ململانێی خود و بابەت لە ڕۆمانی بەندەر فەیلی بەختیار عەلی لەسەر بنەمای مۆدێلی کردەنوێنی گریماس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بەشی فیزیا، کۆلێجی زانست، زانکۆی سلێمانی، سلێمانی، کوردستانی عێراق

2 پرۆفیسۆر، بەشی کوردی، کۆلێجی زمان، زانکۆی سلێمانی ، سلێمانی، کوردستانی عێراق

چکیده

گریماس یەکێک لە دامەزرێنەرانی گێڕانەوەناسیی فەرەنسایە بە کاریگەریی فۆرمالیست و بونیادگەراکان، هەوڵی­داوە ئەو دوو قوتابخانەیە بە سیمۆلۆجییەوه موتوربه بکات و تیۆریی واتا لە گێڕانەوەدا دابمەزرێنێت. گریماس لە تیۆرییەکەی‌دا جەخت لەسەر واتا دەکات؛ ململانێی خود و بابەت لە مۆدێلی کردەنوێن‌دا وەک بنەمای بەرهەمهێنانی واتا دەبینێت؛ پێی­وایە لە پرۆسەی گێڕانەوەدا واتا لەدایک‌دەبێت، واتاش سەر بە بونیادی قووڵە و گوتاری دەق لە ڕێگەی زنجیرە وێنە داهێنراو و بەرجەستەکانەوە دادەمەزرێت. لەم توێژینەوەیەدا دەقی پراکتیکمان ڕۆمانی تازە بڵاوکراوەی بەختیار عەلی‌یە بە ناونیشانی بەندەر فەیلی، کە لەبەر ڕۆشنایی چەمکەکانی کردەنوێن شیکاریی دەکەین. بەندەر وەک بابەتێک بۆ بکەری بەعس و سیستمەکەی، لە زیندانی ئەواندا لەدایک‌دەبێت و ژیانی لەوێ دەبێت؛ ئەمەش وا دەکات ببێتە خاوەن کەسایەتییەکی ئاڵۆز. بەعس دەیەوێت شوناسی بسڕێتەوە و بیکاتە بەشێک لە خۆی. ئەم خواستە دەبێتە جووڵێنەری ڕۆمانەکە و لە کۆتایی‌دا بەعس شکست دەهێنێت و بەعسییەکان سزا دەدرێن؛ بکەرێکی نوێی وەک ئەمریکا دێت و بەندەر ڕزگار دەکات، بەڵام ئازادی ناکات. وێنەی بنەڕەتیی ڕۆمانەکە خۆی لە زنجیرە وێنە واتاییەکانی ئازادی و بەندێتی‌دا دەبینێتەوە، کە گریماس ئەمە ناودەنێت وێنە و نیشانەی گەردوونی و لە چەندین وێنۆچکە پێکدێت. بەندەر لە نێوان ئازادی و بەندێتی‌دایە، کە هاوشێوەی ناوەکەیەتی؛ بەندێکی ڕوو لە دەرە. لە کۆتایی‌دا بەندەر لە زیندان ڕزگار دەکرێت، بەڵام هەست­دەکات نا- ئازادە، لەبەرئەوە عێراقییەکان بەندەر بۆ تۆڵەکردنەوە لە بەعسییەکان هاندەدەن، بەڵام لە دەمی تۆڵەدا نەخۆش دەکەوێت. ئەو نەخۆشییەش نیشانەی تەندروست‌بوونە، چونکە بەندەر لە بەندی وەک لە ئەوان‌چوون ڕزگار دەکات. لەم باسەدا بەهۆی سێ دوانە کردەنوێنەکەی گریماسەوە شیکاری ڕۆمانەکە دەکەین و هەوڵ­دەدەین بەشێک لە ڕووبەرە دیار و نادیارەکانی ڕۆشن‌بکەینەوە.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Conflict between the Subject and Object in Bakhtiar Ali’s Bender Feyli Based on Actantial Model of Greimas

نویسندگان [English]

