«بیت» در ادب فولکلور کردی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوکان

چکیده

در میان مقولات متنوع ادب فولکلور کردی،«بیت» جایگاه ویژه ­ای دارد و عمده­ ی توجه مستشرقین و پژوهشگران به این حوزه بوده است. بیت، منظومه­ ی روایی(داستانی) با مضامین حماسی و غنایی است که روایت در آن، برجسته­ تر از سایر نمونه­ های مشابه در ادب فولکلور کردی است و تفاوت­ هایی نیز با آثار دیگر از این نوع در ادبیات دیگر ملل دارد همچون: نقالی و ترانه­ سرایی در ادب فارسی، عاشیق­ سرایی در میان ترک­ ها، بالاد انگلیسی، ویسه­ ی دانمارکی، رومانس اسپانیایی و بیلنای روسی. بیت­ سند هویت گذشته و حلقه­ ی اتصال کردها به دیروز است. بین عناصر و مفاهیم آن معنایی هست که پیش از آن که مادی باشد معنوی است و اگر درست و روشمند تحلیل و بررسی شوند ارزش‌های انکارناپذیری را عرضه می­ کنند. بیت­ ها دارای ابعاد بسیار گوناگون و گسترده­ ای هستند همچون: وسعت دایره­ ی لغات کهن و اصیل، آهنگ و موسیقی، شعر و وزن، داستان و روایت، آداب و رسوم و ابعاد تاریخی، جغرافیایی، اجتماعی و... . بررسی هر کدام از این ابعاد، مستلزم صرف وقت و هزینه ­ی بسیار است و هر جزئی از آن می­ تواند به صورت کتاب یا کتاب­ هایی مستقل درآید اما تاکنون نسبت به دنیای وسیع آنها تقریباً کاری انجام نشده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

“Beyt” in Kurdish Folk Literature

نویسنده [English]

  • Hosein Mikailee
Faculty member of Islamic Azad University, Bukan
چکیده [English]

