پاێه‌مووری (رثا) در ادبیات شفاهی کردی جنوبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی

چکیده

مرثیه‌سرایی از گونه‌های موجود و رایج در ادبیات اکثر زبان‌ها و گویش‌هاست. ادبیات کردی جنوبی نیز که با گویش‌های کلهری و فَیلی شناخته می‌شود، از کاربرد این نوع ادبی به دور نمانده است. در نوعی از مرثیه که در ابیات کردی جنوبی اصطلاحاً «پاێه‌مووری»[1] یا «مور» نام دارد، افتخارات، خصلت‌های پسندیده، گاهی ویژگی‌های ظاهری و دیگر ویژگی‌های نیکِ عزیز از دست‌رفته بر شمرده می‌شود؛ گاهی نیز گوینده در لابه‌لای این یادکرد، برای مصائب خود به لابه و زاری می‌پردازد. زن، مرد خانه و کودک، از جمله منسوبانِ از دست‌رفتۀ فرد هستند که در مرثیه‌های کردی جنوبی از  آن‌ها نام برده می‌شود. نویسندگان این پژوهش، با بررسی‌های میدانی در میان مردان و زنان کهنسال – به‌عنوان حافظان اصلی سوگ‌سروده‌ها - این مویه‌ها را گردآوری کردند و به‌منظور تبیین «مور» به‌عنوان یکی از نمودهای فرهنگی، ضمن دسته‌بندی، به بررسی مضامین و تبیین و تحلیل آن‌ها پرداختند.



[1]- Pâêa muri

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Elegy in the Southern Kurdish Oral Literature

نویسندگان [English]

  • Masoud Bavanpouri 1
  • Sakine Azadi 2
  • Vahid Sajadifar 3
1 PhD nominated, Department of Arabic Literature, Shahid Madani university,
2 Master's degree graduate, Persian Language and Literature, Ilam University
3 PhD nominated, Department of Persian language and literature, Razi University
چکیده [English]

Elegy is one of the most common and existing genres in the literature of most languages and dialects. The southern Kurdish literature that is known with feyli and Kalhori dialects, has also not gone away from the use of this genre of literature. In a kind of elegy that is called “Pâêa muri” or "Mur" in the southern Kurdish region, the honors, praised personality traits, good morals, and sometimes physical appearance of the dear deceased ones are counted. Sometimes, the speaker in this memorial speaks for his own sufferings as well. The woman, the man of the house, and the child are among the privileged individuals mentioned in the Kurdish elegies. The authors of this research collected these musicals with field surveys among older men and women - as the main guardians of the suspicion. In order to explain Mur as one of the cultural phenomena, in addition to categorizing, they examined the content and explained and analyzed them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • oral literature
  • Southern Kurdish
  • Pâêa muri
  • Mur
منابع
اشرفی نصری، جهانگیر (۱۳۷۶). «ساختمان شعر تبری». مجله شعر، شماره ۲۱، صق ۱۱۸-۱۲۱.
ایراندوست، رضا (۱۳۶۹). «مقایسه مراثی خاقانی و هوگو در سوگ فرزندانشان». نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تاریخ، شماره های ۱۳۵ و ۱۳۶، مس ۲۹-۱.
کندوله ای کرمانشاهی، الماس خان (چاپ نشده). فرامرزنامه. تصحیح، شرح و ترجمه ی خلیل بیگزاده و سکینه آزادی.
جعفری، محمد تقی (۱۳۸۶). فرهنگ پیر و فرهنگ پیشرو. تهران: موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، چاپ سوم.
جلالی مقدم، مسعود (۱۳۸۵). فرهنگ چیست. تهران: انتشارات امیر کبیر.
سلطانی، محمدعلی (۱۳۷۰). جغرافیای تاریخی و تاریخ متصل کرمانشاه، تهران: نشر سها.
صالحی امیری، رضا (۱۳۸۹). مفاهیم و نظریه های فرهنگی. تهران: ققنوس.
طباطبایی، سیدحسین و سید حسن طباطبایی و محمد رضایی (۱۳۹۴). «آیین های سوگ و سرور در منطقهی سر کویر دامغان». دو فصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه ، سال سوم، شماره 2، بهار و تابستان.
الطباع، عمر فاروق (۱۹۹۲). فی الریاض الشعر العربی، بیروت: دار القلم.
مختاری، محمد (۱۳۷۷). تمرین مدرا، بیست مقاله در بازخوانی فرهنگ. تهران: ویستار
نظریان، حسین و سید امیر قدمی (۱۳۹۳). «مرثیه سرایی در شعر و ادب لکی»۔ فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره سی و پنجم، زمستان، صص ۱۰۷-۱۳۰.
همتی، ماندانا (۱۳۷۸). «زبان و هویت فرهنگیان». مجموعه ی فرهنگ و جامعه شناسی، شماره 1.