پرآوازهی عرب، مورد بحث و کنکاش قرار دهد. از آن جا که جامعهی آماری موضوع بس گسترده است، از هر یک از شاعران قصیدهای برای این منظور برگزیده شد. استفادهی ماهرانه و شاعرانه از خیال و تخیلپردازی در شعر شیرکو بیکس بسیار پررنگتر و متنوعتر است؛ حال آنکه محمود درویش با وجود وسعت خیال و تصویرپردازیاش در قصیدهی مورد بررسی، چندان به تخیل و گسترانیدن آن دامن نزده است.
خیال,تخیل,صور خیال,شیرکو بیکس,محمود درویش,تحلیل تطبیقی
https://jokl.uok.ac.ir/article_48357.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_48357_3c484c44ee8a601a30d9e66d30c2a83f.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
2
2
2016
11
21
بررسی فرایند نوستالژی در اشعار محمدامین شیخ الإسلامی، «هێمن»
111
140
FA
مرجان
کامیاب
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان
سمیه
محمدی
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان
واژة نوستالژی که در زبان فارسی از آن با عنوان «غم غربت» یاد میشود به معنای احساس غم و دلتنگی برای خاطرات از دست رفتهی گذشته است. خاطراتی که با یادآوری آن، فرد دچار غم و اندوه میشود و نوعی دلتنگی بر او سایه میافکند. مهمترین عواملی که باعث بهوجود آمدن حس نوستالژی میشوند شامل: حسرت روزهای خوش دوران کودکی، زندان یا مهاجرت، جنگ و از دست دادن استقلال کشور و... است. شاعران بومی و محلی از جمله شاعران کُردزبان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اشعار آنها تجلیگاه مناسب و درخوری برای نشان دادن این حس درونی است. بزرگترین مظاهر نوستالژی را میتوان در اشعار این شاعران یافت. آنها در اشعارشان همواره از خاطرات روزهایی یاد میکنند که در صلح و آرامش در سرزمین سرسبز و پر شور و نشاطشان و با امید به زندگی و آینده میزیستند. از جمله این شاعران، «هێمن» است. بهرهگیری از عناصر طبیعی، استفاده از ادبیات شفاهی و پشتوانه قرار دادن فولکلور و فرهنگ بومی در عین به خدمت گرفتن انواع صنعتهای ادبی، ویژگیهایی از شعر هێمن است که خوانندگان این اشعار میتوانند تا اندازهای به درک آنها نایل آیند. هێمن شیفتهی سادگی کلام شعر بود و سعی داشت زبان شعر را به زبان واقعی مردم نزدیک سازد. از این شاعر، میتوان به عنوان شاعر اجتماعی یاد کرد؛ زیرا مسائل اجتماعی و سیاسی آن روزگار تأثیر عمیقی بر شعر او گذاشته است. بیشترین نمودهای شعر نوستالژیک را میتوان در اشعار او یافت. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی انواع نوستالژی در شعر هێمن میپردازیم. نتایج تحقیق نشان میدهد که بیشترین نمود نوستالژی در اشعار هێمن به ترتیب به وطنگرایی، یاد معشوق، زندان و تبعید، و یاد مرگ عزیزان مربوط میشود.
نوستالژی,ادبیات کردی,هێمن
https://jokl.uok.ac.ir/article_48358.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_48358_8d4d22bee4ebe86abdf8d155ff3681c8.pdf
پژوهشکدۀ کردستانشناسی دانشگاه کردستان
پژوهشنامه ادبیات کردی
2645-3657
2717-0039
2
2
2016
11
21
لێکدانهوهیهکی بهراوردکارانهی فهخری(شانازی) زاتی له شیعری نالی و موتهنهببیدا
141
163
FA
عهبدوڵلا
رهسووڵ نژاد
مامۆستای بەشی زمان و ئهدهبی عهرهبی و توێژەری نیوەکات لە توێژینگەی کوردستانناسی، زانستگای کوردستان
هادی
ڕزوان
مامۆستای بەشی زمان و ئهدهبی عهرهبی و توێژەری نیوەکات لە توێژینگەی کوردستانناسی، زانستگای کوردستان
پێشهوا
ئیبراهیمی
دەرچووی زمان و ئهدهبی عهرهبی، زانستگای کوردستان
ئهدهبی بهراورد لقێکی نوێیه له توێژینهوه ئهدهبییهکاندا که هاوشێوهییهکان و ناهاوشێوهییهکانی هزری کهسانی خاوهن بۆچوون و قهڵهم به دهستانی وڵاته جۆربهجۆرهکان تێیدا دهخرێنه بهر ڕهخنهکاری و لێکدانهوه. فهخر یا شانازی به خۆ که له دهروونی ههسته هاوبهشهکانی مرۆڤهکانهوه ههڵدهقوڵێ، یهکێکه لهو بابهتانهی له ئهدهبی بهراورددا جێی لێکۆڵینهوهیه و له وێژهی کورد و عهرهبدا، به هۆی پهیوهندیی هاوبهشی مێژوویی و کولتووریان، جێگهیهکی تایبهتی ههیه. لهوێڕا که خوێندنهوهی بهراوردییانهی ئهدهب وهک تێڕوانینێکی ئهدهبی و ڕهخنهکارانه، سنوورهکانی زمان و کولتووری تێپهڕاندووه و بووهته هۆی لێکدانهوهی پهیوهندی و کاریگهری زمان و وێژهی گهلانی دونیا لهسهر یهکتری، ئهم وتاره ههوڵ دهدا ههڵسهنگاندنێکی بهراوردییانه به تێڕوانینێکی ئهمریکی له نێوان دوو ههڵبهستوانی گهورهی کورد و عهرهب، نالی و موتهنهببی ئهنجام بدات و له جۆرهکانی فهخری زاتیی ئهم دوو شاعیره بکۆڵێتهوه. ههم نالی و ههم موتهنهببی له بواری فهخردا کۆمهڵێک هۆنراوهی باشیان ههیه. فهخر یهکێکه له بهرچاوترین نموونه شیعریهکان له دیوانی موتهنهببیدا، ههروهها نالی جوانترین شیعرهکانی فهخری له ئهدهبی کوردیدا تۆمار کردووه. موتهنهببی و نالی به شێوازێکی هونهرمهندانه له شیعرهکانیاندا فهخریان بهکار هێناوه. لهم وتارهدا به ئامانجی پیشاندانی هێماکانی فهخری زاتی له هۆنراوهکانی موتهنهببی و نالیدا، ههوڵ دهدهین به میتۆدی وهسفی-شیکارانه شیعرهکانیان لێک بدهینهوه.
ئهدهبی بهراورد,فهخری زاتی,موتهنهببی,نالی
https://jokl.uok.ac.ir/article_48359.html
https://jokl.uok.ac.ir/article_48359_dc0148f6bcf8f7b093d903863253e2c8.pdf