در جستجوی آزادی یا گریز از آن: تحلیلی روانکاوانه از رمان حصار و سگهای پدرم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

10.34785/J013.2021.231

چکیده

حصار و سگ‌های پدرم، عنوان اولین رمان شیرزاد حسن، نویسندۀ پرآوازه کرد است که از نظر منتقدان نقطۀ عطفی در ادبیات کردی به شمار می­رود. در نگاه نخستین درونمایۀ اصلی اثر «پدر کشی» به نظر می­رسد؛ اما با دقت در ژرفنای آن، روایت قدرت، خود کامگی و سلب آزادی اهالی حصار توسط پدر سلطه­جو است. حدیث نفس­های هذیان گونۀ راوی، روایت نامنتظم، فضای وهم‌آلود و ترسناک، وجود انواع ناکامی­ها، تعارضات، عقده­ها، خشم و امیال سرکوب شده و در نهایت واکنش تخریبی (حذف فیزیکی پدر)، قابلیت بررسی این اثر را از دیدگاه روانکاوی فراهم می‌کند. نگارندۀ مقاله با به کارگیری مفاهیم روانکاوانۀ اریک فروم، از جمله شخصیت سادیستی، شخصیت مازوخیستیی، همرنگی ماشینی، واکنش تخریبی و دیگر مفاهیم مربوطه، جزئیات متن را به روش روانکاوانه (تحلیل محتوای آشکار برای رسیدن به محتوای پنهان) تحلیل کرده، انگیزه­ها و علل اصلی واکنش­های راوی و افراد حصار را در زمان حیات پدر و بعد از کشتن او، بیان کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

In Search of, or Escape from, Freedom? A Psychoanalytic Analysis of Sherzad Hassan’s My Father's Fence and Dogs

نویسنده [English]

  • Masomeh Motamedniya
PhD in Persian Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

My Father's Fence and Dogs is the title of the first novel by Shirzad Hassan, the celebrated writer, and is considered by critics as a turning point in Kurdish novel. At first glance, the main theme of the work seems to be patriarchy, but carefully in its depth, the narrative focuses on the power and selfishness of freedom of the fence by the father as a dictator. The narrator's delusional souls, irregular narration, eerie and scary atmosphere, existence of all kinds of failures, conflicts, entanglements, anger and repressed desires, and finally the destructive reaction (physical elimination of the father), all provide the present study with a psychoanalytical treatment. Using psychological concepts such as sadistic personality, masochistic personality, machine color, destructive reaction and so on, the author addresses the details of the text in a psychoanalytic way and analyzes the overt content in order to reach the hidden content. The research also focuses on the motivations as the main reasons for the reactions of the narrator and the people of the fence during the life of the father and after his killing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • My Father's Fence and Dogs
  • Sherzad Hassan
  • Psychoanalytic Analysis
  • Liberation Mechanisms
  • Eric Fromm
الف) فارسی
پاینده، حسین. (1390). «عجز از بیان: قرائتی روانکاوانه از داستان سه قطره خون». مجلۀ  ادب فارسی، دانشگاه تهران. شمارۀ 6و7، صص68-88.
ـــ (1388). «نقد شعر "زمستان" از منظر نظریۀ روانکاویِ لاکان».  فصلنامه زبان و ادب پارسی، دانشگاه علامه طباطبایی. شماره  42، صص 27-48.
پروین، لارنس. ای. (1376). روانشناسی شخصیت. ترجمۀ محمدجواد جعفری و همکاران، تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
حسن، شیرزاد. (1397). حصار و سگ‌های پدرم. ترجمۀ مریوان حلبچه­ای، تهران: نشر چشمه.
حیدری، فاطمه و میثم فرد. (1393). «خوانش لاکانی امر سیاسی در رمان همسایه». پژوهش‌های نقد ادبی و سبک‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد. شماره 4، صص66-43.
خندان، رضا. (1392). «سلطه در سایۀ حصار، تحلیل داستان بلند حصار و سگ­های پدرم». وبلاگ محک روز. http://mahakerooz.blogfa.com/post/8                                                                                         
سوفوکلس. (1386). افسانه­های تبای. ترجمۀ شاهرخ مسکوب، تهران: انتشارات خوارزمی.
شمیسا، سیروس. (1383). داستان یک روح. چاپ ششم. تهران: انتشارات فردوس.
صالحی مازندرانی، محمدرضا و نسرین گیانچی. (1395). «نقد روانکاوانۀ باورها و کنش‌های عامیانه در مجموعه داستان عزاداران بیل غلامحسین ساعدی». ادبیات پارسی معاصر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، صص 25- 50.
صنعتی، محمد. (1394). تحلیل­های روانشناختی در هنر و ادبیات. چاپ ششم. تهران: انتشارات مرکز.
ـــ (1390). «ادیپ ما و ادیپ آن‌ها؛ روایتی از خودکامگی و پدرکشی در فرهنگ مرگ». سایت فرهنگ و روانکاوی                    http://www.mohammadsanati.net/tag/hesar-va-sag-ha-ye-pedaram
کیخسروی، عبدالله. (1387). «مقدمه­ای بر ترجمۀ فارسی حصار و سگ‌های پدرم» .  مجلۀ بایا. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. صفحه­ی 51-54.
فروم، اریک. (1370). انسان برای خویشتن. ترجمۀ اکبر تبریزی، تهران: انتشارات بهجت.
ـــ (1375). گریز از آزادی. ترجمۀ عزت‌الله فولادوند. چاپ هفتم. تهران: انتشارات مروارید.
ـــ (1388). هنر عشق ورزیدن. ترجمۀ سمیه سادات آل‌حسینی، تهران: انتشارات جاجرمی.
فروید، زیگموند. (1397). تفسیر خواب. ترجمۀ شیوا رویگریان. چاپ هفدهم. تهران: نشر مرکز.
هاشمی، رقیه و تقی پورنامداریان. (1391). «تحلیل داستان ملکوت با تکیه بر مکتب روان‌تحلیلی». فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و زب‌انهای خارجی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، صص 137-156.
هورنای، کارن. (1395). راه­های نو در روانکاوی. مترجم: اکبر تبریزی. چاپ چهارم. تهران: انتشارات بهجت.
ب) کردی
سجادی، بختیار. (۱۳۸۰). «سووژەی کوردی و چەشنەکانی باوک له ڕۆمانی حەسار و سەگەکانی باوکم». دەق، سال ۲، شماره ۲، صص ١٥١-١٧٤.
 
Zakarya Bezdoode, Golchin Amani (2020). “Kurdish subjectivity: Liminal Kurd characters stymied in harsh liminal contexts in Sherzad Hassan’s short fiction”, British Journal of Middle Eastern Studies: 47; 1-15
Silver, C. B. (2017). Erich Fromm and the making and unmaking of the sociocultural. The Psychoanalytic Review, 104(4), 389-414