  • Harem Osman 1
  • Ali Taher Barzinji 2
1 Department of Physics, Faculty of Science, University of Sulaimani, Sulaimani, Iraqi Kurdistan
2 Professor, Department of Kurdish, Faculty of Language, University of Sulaimani, Sulaimani, Iraqi Kurdistan
چکیده [English]

Greimas as the founders of the French narrative science was influenced by formalists and structuralists and tried to infuse it with semiotics to establish a theory of meaning. Greimas highlighted meaning and took the conflict between subject and object as the basis for production of meaning in actantial model; meaning is generated through the process of narration. The present study analyzes Bakhtiar Ali’s latest novel titled Bender Feyli based on the actantial model. Bandar as object for the Baath Party and its regime was born and raised in prison with a paradoxical personality. The Baathists tried to erase his identity and include him as a member of their party. This is the drive in the novel till the Baath is defeated and its members are punished. Americans as a new actor free Bender. The main image in the novel consists of freedom and slavery; Greimas considers it as a universal image, composed of a series of minor images. Bender is trapped between freedom and slavery. Bender is freed finally but he does not feel free because he is encouraged by the Iraqis to take his revenge upon the Baathists. However, at the time of revenge, a disease attacks him, which is a sign of health because it frees Bender from being similar to others. The present study investigates the novel based on three pairs of Greimasian actantial model to clarify its manifest and latent layers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Subject
  • Object
  • Greimas
  • Actant
  • Narration
  • Bender Feyli

