لایەنی لەیەکچوون و جیاوازی لە نێوان کوردیی ناوەندی و فارسیدا: لە ڕووی تایبەتمەندیی مێژوویی، فەرهەنگی و زمان‌ناسانەوە

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زبان کردی دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه صلاح الدین اربیل

10.34785/J013.2020.959

چکیده

بابەتی ئەم لێکۆڵینەوەیە، باسی لایەنی لەیەکچوون و جیاوازی نێوان زمانی کوردی و فارسییه‌. هەردوو زمانەکە لە ڕووی یەکبوونی ڕەگەزەوە پەیوەندی نزیکیان وەکوو پەیوەندی کۆمەڵایەتی و نزیکایەتی زمانی لە نێواندا هەیە. هەردوو زمانەکە لە ڕووی بنچینە و بنەڕەتەوە، سەر بە کۆمەڵەی ئارین و لە خێزانە زمانی زاگرۆزی و ئێرانین و زمانی کوردی و فارسی زمانی هەردوو نەتەوەی ئاریایی‌ڕەگەزن و دایکزادی نیشتمانی ئاریانان (ئاریان). ئەم لێکۆڵینەوەیە به‌ میتۆدی قوتابخانه‌یی و به‌ به‌ڵگه‌هێنانه‌وه‌ی زمانی، بە نموونەوە سەلماندوویه‌تی زمانی کوردی و فارسی لە یەک کۆمەڵە زمان و خێزانە زمانن، بۆیە لایەنی هاوبەش و لەیەکچوونی زمانییان لە ئاستەکانی زماندا هەیە. لەگەڵ ئەوەش لایەنی جیاوازییان گەش و دیارە. له‌ ئاکامدا بە بەڵگەی مێژوویی و ڕێزمانی سەلماندوویه‌تی که‌ وێڕای سه‌رچاوه‌یه‌کی هاوبه‌ش و تێپه‌ڕین به‌ یه‌ک ڕووگه‌ی هاوبه‌شی مێژووییدا و لێکچوونی زۆر له‌ نێوان دوو زمانی کوردی و فارسیدا، به‌ڵام ئێستاکه‌ له‌ هه‌موو بوارێکه‌وه‌ دوو زمانی جیاواز و دراوسێن و هەر یەکەیان زمانێکی نەتەوەیی سەربەخۆن.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Similarities and Differences between Central Kurdish and Persian in Terms of Historical, Cultural and Linguistic Features

نویسنده [English]

  • Rafiq Shwani
Kurdish Department, Salahadin University. Erbil
چکیده [English]

The current study explores the similarities and differences between Central Kurdish and Farsi languages. Both of them share highly similar origins with regard to social relationships and linguistic affinities. Basically both languages were utilized by Aryan community and they are categorized as Iranian and Zagros family languages. Kurdish and Farsi languages were spoken by both Aryan race people as their homelands. This study draws from library method and linguistic documents and, accordingly, proves through examples that Kurdish and Farsi languages are in one language group or family. Therefore, there are linguistic similarities between them. However, there are stark differences. Finally, grammatical and historical documents helped prove that although both have the same origin and they have had a common historical trend with many similarities, Kurdish and Farsi are regarded as two different neighboring languages and each of them is considered to be an independent national language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Linguistics
  • Similarity
  • Difference
  • Central Kurdish
  • Persian
سەرچاوەکان
کوردی:
به‌لال ئیسماعیل، زوبێر. (١٩٨٤). مێژووی زمانی کوردی. و. یووسف ڕه‌ئووف عه‌لی، بەغدا.
زه‌بیحی، عه‌بدوڕه‌حمان. (١٣٦٧). قامووسی زمانی کوردی. ئینتشاراتى سەلاحەدین ئەیووبى، ورمێ.
شوانی، ڕفیق. (٢٠٠٨). زمانی کوردی و شوێنی لە ناو زمانەکانی جیهاندا. هەولێر: دەزگای موکریانی.
---. (٢٠٠٩). زمانەوانی. دهۆک: چاپخانەی دهۆک.
---. (٢٠١٦). لێکۆڵینەوەی جۆراوجۆری زمانناسی. هەولێر: بەڕێوەبەرایەتی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندن.
فوئاد، کەمال. (١٩٧١). «زاراوەکانی زمانی کوردی و زمانی ئەدەبی و نووسینیان». گۆڤاری زانیاری، ژ. ٤.
عه‌ره‌بی:
ابوفعلی، محمد وصفى. (١٩٨٠). البسیط فی اللغة الفارسیة البصرة.
الخلیل، احمد. (٢٠٠٧). الکرد فی الحضارة الاسلامیة. بیروت: دارهیرو.
الخلیل، احمد. (٢٠٠٩). عباقرة کردستان. دهوک: مطبعة دهوک.
بعلبکى، رمزى منیر. (١٩٩٠). معجم المصطلحات اللغویة. بیروت.
دیورانت، ویل. (1989). قصة الحضارة. المجلد الاول، الجزأ الثانی.
سعران، محمود. (١٩٦٢). علم اللغة. قاهره.
نبز، جمال. (١٩٩٧). المستضعفون الکرد و اخوانهم المسلمون. لندن: منشورات کوردنامە.
وافی، علی عبدالواحد. (١٩٧٢). علم اللغة. القاهرة.
یاسین، مسعود سعید. (١٩٩٩). السومریون. دهوک.
فارسی:
ارانسکی، اى. م. (١٣٧٩). مقدمة فقه‌اللغة ایرانى. ترجمه کریم کشاورز. تهران.
حسینى، بابا شیخ. (١٣٨٣). هامشی بر دانش زبانشناسی. سنندج.
کامرى، برنارد و دیگران. (١٣٨٤). زبان‌های دنیا، چهار مقاله در زبان‌شناسی. ترجمه کورش صفوی. تهران: سعاد.
ماهوتیان، شهرزاد. (١٣٨٤). دستور زبان فارسی. ترجمه مهدی سمائی. تهران.