برجسته‌نمایی مهم‌ترین گروه‌ «مرز همگویی» در گونه‌های زبانی شمال استان ایلام

سنائی, یاسر; نجفیان, آرزو; ملایی پاشایی, سیف‌الله; سنائی, علی

برجسته‌نمایی مهم‌ترین گروه‌ «مرز همگویی» در گونه‌های زبانی شمال استان ایلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد زبانشناسی، دانشگاه پیام نور تهران جنوب، ایران

² دانشیار زبانشناسی، دانشگاه پیام نور تهران جنوب، ایران

³ استادیار زبانشناسی، دانشگاه پیام نور تهران جنوب، ایران

⁴ کارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه کردستان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر در چهارچوب گویش‌شناسی داده‌بنیاد (گویش‌سنجی) و با بهره از تحلیل انبوهه‌ی داده‌ها، می‌کوشد مهمترین گروه‌های «مرز همگویی» گویش‌های شمال استان ایلام نمایان سازد. جامعه‌ی آماری این پژوهش، تمامی 16 دهستان از مجموع چهار شهرستان حوزه‌ی شمالی استان ایلام را در برمی‌گیرد. این پژوهش بر اساس نمونه‌گیری از تمامی روستاهای بیش از 100 خانوارِ حوزهی پژوهش بوده و بر این اساس و با توجه به شباهت گویشی،‌ بُعد مسافت، محدودیت‌های پژوهش و گویش‌های منحصربه‌فرد، از هر روستا یک نمونه گویشی تهیه شده است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، همان پرسش‌نامه‌ی «طرح ملی اطلس زبانی ایران» است. مبنای تحلیل این پژوهش، مجموعاً 117 واژه و عبارت و سه جملهی ساده، مستخرج از پرسشنامه است. روش پژوهش میدانی است. تحلیل داده‌های گردآوری شده به‌صورت آماری به انجام رسیده است. با بهرهگیری از امکانات آماری بستهی نرمافزاری گویش‌سنجی و نقشهنگاری RuG/L04 پراکندگی مناطق گویشی، توزیع تنوعات آوایی، واژگانی و نحویِ حوزهی پژوهش واکاوی شد. نتایج نشان داد که سه گروه گویشی عمده‌ی «لکی»،‌ «لری» و «کُردی جنوبی» و مجموعاً شش زیرگروه گویشی در شمال استان ایلام وجود دارد. همچنین از تحلیل داده‌ها مشخص شد که یک گروه «مرز همگویی» برجسته‌، گونه‌های زبانی شمال استان ایلام را از هم متمایز می‌کند؛ مهم‌ترین عناصر این گروه عبارتند از: دو تناوب برجسته‌ی آوایی (تناوب همخوان /h/ و /x/، و تناوب /ᵻ/ و /jæ/)، هفت تناوب ساختواژی (شامل تلفظ واژه‌‌های بچه، پدر‌بزرگ، دختر، تلفظ ضمیر مشترک «خودش»، تنوعات تلفظی حرف اضافهی «با/ همراه»، تنوعات تلفظی بن مضارع مصدر «خواستن»، پیشوند استمراری) و یک تناوب نحوی برجسته تحت عنوان (ارگتیو) می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26453657.1398.5.1.6.3

عنوان مقاله [English]

Outstanding the Most Important Group of " isogloss boundary " in the Linguistic Species of the Northern Province of Ilam

نویسندگان [English]

yaser sanaei ¹
arezoo najafian ²
Sayfolah Mollaye Pashaye ³
ali sanaei ⁴

¹ MA in Linguistics, South Tehran PNU, Iran

² Associate Professor of Linguistics, South Tehran PNU, Iran

³ Assistant Professor of Linguistics, South Tehran PNU, Iran

⁴ MA in Sociology, University of Kurdistan, Iran

چکیده [English]

