جایگاه کهن الگوی اصل مادینه در اشعار شیرکو بیکس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه صلاح الدین، اربیل، عراق

10.34785/J013.2020.125

چکیده

«مام مِهین» از جمله کهن‌الگوهای معرفی شده از سوی کارل گوستاو یونگ، روانشناس سویسی، است که به بخش ناخودآگاه ذهن مربوط می‌شود. این نمونه­ی ازلی نمودهای مثبت و گاه منفی دارد. در فرهنگ آریایی مام مهین (اصل مادینه) معنایی بسیار گسترده دارد و از آن دسته کهن‌‌الگوهایی است که با شرایط جغرافیایی و تاریخی و فرهنگی، انتقال آن از خودآگاه به ناخودآگاه اتفاق افتاده است تا مانع از نابودی آن گردد. با توجه به پیشینه­ی زن سالاری در فرهنگ آریایی و حضور ایزدبانوان مختلفی از قبیل ناهید و آناهیتا کهن‌الگوی مام مِهین در اشعار شیرکو بیکس به‎عنوان یک شاعر کردزبان که از فرهنگ آریایی تاثیر پذیرفته، نمود یافته است. در این پژوهش، سعی نگارندگان بر آن است تا با استفاده از شیوة تحلیلی- توصیفی و به صورت تبیینی نشان دهند که شیرکو توانسته است هر دو جنبة مثبت و منفی این کهن‌الگو را در اثر هنری خود آشکار سازد؛ به‌گونه­ای که تصاویر ارائه شده از سوی شیرکو هم به معنای مثبت تمایل داشته و هم در دنیایی از زشتی‌ها و تیرگی‌ها نمود یافته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که شعر شیرکو تصویری روشن، ناب و کامل از مام مهین ارائه داده است که در عین تحمل تمام سختی‌ها و دردها، قابل ستایش است. این شیوه­ی بازنمایی ناشی از نگاه وسیع و تسلط این شاعر کردزبان بر حوزة فرهنگی کردها است که اغلب به گونه­ای ناخودآگاه نمایان می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Archetype of the Feminine Principle in Sherko Bekas’ Poetry

نویسندگان [English]

  • Saghar Salmaninejad mehrabadi 1
  • Jihad Rashid 2
1 Assistant Professor, K. N. Toosi University Technology, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Persian Language and Literature, Salahaddin University, Erbil, Iraq
چکیده [English]