“Beyt” has a special place among different topics of Kurdish folk literature and researchers have always concentrated on this field. It is a narrative poem with epic and lyrical content in which narration has a more prominent role than in similar texts in Kurdish folk literature. Also, it has some differences with similar poetic forms in other languages; for instance, epic minstrelsy in Persian, Asik songs among the Turks, English ballad, DanishWeiss, Spanish romance and the Russian Bill Nay. Beyt is a document on Kurdish identity which connects them to the past. Behind its motifs and elements there is a meaning which is more spiritual than material and, if interpreted via correct methods, it will display an undeniable value. Beyts have various and vast dimensions. For instance, rich recourses of ancient vocabulary, music and tune, verse and poetry, narration, story, culture, tradition and historiy, geography, social commentary, and so on. The study of each one of these dimensions requires long time and high expenses, and each of them can be written in a book or independent books. However, regarding their variety and richness, little studies have been done on them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kurdish Literature
  • Folklore
  • Beyt
  • oral literature: Types of popular literature
منابع:
آریان پور، امیر حسین (۱۳۵۴) جامعه شناسی هنر، تهران: دانشکده ی هنرهای زیبا.
احمدی، حمید (۱۳۷۸) قوم و قومیت گرایی در ایران، افسانه یا واقعیت، تهران: نی۔
انوری، حسن (۱۳۸۱) فرهنگ بزرگ سخن، تهران: مسحن
ایلخانی زاده، سواره (۱۳۷۹) تاپۆ و بوومەلێڵ، تهران: پاییز
بحری، محمد (۲۰۰۰) گەنجی سەربەمۆر، جلد اول، سلیمانی: سەردەم.
بدلیسی، امیر شرفخان (۱۳۶۴) شرفنامە (تاریخ متصل کردستان) ، به کوشش محمد محمدلو عباسی، تهران: علمی.
بکر، محمد (۲۰۰۴) کیش و ریتمی شیعری فولکلوری کوردی، اربیل: ئاراس۔
بلو، ژویس (۱۳۷۹) مسأله کرد، ترجمه دکتر پرویز امینی، تهران: شالوده.
بلوکباشی، علی (۱۳۷۴) «فولکلور و ضرورت توجه و نقش آن»، آوا، ساری: فرهنگ خانهی مازندران
بهار، محمد تقی (۱۳۷۷) سبک شناسی زبان و شعر فارسی، به اهتمام کیومرث کیوان، تهران: مجید.
بیهقی، حسین قلی (۱۳۶۷) پژوهش و بررسی فرهنگ عامه ی ایران، چاپ دوم، مشهد: آستان قدس رضوی۔
پائوف، میشل و میشل پرن (بی تا) فرهنگ مردم شناسی، ترجمه دکتر اصغر عسکری خانقاه، تهران: ویس.
پراپ، ولادیمیر (۱۳۷۱) ریشه های تاریخی قصه های پریان، ترجمهی فریدون بدره ای، تهران: توس.
خزنه دار، معروف (۱۹۶۲) کیش و قافیه له شیعری کوردیدا بغداد: الوفا.
داد، سیما (۱۳۸۰) فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ چهارم، تهران: مروارید.
درویش، محمدرضا (۱۳۷۶) آیینه و آواز (مجموعه مقالات درباره ی موسیقی نواحی ایران)، تهران: حوزه ی هنری۔
رزمجو، حسین (۱۳۷۴) انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، چاپ سوم، تهران: آستان قدس رضوی۔
روشن، ح (۱۳۸۵) ادبیات شفاهی مردم آذربایجان، تهران: دنیا۔
زکی، محمد امین (۱۳۷۷) کرد و کردستان، ترجمه ی حبیب الله تابانی، تهران: آیدین.
سماور، لاریو ریچارد ای، پورتر و استفانی لیزارا (۱۳۷۹) ارتباط بین فرهنگ ها، | ترجمهی کیانی و میرحسنی، تهران: باز.
شامیلوف، عرب (۱۹۸۴) دمدم، ترجمه به کردی کرمانجی: شوکور مصطفی، بغداد: کوری زانیاری.
شرفکندی، عبدالرحمن (هه ژار) (۱۳۶۸) هه نبانه بورینه، تهران: سروش.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳۷۴) موسیقی شعر، چاپ چهارم، تهران: آگاه.
شیری، فریاد (۱۳۸۱) «زبان و ادبیات کردی»، جامعه نو، شماره ۱۳
عز الدین مصطفی رسول (۱۹۷۰) ئەدەبی فۆلکلۆری کوردی بغداد: دارالجاحظ.
فتاحی قاضی، قادر (۱۳۵۵) منظومه ی کردی سعید و میر سیف الدین بیگ، تبریز مؤسسه ی تاریخ و فرهنگ ایران، شماره ۲۴
کرد در دائره المعارف اسلام (۱۳۶۷) نویسندگان، ترجمه ی اسماعیل فتاح قاضی، ارومیه: انتشارات صلاح الدین ایوبی۔
کریستین سن، آرتور (۱۳۶۸) شعر و موسیقی در ایران، تهران: هیرمند.
کندال، رابرت و دیگران (۱۳۷۲) کردها ، ترجمه ی ابراهیم یونسی، تهران: روزبهان.
مان، اسکار (۱۳۶۴) تحفه ی مظفریه، ترجمه سید محمدامین شیخ الاسلامی (هیمن)، مهاباد: سیدیان.
مارزولف، اولریش (۱۳۷۶) طبقه بندی قصه های ایرانی، تهران: سروش.
محمد طیب عثمان (۱۳۷۱) راهنمای گردآوری سنت های شفاهی، ترجمهی عطاءالله رهبر، تهران: آناهیتا۔
مسکوب، شاهرخ (۱۳۷۳) هویت ایرانی در زبان فارسی، تهران: باغ آینه.
میر صادقی، جمال (بی تا) ادبیات داستانی، قصه، داستان کوتاه، رمان، تهران: ماهور.
مینورسکی (۱۹۸۴) کرد، ترجمه محمد سعید محمد کریم، اربیل: دانشگاء صلاح الدین.
نیکیتین، واسیلی (۱۳۶۶) کرد و کردستان، ترجمه ی محمد قاضی، چاپ دوم، تهران: نیلوفر.