Current study aims to sketch an outstanding the Most Important Group of " isogloss boundary " of north regions of Ilam province. Having considered dialect varieties, endangered dialects, geographic distance, research shortcomings, as well as sampling of small villages, the study covers all 16 districts in four regions of Ilam north, namely Ilam, Ivan, Chardavol, and Sirvan. The research dialect sample consists 36 interviews in line with “The National Project of the Linguistic Atlas of Iran” questionnaire, containing 117 lexicon and three sentences. Current fieldwork enjoys aggregate analysis provided by RuG/L04 dialectometry and cartography online software, in order to illustrate the geographic distribution of dialect regions, and spatial distribution of phonetic, lexical, and syntactic varieties. The results showed that there are three major dialect groups, namely Laki, Lori and Southern-kurdish as well as six sub-dialects. The data analysis also revealed that a prominent isogloss boundary' distinguished the linguistic species in the north of Ilam province; the most important elements of this group are: two prominent phonetic alternation (alternation / h / and / x /, and alternation alternatives). / ᵻ / and / jæ /), seven spelling alternation (including pronunciations of baby, grandfather, daughter, "himself", "with ", "want", Continuous prefix) and a prominent syntactic alternation called the (ergative).

کلیدواژه‌ها [English]

Dialectometrics
dialect variety
dialect atlas
aggregate analysis
isogloss boundary

مراجع

منابع انصاری، خواجه عبدالله. (۱۳۴۱). طبقات الصوفیة، تصحیح عید الحی حبیبی، کابل پورجوادی، نصرالله. (۱۳۷۰)، «سیر تحولات معتای عشق۔ نشر دانش، ش. ۱۸، صص۹۲۰۹۰ پورجوادی، نصرالله. (۱۳۸۷). باده عشق، چاپ اول، تهران: کارنامه حلبی، علی اصغر. (۱۳۷۷). میانی عرفان و احوال عارفان، چاپ دوم، تهران: اساطیر. حیرت سجادی، سید عبد الحمید، (۱۳۷۵). شاعران کرد پارسی گوی، تهران: احسان ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، (۱۳۷۹ الف)، «عرفانیات (مجموعه مقالات عرفانی)، چاپ اول، تهران: حقیقت. ذکاوتی قراگزلو، علیرضا، (۱۳۷۹ب). عمر خیام، چاپ دوم، تهران: طرح نو روحانی، بابا مردوخ، (۱۳۷۱۴)، تاریخ مشاهیر کرد، جلد اول، تهران: سروش سجادی، سید ضیاء الدین، (۱۳۷۹)، مقدمه ای بر مبانی عرفان و تصوف، چاپ ششم، تهران:
سعدی، مسلح الدین. (۱۳۸۹). بوستان، چاپ سوم، تهران: خوارزمی شجیعی، پوران. (۱۳۸۰)، «حدیث عشق مولویا، گزاری، ش. ۱۸۷، صص ۷۹۰۷۲ شفیعی کدکنی، محمدرضا (مترجم)، (۱۳۸۸). کتاب النور (دفتر روشنایی) از محمد بن على سهلگی، چاپ چهارم، تهران: سخن صفی زاده بوره کهنی، صدیق. (۱۳۷۸). تاریخ کرد و کردستان، تهران: آتیه فروزانفر، بدیع الزمان، (۱۳۵۳). شرح احوال و نقل و تحلیل آثار فریدالدین عطار، چاپ دوم، تهران: دهخدا محوی، محمد بن عثمان بالخی، (۱۳۹۲). دهان، تصحیح عبدالکریم مدرس، سنندج: کردستان۔ مولوی، عبدالرحیم بن سعید، (۱۳۸۹). دیوان، تصحیح عبدالکریم مدرس، سنندج: کردستان. ملای جزیری، شیخ احمد. (۱۳۸۹)، دیوان، ترجمه و شرح شفیع صادقی، ارومیه: حسینی اصل.
نصیری، علی، (۱۳۸۹)، «عشق مجازی و رابطه آن با عشق حقیقی از دید عرفان اسلامی.۱ کتاب نقد تابستان، ش، ۴۳، صص ۵۷-۸۸.