تحلیل ساختاری روایات شش‌گانۀ (فارسی و کُردی) داستان کُک کوهزاد بر اساس الگوی گریماس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاە پیام نور.

10.34785/J013.2021.401

چکیده

داستان کک کوهزاد در زمرۀ آثار حماسی سروده شده پس از شاهنامه و یکی از بخش­های فراموش‌شده و یا نادیده انگاشته شدۀ حماسۀ ایران­زمین است که به شیوه­های مختلف نظم و نثر روایت شده است. این مقاله به شیوۀ توصیفی-تحلیلی، شش روایت داستان کک کوهزاد (دو روایت منظوم: یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان کُردی و چهار روایت عامیانه) را بر اساس الگوی گریماس، بررسی نموده است. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که روایات شش‌گانۀ کک کوهزاد دارای نظم منطقی ساختاری و محتوایی روایات حماسی بوده و برخلاف انتظار چهار روایت عامیانه که به واسطۀ ذهن و زبان مردم عامه بازتولید و به نثر روایت شده­اند، ساختاری همانند روایات منظوم دارند و جز در یکی دو مورد جزئی، اختلاف چندانی در بین آن­ها قابل مشاهده نیست و به عبارت دیگر نوع روایت (منظوم یا منثور/ رسمی یا عامیانه) و زبان (کُردی یا فارسی) در عدم تطابق روایات مذکور با یکدیگر تأثیرگذار نبوده است. همچنین مباحث ساختاری الگوی تقابلی، ساختار نحوی زنجیره‌های سه­گانه در روایات مذکور رعایت شده و از نظر الگوی کنشی جز در یک روایت عامیانه، الگوی کنشی کاملی در روایات کک کوهزاد قابل مشاهده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Structural Analysis of Six Narratives (Persian and Kurdish) of Koke Kohzad's Story Based on Greimese’s Model

نویسنده [English]

  • Hadi Yousefi
Assistant Professor of Persian Language and Literature, Payam_ Noor University.
چکیده [English]

The story of Koke Kohzad is about the epic works written after the Shahnameh and one of the forgotten or overlooked parts of the Iranian epics that has been narrated in various ways in poetry and prose. In a descriptive-analytical way, this paper studies six narratives of Koke Kohzad's story (two poetic narratives: one in Persian and the other in Kurdish, and four folk narratives) based on the Grimes model. The hexadecimal narratives of Koke Kohzad have a logical structural and content order of epic narratives and, contrary to the expectation of the four folk narratives –they were reproduced and narrated through the oral tradition of general public. They are structured as poetic narratives except in one or two minor cases. The great difference between them is the intentions of the narrator, the type of narration (poetic or proverbial/formal or folk) and language (Persian and Kurdish) failure to comply with these traditions is not effective. Also, the structural aspects of the contrasting pattern, the syntactic structure of the three chains have been observed in the above narratives, and from a functional paradigm, except in a folk narrative, the complete pattern of action can be observed in the Koke Kohzad.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Structuralism
  • Narratology
  • Grimas
  • Sixth Narrative
  • Kok Kozad
 منابع
احمدی، بابک. (1380). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.
اخوت، احمد. (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: نشر فردا.
اسکولز، ای. رابرت. (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمۀ فرزانه طاهری. چاپ دوم. تهران: آگاه.
اسماعیل‌آذر، امیر. (1393). الهی­نامۀ عطار در نظریۀ نشانه- معناشناسی آلژیر گرمس و شکل­شناسی ژرار ژنت. به اهتمام ویدا آزاد. تهران: سخن.
امینی، محمدرشید. (2011). شاهنامه کُردی (هورامی). سلیمانیه.
انجوی شیرازی، سید ابوالقاسم. (1354). مردم و شاهنامه. تهران: چاپخانۀ سپهر.
انوشه، حسن. (سرپرست). (1376). دانشنامة ادب فارسی، جلد دوم. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
ایلگتون، تری. (1383). مارکسیسم و نقد ادبی. ترجمۀ اکبر معصوم‌بیگی. تهران: نشر دیگر.
تولان، مایکل. (1393). روایت­شناسی: درآمدی زبانشناختی- انتقادی. ترجمۀ فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. چاپ دوم. تهران: انتشارات سمت.
خالقی‌مطلق، جلال. (1364). مقالۀ «معرفی و ارزیابی برخی دست‌نویس‌های شاهنامه (3)». ایران‌نامه. سال چهارم. شمارۀ 14، صص 225 - 255.
ریمون کنان، شلومیت. (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر.
سجودی، فرزان. (1382). نشانه­شناسی کاربردی. تهران: علم.
سلدن، رامان. (1384). راهنمای نظریۀ ادبی معاصر. ترجمۀ عباس مخبر. چاپ سوم. تهران: طرح نو.
شعیری، حمیدرضا. (1391). مبانی معناشناسی نوین. تهران: انتشارات سمت.
شیری، قهرمان. (1376). مقالۀ «ساختار داستان 1 و 2». مجلۀ ادبیات معاصر. شمارۀ 11 و 12.
صفا، ذبیح­الله. (1369). حماسه­سرایی در ایران. چاپ پنجم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
علوی مقدم، مهیار و شهرام سوسن‌پور. (1387). مقالۀ «کاربرد الگوی کنشی گرمس در نقد شخصیت­های داستانی نادر ابراهیمی». مجلۀ گوهر گویا. سال دوم، شمارۀ 8، زمستان، صص 107- 130.
گرین، کیت و جیل لبیهان. (1383). درسنامۀ نظریه و نقد ادبی. ترجمۀ گروه مترجمان. تهران: روزنگار.
گیرو، پی­یر. (1383). نشانه­شناسی. ترجمۀ محمد نبوی. چاپ دوم. تهران: آگه.
لوفلر دلاشو، مارگریت. (1366). زبان رمزی قصه­های پریوار. ترجمۀ جلال ستاری. تهران: توس.
محمدی، محمد هادی. (1378). روش­شناسی نقد ادبیات کودکان. تهران: سروش.
محمدی، هاشم. (1384). مقالۀ «داستان رستم و کک کوهزاد». ماهنامه کتاب ماه ادبیات و فلسفه. شمارۀ 91، اردیبهشت‌ماه، صص 38 -43.
مشهدی، محمد امیر و فاطمه ثواب. (1393). مقالۀ «تحلیل ساختار روایتی داستان بهرام و گل­اندام بر پایۀ نظریۀ گریماس.، متن‌پژوهی ادبی. دورۀ 18، شماره 61. صص 83 - 105.
میرصادقی، جمال و میمنت میرصادقی. (1388). واژه­نامۀ هنر داستان­نویسی. تهران: کتاب مهناز.
والاس، مارتین. (1382). نظریه­های روایت. ترجمۀ محمد شهبا. تهران: هرمس.
Barthes, Roland. (1977). “Introduction to Structural Analysis of Narratives’’. Image music-text. London: Fontana.
Greimas Algirdas Julien. (1983). Structural semantics: An Attempt at a method؛ published by university of Nebraska press.