بەراییەک بۆ ناسینی شێوازی شێعری موکریانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دوکتۆرای فەلسەفەی زانست، زانکۆی تاران

چکیده

شێوازی شێعری موکریان، لە ئەنجامی چالاک­‌کردنی هەندێک زەرفییەتی زمانی و ئەدەبی گووراوە کە لە زەمانی حاجی قادری کۆیی­یەوە لە ناو ئەدەبی کوردیدا - بە دیالێکتی کرمانجی ناوەڕاست - خۆی حەشار دابوو. هەندێک لە تایبەتمەندییەکانی ئەم شێوازە شێعرییە بریتین لە: دوور بوونەوە لەو زمانە مەدرەسییەی شاعیرانی قوتابخانەی بابان کەڵکیان لێ وەرگرتووە، «بە بەردەنگ دانانی خەڵک» کە وەکوو تەمهیدێکی شێوازناسانە زەمینەی کەلام بۆ دەکارکردنی زمانێکی خۆماڵی، لەبار دەکا، گواستنەوەی راوێژی قسەکردن و ئاخاوتنی رۆژانە و کەڵک وەرگرتن لە زەرفییەتی شاعیرانەی قسەکردنی رۆژانە، کەڵک وەرگرتن لە زەرفییەتەکانی ئەدەبی فۆلکلۆری کوردی، پێکهێنانی سەنتێزێک لە شێوازەکانی پێشووی شێعری کوردی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Towards an Understanding of Mukriyani Style of Poetry

نویسنده [English]

  • Rahbar Mahmouzadeh
چکیده [English]

Mukriyani style of poetry has developed from a process of activating a number of linguistic and literary potentials that, since the time of Haji Qadir Koyi, have remained hidden in Kurdish literature–in Central Kurmanci dialect. Among the characteristic features of this poetic style are, divergence from the formal and learned language used by the Baban school of poetry; “addressing people” as a stylistic strategy for preparing the ground for the application of a less formal language; use of everyday speech and building on the literary potentials of everyday language; activating the literary potentials of Kurdish folklore; and synthesizing previous styles of Kurdish poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mukriyani style of poetry
  • Baban school
  • Stylistics
  • ground of speech
  • style of speech
  • Kurdish folk literature
ئاوات (۱۳۸۱) دیوانی تاوات، مه هاباد: رهرەو.
تاله بانی، شیخ ره زا (۲۰۰۲) دیوانی شیخ رەزای تاله بانی، کوکردنه وه و ساغ کردنه وه شیخ محه مەدی خال، نومند تاشا. هه ولیر: ئاراس.
ته ری سولتانی، ئیبراهیم (۱۳۸۰) «به یتی فەقیری». سروه، ژ. ۱۳۸، ل. ۴۸.
حاجی قادری کویی (۱۳۹۰) دیوانی حاجی قادری کویی، لێکوڵینه وه و لێکدانه وه ی سه ردار حمید میران و که ریم موسته فا شاره زا. سنندج: کردستان.
حیلمی، ره فیق (۱۹۴۱) شعر و ئه دەبیاتی کوردی. به رگی یه که م. به غدا.
خه زنه دار، مارف (۲۰۱۰) میژووی ئەدەبی کوردی. به رگی یه که م تا حه وتەم. هه ولیر: ئاراس.
سه جادی، به ختیار (۱۳۸۹) «میژوونووسیی نه ده ذی له ئه ده بی کوردیدا» . چاپکراو له: کومه ڵه وتاری یه که مین کۆڕی نێو نەته وه یی ئەدەبی کوردی، به رگی به که م، لل. ۲۵۷ ۲۳۸۰، سنه: زانستگای کوردستان، تویژینگه ی زمان و ئەدەبی کوردی.
سه جادی، عه لائه دین (۱۹۷۱) منیژووی ئه دەبی کوردی، چاپی دووەم. به غداد مه عاریف
سه فی زاده (بوره که پی)، سه دیق (۱۳۷۰) مێژووی وێژه ی کوردی، به رگی به ک و دوو، بانه؛ ناجی.
سه یف قازی، میرزا ئه بولحه سه ن (سیفولقوزات) (۱۳۶۹) دیوانی سه سفولفوزات . گرده وه کۆی ئه حمه د قازی.
شاومیسی میکایلی، مەلا خدر (نالی) (۱۳۸۰) دەقی دیوانی نالی، سنندج: کردستان
شەره فکه ندی، عه بدولرەحمان (هه ژار) (۱۳۵۸) بۆ کوردستان، تاران: جه واهیری.
شیخولئیسلامی، سه ید محه مه د ئەمین (هیمن) (۲۰۰۳) بارگه ی یاران. سه رجه می شیعری هیمن، هه ولیر: ئاراس.
شیخولئیسلامی، سه ید محه مه د ئەمین (هیمن) (۲۰۰۳ ب) هه واری خالی. سه رجه می نووسینی هێمن. هه ولیر : ثاراس.
فه یزی به گ، ئه مین (۱۹۲۰) ئه نجومەنی ئەدییانی کورد. نه سته نبول: ترجمان حقیفت.
باپیر، عەلی (۱۹۳۹) گولده ستەی شوعه رای هاوعه سرم. سلیمانی.
محموودزاده، ڕەهبەر(۱۳۸۱) پیکهاتەی به یتی کوردی. ورمێ: سه لاحەددین ئە ییووبی.
وەفایی، میرزا عه بدولرەحیم (۱۳۸۰) دیوانی وه قایی، سنندج: کردستان.