The archetype of the motherland, related to the unconscious and defined by Swiss psychiatrist, Carl Gustav Yung, includes positive and negative interpretations and is observed in Arian culture. The motherland archetype carries a broad meaning, and it is the first example to be transferred from the senses to the interior, depending on the geographical, historical, and cultural conditions, before extinction. According to Kurdish feminist culture and based on the presence of different female deities like Anahita and Nahid, Sherko Bekas, as a renowned Kurdish poet, is under the direct impact of the Aryan culture and employs the examples of the motherland in his poems. In the present study, the researchers, while using an analytical descriptive, attempt to argue that Sherko Behas manages to demonstrate both the positive and negative aspects of this archetype in his works. The way in which Sherko employs the poetic images expresses the positive meanings; on the other hand, he also points to the negative connotations including disgust and impurity. The result of the present analysis shows that Bekas’ poems represent a clear and beautiful picture of the architype of the motherland, which, although carrying senses of torment and pain, rather deserves praise. This treatment demonstrates the broad view of the Kurdish poet of Kurdish culture, represented in an unconscious way in his poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sherko Bekas
  • Female Principle
  • Poetry
  • goddesses
  • Motherland
منابع
آموزگار، ژاله (1374). تاریخ اساطیری ایران. چاپ دوم. تهران: سمت.
الیاده، میرچا (1368). آیین­ها و نمادهای آشناسازی. ترجمه نصرالله زنگویی. تهران: آگاه.
بهار، مهرداد (1376). از اسطوره تا تاریخ. تهران: چشمه.
پورخالقی چترودی، مهدخت (1387). درخت شاهنامه ارزش‌های فرهنگی و نمادین درخت در شاهنامه. مشهد: آستان قدس رضوی.
پورداوود، ابراهیم (1377). یشت‌ها،جلد دوم. تهران: اساطیر.
ثمینی، نغمه (1387). تماشاخانه اساطیر (اسطوره و کهن‌نمونه در ادبیات نمایشی ایران). تهران: نشر نی.
دوبوکور، مونیک (1376). رمزهای زند ه جان. ترجمه جلال ستاری. تهران: مرکز.
رضایی، مهدی (1383). آفرینش و مرگ در اساطیر. چاپ دوم. تهران: اساطیر.
رنگچی، غلامحسین (1372).  گل و گیاه در ادبیات منظوم فارسی تا ابتدای دوره مغول. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
روتون، کنت‌نولز (1381). اسطوره، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل پور. چاپ دوم. تهران: مرکز
زمردی، حمیرا (1385). نقد تطبیقی ادیان و اساطیر. تهران: زوار.
ژیران، فلیکس (1375). اساطیر یونان. ترجمة ابوالقاسم اسماعیل‌پور. تهران: فکر روز.
شمیسا، سیروس (1383). داستان یک روح، چاپ ششم. تهران: فردوسی.
شوالیه، ژان­ ژاک و آلن گربزان (1376). فرهنگ نمادها.ترجمه سودابه فضائلی. تهران: جیحون.
بی­کس، شیرکو (1386). مجموعه شعر میهمان خزانى. ترجمه رضاکریم مجاور. تهران: نشر چشمه.
--- (2013). صندلی. ترجمه سیامند شاسواری. سلیمانیه: سه­رده­م.
--- (2013). آینه هاى کوچک. ترجمه عزیز ناصرى. کردستان: گلاویژ.
دادگی، فرنبغ (1369). بندهش. ترجمه مهرداد بهار. تهران، توس.
فریدا، فوردهام (1374). مقدمه‌ای بر روان شناسی یونگ. ترجمة حسین یعقوب پور. تهران :اوجا.
کزازی، جلال الدین (1376). رؤیا. حماسه، اسطوره، تهران: نشر مرکز.
کمبل، جوزف (1391). قدرت اسطوره. ترجمه عباس مخبر. چاپ هفتم. تهران: نشر مرکز.
گراهام، هوف (1365)، گفتاری درباره نقد. ترجمه نسرین پروینی. تهران: امیر کبیر.
گرین، ویلفرد ال و دیگران (1376). مبانی نقد ادبی. ترجمه فرزانه طاهری. تهران: نیلوفر.
گویری، سوزان (1388). آناهیتا در اسطوره‌های ایرانی. چاپ سوم. تهران: ققنوس.
 لاهیجی، شهلا و مهرانگیز کار (1387). شناخت هویت زن ایرانی در گسترة پیش تاریخ و تاریخ. چاپ چهارم. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
مصطفوی، مصطفی (1383). چگونه آفریده شدیم: خلقت جهان هستی از دیدگاه قرآن و احادیث. کاشان: مرسل.
مورنو، آنتونیو (1384). یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمه داریوش مهرجویی. تهران: مرکز.
هاید، مگی (1379). یونگ. ترجمه نورالدین رحمانیان. تهران: پژوهش و شیرازه.
- هینلز، جان (1386). شناخت اساطیر ایران. ترجمه ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: چشمه.
یاحقی، محمد جعفر (1375). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. چاپ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و آموز ش عالی، مؤسسة تحقیقات و مطالعات فرهنگی سروش.
یونگ، کارل گوستاو (1368). چهار صورت مثالی، ترجمه پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
--- (1370). روا­­­نشناسی و دین، ترجمه دکتر محمد حسین سروری. تهران: سخن.
--- (1383). آیون. ترجمه پروین فرامرزی و  فریدون فرامرزی. تهران: مرکز.
--- (1389). انسان و سمبولهایش، ترجمه محمود سلطانیه. چاپ هفتم. تهران: جامی.
--- (1395).  ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگو. ترجمة فرناز گنجی و محمدباقر اسماعیل‌پور. تهران: جامی.