مراجع

١ـ کوردی
ئەحمەدی، بابەک (٢٠٠٤). پێکهاتە و ڕاڤەی دەق- کتێبی یەکەم. وەرگێڕانی مەسعوود بابایی، هەولێر: ڕەنج.
جبار امین، سیروان و هونەر انوەر مام صوفی (٢٠٢٢). «شیکردنەوەی پێکهاتەی حیکایەتی کوردی لەسەر بنەمای تیۆری حیکایەتناسیی فلادیمێر پڕۆپ بە نموونە حیکایەتی چل کەزی». گۆڤاری توێژەر، بەرگی ٥، ژ ١.
بێرتێنز، هانز (٢٠١٥). بنەماکانی تیۆریی ئەدەبی. وەرگێڕانی عەبدولخالق یەعقووبی، سلێمانی: دەزگای سەردەم.
ڕەسووڵ، هەڵمەت بایز (٢٠١٨). «سیمۆلۆژیای گێڕانەوە لە ڕۆمانی کۆشکی باڵندە غەمگینەکان-ی بەختیار عەلی‌دا». گۆڤاری توێژەر، بەرگی ١، ژمارەی ١.
شارەزووری، یادگار لەتیف (٢٠١٥). دیاردەگەرایی و ڕەخنەی ئەدەبی. هەولێر: لە بڵاوکراوەکانی کتێبخانەی فێربوون.
عەلی، بەختیار (٢٠٢٢). بەندەر فەیلی. سلێمانی: ناوەندی ڕۆشنبیریی ڕەهەند.
مەنتک، حەمە (٢٠١٩). سیمۆلۆژیای گێڕانەوە، هەقایەتی ئەفسانەی فۆلکلۆری کوردی بە نموون. سلێمانی: دەزگای سەردەم.
٢ـ فارسی
اسکولز، رابرت (١٣٧٩). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمەی فرزانە طاهری، تهران: آگاه.
پراپ، ولادیمیر (١٣٩٦). ریخت‌ شناسی قصەهای پریان. ترجمەی فریدون بدرەای، تهران: انتشارات توس، چاپ چهارم.
ثواب، فاطمە (١٣٩٦). بررسی ساختار روایی منظومەهای غنایی بر پایەی نظریەی گریماس (ویس و رامین، خسرو و شیرین، جمشید و خورشید، همای و همایون، لیلی و مجنون). رسالە دکترا، دانشگاه سیستان و بلوجستان. 
حسین پور سرکاریزی، احمد و همکاران (١٣٨٩). «تحلیل ساختار روایی و کنش گفتمان رمان سمفونی مردگان بر پایە نظریە نشانە-معناشناختی روایی گریماس». فصلنامە روایت‌شناسی، سال‌٣ شمارە ٦.
سیبیاک، تامس آلبرت (١٣٩٩). نشانەها: درآمدی بر نشانەشناسی. ترجمەی محسن نوبخت، تهران: علمی، چاپ دوم.
شعیری، حمیدرضا (١٣٨٥). تجزیە و تحلیل نشانە-معاشناختی گفتمان. تهران: سمت.
ــــــــــــــ (١٣٨٨). «از نشانەشناسی ساختگرا تا نشانە-معناشناسی گفتمانی». فصلنامە نقد ادبی، س ٢، شمارە ٨.
صفوی، کورش (١٣٩٨). آشنایی با نظریەهای نقد ادبی. تهران: علمی.
عباسی، علی (١٣٩٥). نشانە-معناشناسی روایی مکتب پاریس (جایگزینی نظریە مدلیتەها بر نظریە کنشگران: نظریە و عمل). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
عباس، علی و میترا مرادی (١٣٩٦). «بررسی تولید معنا در نظام گفتمانی روایی رمان و اگر حقیقت داشت اثر مارک لوی بر اساس الگوی مطالعاتی گرماس». فصلنامە نقد و زبان ادبیات خارجی، دورە چهاردهم، شمارە ١٩.
گرمس، آلژیرداس ژولین (١٣٨٩). نقصان معنا. ترجمە حمید رضاشعیری، تهران: علم.
مکوئیلان، مارتین (١٣٩٥). گزیدە مقالات روایت. ترجمەی فتاح محمدی، تهران: مینوی خرد، چاپ دوم.
مکاریک، ایرنا ریما (١٣٩٠). دانش‌نامەی نظریەهای ادبی معاصر. ترجمەی مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگە، چاپ چهارم.
٣ـ عەرەبی
ا.ج. غریماس (٢٠١٨). سیمیائیات السرد. ترجمە و تقدیم د.عبدلمجید نوسی، المرکز سقافی العربی، دار بیضاء-مغریب، الطبعە الاء.
‌‌‌أونیس، أمینە (٢٠١٨). سیمیائیة الشخصیة فی روایات واسینی الآعرج »المخطوطە الشرقیة، ‌أصابع لولیتا، مملکة الفراشة« أنموذجا. رساله کلیە الآداب و اللغات، قسم الآداب و العربیة، جامعە محمد خضیر- بسکرة.
بن مالک، رشید (٢٠٠٠). قاموس، مصطلحات التحلیل السیمیائی النصوص، عربی، انجلیزی، فرنسی. ؟: دار الحکمة.
بوعزە، محمد (٢٠١٠). تحلیل النص السردی. جزائر العاصمە: منشورات الاختلاف.
بوعطیة، سعید (٢٠١٣). »المرجعیة المعرفیة للسیمیائیات السردیة (جریماس نموذجا«. مجلە، semat Vol, 1, No.1.
علوش، سعید (١٩٨٥). معجم المصطلحات الادبیة المعاصرة. البنان: دارالکاتب.
مفتاح، محمد (١٩٩٢). تحلیل الخطاب الشعری، استراتیجیە التناص. لبنان-مغریب: المرکز الثقافی العربی، طبعە ٣.
٤ـ ئینگلیزی
Baldick, C. (2011). The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms. 2nd ed. Oxford: Oxford University Press.
Greimas, A. J. (1987). On Meaning Selected Writings in Se1niotic Theory. Translation by Paul J. Perron and Frank H. Collins, University of Minnesota Press, Minneapolis.
Greimas A. J., and J. Courtés (1982). Semiotics and language. Translated by Larry Christ, Daniel Patte, James Lee, Edward McMahonII, Gary Phillips, & Michael Rengstorf. Bloomington, IN: Indiana University Press.
Greimas, A. J. (1990). Narrative semiotics and cognitive discourses. London: Pinter.
٥ـ سویدی
Nilson, K. B., Romoren, De andra. (2008) Att möta texten. Översättning: S. Sandelin, Lund (Sweden).

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 آذر 1401
  • تاریخ بازنگری: 07 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 10 اردیبهشت 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار