بازتاب سیمای آل و یاران پیامبر (ص) در اشعار کردی و فارسی ماموستا بێخود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کردستان

2 کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کردستان

چکیده

میل فطری بشر به ستایش جمال هستی و کمال انسانی، او را به مدح انسان­های بزرگوار واداشته و دیوان شاعران همواره مزین به مدح انسان­های بزگوار و کمالاتشان بوده­ است. با گسترش دین مبین اسلام و درخشش پرتو جمال صاحب «خُلُق عظیم» پیامبر رحمت، مدح وی، خاندان و یارانش و تمجید از خصال و کمالاتشان سرلوحه­ی دفتر شعر شاعران مسلمان در همه­ی اقوام گشت. شاعران کلاسیک کردی نیز که بیشترشان از مراکز و مدارس دینی سر برآورده­اند، در ثنای پیامبر، خاندان و یارانش همواره زبانزد بوده­اند؛ از جمله­ی این شاعران، شاعر عارف ملا محمود مفتی متخلص به «بێخود» است که سراسر دیوانش معطر به عطر ثنای پیامبر، آل و اصحاب ایشان است؛ به گونه­ای که در سروده­هایش به هر دو زبان فارسی و کردی، با سیاقی عاشقانه و بیانی عارفانه، با نثار گنج اخلاصش به پای صدق «صدّیق» خود را مستغنی از عالم اسباب می­داند و تخم مهر «حیدر» را چنان در دل می­پروراند، که سنّی و جعفری را خادم «سبطین نبی» می­شمارد. در این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی نمونه­های زیبایی از شعرهایش پرداخته­ و  نشان داده ­می­شود که وی در این مدایح با مقدمه­های تغزلی زیبا، کلامش را با سوز و گداز عاشقانه و در قالب انواع صور خیال، از حالت روایی که در اغلب این گونه مدایح مرسوم است، خارج نموده و با بیانی عارفانه و صوفیانه، به آن رنگ و بوی عاطفی داده­ است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Eulogizing the Progenitors and Companions of Prophet Muhammad (PBUH) in the Kurdish and Persian Poems of Mamusta Bekhud

نویسندگان [English]

  • Abdollah Rasoulnejad 1
  • Adel Maleki 2
1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, University of Kurdistan
2 MA in Arabic Language and Literature, University of Kurdistan
چکیده [English]

The innate desire of man to praise the beauty of the world and the grandeur of humankind has made him to glorify the character of great men. The poetry collections by various poets have always been adorned with eulogizing the noble men and their excellence, and the purest of these eulogies have stood the test of time. With the emergence and spread of Islam, the praise of the nobility and excellence of character of the prophet of mercy, his progenitors, and his companions became the prelude of the poetry books of all Muslim poets. Classical Kurdish poets, most of whom have come from religious centers and schools, also have always been celebrated eulogizing the Prophet, and his progenitors and companions. Among them is the mystic poet Mullah Mahmoud Mufti with the pseudonym Bekhud, whose entire collection of poems is full of praise for the Prophet, his progenitors, and companions. He praises them in Kurdish and Persian, using a mystical and love-expressive language. In a descriptive-analytical method, this study deals with eulogizing the Prophet’s progenitors and companions in the poems by Bekhud in both Kurdish and Persian languages. By scrutinizing the exceptional excerpts of Bekhud’s poems, this paper shows that in these remarkable lyrical introductions, Bekhud goes beyond the fashionable narrative mode, giving his word an emotional color by presenting novel images and mystical expressions.




کلیدواژه‌ها [English]

  • Eulogy
  • The Progenitors and Companions of Prophet Muhammad (PBUH)
  • Kurdish and Persian Poetry
  • Bekhoud
  • Religious Themes
منابع
قرآن کریم
اقبال، محمد (۱۳۷۳). کلیات اشعار فارسی، با مقدمه احمد سروش. بیجا: سنایی، چاپ
بیخود، ملا محمود مفتی (۱۳۹۳). دیوان بیخود. تحقیق و گردآوری: محمد ملا کریم. سنندج: شیخی، چاپ دوم.
جزیری، شیخ أحمد (۱۳۹۳). دیوانی ملامی جه زیری. وه رگیرانی ماموستا هه ژار. تهران: پانیذ.
خزنه دار، مارف (۱۹۸۴). میژووی ئه ده بی کوردی. بغداد: المؤسسة العراقیة.
--- (۲۰۱۰). میژووی ئه ده بی کوردی. هولیر: آراس، چاپ دوم. الدهان، سامی (۱۹۹۸). المدیح. قاهره: دارالمعارف، چاپ دوم.
دهخدا، علی اکبر (۱۳۵۲). لغت نامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. رمضانی،
ربابه و وسیم مهدوی (۱۳۹۳). «تطبیق بین المدائح النبویة عند الشعراء الأکراد الإیرانیین المعاصرین و البردة». مجلة تراث الأدبی، ۲۱، ۱۱۸-۱۰۱.
روحانی، بابامردوخ (۱۳۸۲). تاریخ مشاهیر کرد. تحقیق: محمد ماجد مردوخ روحانی. تهران: سروش، چاپ دوم.
که لهور، نه وزاد، (۲۰۰۸). ره هه ندی ئایین له شیعری کلاسیکی کوردی. هه ولیر: التفسیر.
مدرس، عبدالکریم (۱۳۸۹). دانشمندان کرد در خدمت علم و دین. ترجمه: احمد حواری نسب. تهران: اطلاعات. --- (۱۹۷۹). یاد مه ردان، بغداد: چاپخانه ی کوری زانیاری کورد.