معناشناسی اشاره‌گرهای مکانی در کردی: رویکردی شناختی-کاربردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبانشناسی، دانشگاه کردستان، ایران

2 استادیار زبانشناسی، دانشگاه کردستان، ایران

چکیده

در پژوهش حاضر پس از معرفی انواع اشاره‌گرها به بررسی اشاره‌گرهای مکانی زبان کردی در چهارچوب معنی‌شناسی شناختی پرداخته‌ایم. توجه اصلی این نوشته از میان عبارت‌های مختلفی که کارکرد اشاره‌گر برای مفاهیم مکانی دارند بر ضمایر اشاره، صفات اشاره و قیدهای مکانی می‌باشد. در این مطالعه نشان داده‌ایم که در ضمایر سوم شخص زبان کردی مفهوم فاصله رمزگذاری می‌شود. همچنین کدگذاری فاصله‌ی دور به وسیله‌ی اشاره‌گر/ʔɐw/ تنها در صورتی انجام می‌پذیرد که این ضمیر سوم شخص در تقابل مستقیم با ضمیر سوم شخص /ʔɐm/ قرار بگیرد؛ به گونه‌ای که هر دو ضمیر در یک پاره‌گفتار در تقابل با هم توسط گوینده یا در جمله‌ای پرسشی و جواب آن توسط گوینده و شنونده بیان شوند؛ تنها حالت استثنایی این قضیه زمانی است که گوینده به جای زمینه در داخل نما، شئ یا مکان مورد اشاره، قرار می‌گیرد.کدگذاری مفهوم فاصله در چهار اشاره‌گر اصلی/ɐmɐ/، /ʔɐwɐ/،/ʔɐmɑnɐ/،/ʔɐwɑnɐ/ نیزمتأثر از اشتقاق آن‌ها از ضمایر سوم شخص است و کدگذاری فاصله در این اشاره‌گرها به همان صورت است که در ضمایر سوم شخص انجام می‌پذیرد. مفهوم‌سازی مکان در سایر اشاره‌گرهای مشتق شده‌ی فرعی نیز از معانی اشاره‌گرهای اصلی حاصل می‌شود. همچنین معنی و محدوده‌ی مورداشاره‌ی قیدهای مکانی/ʔɐenɐ/ و/ʔɐeɾɐ/ دقیق مشخص نمی‌شود و دارای ابهام است به‌گونه‌ای که مرز گستردگی این محدوده‌های مکانی نسبی است و ممکن است مرزهای مورد نظر گوینده و مخاطب بر هم منطبق نباشد و با توجه به بافت موقعیتی قابل تشخیص است. همچنین حرکات ایمایی و اشاره‌ای گوینده در هنگام به کارگیری هر یک از اشاره‌گرهای مکانی و ارتباط اشاره‌گرهای مکانی با افعال حرکتی را بررسی کرده‌ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

spatial deixis in kurdish: a cognitive-pragmatic approach

نویسندگان [English]

  • mohammad azizi 1
  • rahman veisi hasar 2
1 Graduate Student of Linguistics, University of Kurdistan, Iran
2 Assistant Professor of Linguistics, University of Kurdistan, Iran
چکیده [English]

in this article after introducing different deixis, we analyze Kurdish deixis through cognitive semantics. the main focus of the paper is on demonstrative and spatial adverbs among various elements which function as deixis. through this paper we show that the in third person singular pronouns in Kurdish the concept of distance is encoded. far distance encoding is done via the demonstrative /ʔɐw/ if only it is in contrast to the demonstrative /ʔɐm/ in such away that these two are in contrast to each other in an utterance or to be in a question and its answer by the speaker and audience. the only exception is where the speaker is in the figure insead of the ground. distance encoding in four main deixis /ɐmɐ/، /ʔɐwɐ/،/ʔɐmɑnɐ/،/ʔɐwɑnɐ/ are influenced by their derivation of third person singular pronoun and their encoding is the same as the third person singular pronoun. the meaning and range, refered by spatial deixis /ʔɐenɐ/ and /ʔɐeɾɐ/ is not recognized exactly and results in ambiguity which causes a relativity in the boundary. so the boundary intended by the speaker is not exactly what the audience understand and is conveyed via the situation context. furthermore, the speaker's figure when using spatial deixis and the relationship between spatial deixis and motion verbs are probed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial deixis
  • cognitive semantics
  • pragmatic
  • motion verb
منابع
فارسی: علائی، بهلول (۱۳۹۴). معنی شناسی عبارات اشاری: معرفی انگارهای شناختی-گفتمانی». پژوهش های زبانی، ۹ (۲)، ۸۱-۹۹
فرخنده، پروانه (۱۳۸۰). «اینجا و آنجا، هرجا: اشاری های مکان در زبان فارسی». زبانشناسی،
.۵۱-۳۵ ،(۲) 16
منفرد، نرجس و اعظم استاجی (۱۳۹۰). بررسی و توصیف چگونگی کاربرد و ادراک صورت های اشاری در نابینایان فارسی زبان زبان پژوهی، ۳ (۵)، ۲۴۰۱.
انگلیسی
Anderson, S. R., & Keenan, E. L. (1985). "Deixis". Language typology and syntactic description. 3, 259-308.
Büler, K. ([1934] 1965). Sprachtheorie. Die Dastellungsfunktion der Sprachen.
Chapman, S. (2011). Pragmatics. London: Palgrave Macmillan.
Cruse, A. (2006). A glossary of semantics and pragmatics. Edinburgh: Edinburgh University Press Ltd.
Diessel, H. (1999). Demonstratives: Form, function and grammaticalization Vol. 42). John Benjamins Publishing.
Evans, V. & Green, M. (2006). An Introduction to Cognitive Linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Fillmore, C. J. (1971b). Toward a theory of deixis. Paper delivered to the Pacific conference on contrastive linguistics and language universals. University of Hawaii.
 (1977). --- Topics in lexical semantics. Current issues in linguistic theory, 76, 138. Himmelmann, N. P. 1996. Demonstratives in narrative discourse: a taxonomy of universal uses. Studies in Anaphora, 205-254.
Imai, S. (2003). Spatial Deixis. Retrieved March 24, 2006.
Kryk, B. (1990). Deixis-a pragmatic universal?. Toward a Typology of European Languages.
Lakoff, G. (1988). Cognitive semantics. Meaning and mental representations. 119, 154.
Langacker, R, & Langacker, R. W. (2008). Cognitive grammar: A basic introduction. OUP USA.
Lee, D. (2001). Cognitive linguistics: An introduction (Vol. 13). Oxford: Oxford University Press.
Levinson, S. C. (1983). Pragmatics. Cambridge textbooks in linguistics. Cambridge/New York.
 (1997). --- Language and cognition: The cognitive consequences of spatial
description in Guugu Yimithirr. Journal of Linguistic Anthropology. 71), 98131.
(2003). ---Space in language and cognition: Explorations in cognitive diversity (Vol. 5). Cambridge University Press.
 (2004). --- Deixis. In The handbook of pragmatics (pp. 97-121). Blackwell.
Lyons, J. (1977). Deixis, space and time. Semantics 2, 636-724. Cambridge: Cambridge University Press.
Najmaddin, Sh. M.,& Hwsein, R.M. (2017). A Contrastive Study of Demonstratives in Kurdish and English. Journal of Humanities And Social Science, 2210), 46-52.
Yule, G. (1996). Pragmatics: Oxford University Press.