سازدانی دژەبیرەوەری له ڕۆمانی کوردیدا: خوێندنەوەی سێ بەرهەمی عەتا نەهایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری، گروه جامعه شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

10.34785/J013.2021.913

چکیده

به ­هۆی چەقبەستوویی سازدانی بیرەوەریی میژوویی لەگەڵ ئیدیۆلۆژیی دروست‌کردنی دەوڵەت-­‌نەتەوەدا، سازدانی بیرەوەریی مێژوویی پەرەی سەندوووه. دەوڵەت-­نەتەوەکان به تایبەت له ڕۆژهه­ڵاتی ناویندا دەستیان داوەتە سازدانی بیرەوەریی مێژوویی گشتگیر و کەمینه ئێتنیکییەکانیان به تایبەت نەتەوەی کورد، بۆ بەرەنگاری، دژه­بیرەوەرییان سازاندووه. بۆ باس‌کردن لە­سەر سازاندنەوەی بیرەوەری و ئیستراتژییەکانی دژەبیرەوەری، کەڵکمان لە ڕوانگەی بیرەوەریی خەڵکیی ڕێبازی بیرمنگام و بیرۆکەی دژەبیرەوەریی فۆکۆ وەرگرتووه. پێش‌­گریمانەمان ئەوە بووه که ڕۆمانی کوردی توانیویەتی ئه­م سازاندنەوه بگرێتە ئەستۆ و بۆ ئه­م مەبەستە له مێتۆدی شیکاریی گێڕانەوەیی کەڵکمان ­وەرگرتووه. ڕۆمانی یەکەمی عەتا نەهایی، گوڵی شۆڕان ، بە شێوازی ڕیالیستی و بە ستراتژیی خوێندنەوەی واقیعە سیاسییەکانی ڕابردوو بە نێونجێتیی ترۆماکان، ڕووبەڕووبوونەوەی خەڵک لە بەرامبەر دەسەڵاتی نەخوازراو و کەڵک‌وەرگرتن لە فۆلکلۆر و بە هێماسازیی کەسایەتییەکان، باس لە ڕووداوگەلێک دەکات کە هاوکات لە نێوان شەڕی یەکەم و دووەمی جیهانی و لە کاتی دروست‌کردنی دەوڵەت‌-نەتەوە لە ئێران‌دا، بە سەر خەڵکی کورددا هاتووە و بوونە هۆی پچڕان و ئاڵۆزیی بیرەوەری لای ئەوان. ڕۆمانی دووەمی نەهایی، باڵندە‌کانی ده‌م ­با، باسی ئەزموونی بەرەیەک و ئەزموونی شکستەکانی دەکات. ئەم ڕۆمانە بە ستراتژیی وەبیرهێنانەوە بۆ سازاندنەوەی بیرەوەریی بەرەیەک و هەروەها ڕۆمانتیک­کردنەوەی لەحن بۆ پیشاندانی کارەساتی فەرامۆشی، لە بەرەیەک باس دەکات کە بە خولیاکانیان نەگەیشتوون و بیرەورییەکانیان فەرامۆش کراون. ڕۆمانی سێیەم، گره‌وی به‌ختی هه‌ڵاڵە، بە خوێندنەوەی مێژووی ڕۆژهەڵاتی کوردستان و واقیعە سیاسییەکانی، سیاسی‌کردنەوەی فۆلکلۆر و کەڵک‌وەرگرتن لە چیرۆکه کۆنه­کان و هەروەها، باس‌کردنی کێشەی پەنابەری و سازاندنەوەی مێژوو، دەیهەوێت ئەزموونێکی نوێ لە بیرەوەریی بەرەیی ساز بکات. لە ئەنجامدا، ئەم سێ ڕۆمانە بە سازدانی بیرەوەریی بەرەیی، دژەبیرەوەرییەک ساز دەکەن کە بیرەوەریی لەخوارەوە بۆ سەره و، لە دژی بیرەوەریی ناسیۆناڵیزمی ئێرانی که بیرەوەریی گشتگیری ساز کردووه و لە سەرەوە بۆ خوارە، دەوەستێنەوه.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Constructing Anti-Memory in Kurdish Novel: Reading Ata Nahaee’s Novels

نویسنده [English]

  • Osman Hedayat
PhD Student, Department of Sociology, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

In the present study, Foucault's concepts of popular memory and anti-memory perspective are employed in order to re-construct memory and anti-memory strategies in Kurdish Novelistic discourse. The major assumption is that the Kurdish novel has undertaken this reconstruction, and so we have used the method of narrative analysis for this. Ata Nahaee’s first novel, Shoran Flower, with a realistic style to the strategies of re-reading the political realities of the past through the strategy of confronting the people with the imposed government, as well as the help of folklore and symbolizing the characters, speaks of events that took place in the middle of the First World War. Secondly, and at the same time as state-building, it has brought nationalist treatment to the Kurdish people in Iran, and this has caused confusion and memory loss among them. Nahaee’s second novel, Birds in the Wind, deals with the experience of a generation and the experience of its defeat. With reminiscent strategies for recreating generational memory and romanticizing space and tone to portray the tragedy of oblivion, the novel tells the story of a generation that did not achieve its dreams and was forgotten. Nahaee’s third novel, Bet on the Fate of Halale, re-reads the history of Iranian Kurdistan and its political realities. The novel betting on the chance Halale seeks to create a new experience of generational memory by politicizing folklore and using anti-memory metaphors, as well as discussing immigration and asylum and re-creating history. These three novels seek to recreate a generational and anti-memory memory that is bottom-up and anti-memory of Iranian nationalism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • historical memory
  • universal memory
  • anti-memory
  • generational memory
  • Kurdish novel
سەرچاوەکان
کوردی
نەهایی، عەتا (1393). گره‌وی به‌ختی هە ڵاڵه، چاپەمەنی مانگ، چاپی سێهەم.
نەهایی، عەتا (١٣٩٤). باڵندە‌کانی ده‌م با، چاپەمەنی مانگ، چاپی یەکەم.
نەهایی، عەتا (١٣٩٤). گوڵی شۆڕان، چاپەمەنی مانگ، چاپی یەکەم.
 
فارسی
اتابکی، تورج (١٣٩٣). تجدد آمرانه جامعه و دولت در عصر رضاشاه، ترجمه مهدی حقیقت­خواه، تهران: ققنوس.
احمدی، حمید (١٣٧٩). قومیت و قوم‌گرایی در ایران، افسانه و واقعیت، تهران: نشر نی.
اشکرافت، بیل و همکاران (١٣٩٥). فرهنگ اصطلاحات پسااستعماری، ترجمه حاجی‌علی سپهوند، تهران: پژوهش آریاتبار.
اکبری، محمدعلی (١٣٨٤). تبارشناسی هویت جدید ایرانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
برزویی، مجتبی (١٣٧٨). اوضاع سیاسی کردستان (از سال ١٢٨٥ تا ١٣٢٥)، تهران: فکر نو.
جلایی‌پور، حمیدرضا (١٣٨٥). فراز و فرودهای جنبش کردی (٥٨ تا ٦٨)، تهران: بی‌جا.
شولتسه، راینهارد (١٣٨٩). تاریخ جهان اسلام در قرن بیستم، ترجمه ابراهیم توفیق، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
طلوعی، وحید و خالق‌پناه، کمال (١٣٨٧). «روایت­شناسی و تحلیل روایت»، مجله خوانش، شماره ٥٢، صص 51-45.
فلیک، اووه (١٣٨٧). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (١٣٩٢). دیرینه‌شناسی دانش، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (١٣٩٣). نظم اشیاء: دیرینه‌شناسی علوم انسانی، ترجمه یحیی امامی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
فوکو، میشل (١٣٩٣). «نیچه، تبارشناسی، تاریخ»، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، در تئاتر فلسفه، تهران: نشر نی.
لوکاچ، گئورک (١٣٨١). نظریه رمان، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: نشر قصه.
نعمتیان، ساره و نودغانی، محسن و اصغرپور، احمدرضا (١٣٩٤). «چیستی و چرایی روش تحلیل محتوایی روایت»، سومین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی.
نگری، آنتونیو و دیگران (١٣٨٩). بازگشت به آینده، ترجمه رضا نجف­زاده، تهران: گام نو، چاپ سوم.
هابزبام، اریک. جی (١٣٨٣). ملت و ملی­گرایی، ترجمه علی باش، انتشارات مهر دامون.
الیری، تیموتی (١٣٩٦). فوکو و ادبیات داستانی؛ کتاب تجربه، ترجمه فرهاد اکبرزاده، تهران: نشر بان، چاپ اول.
 
English
Anderson, B. (1983). Imagined Communities: Reflections on the Origin and the Spread of Nationalism, London; New York: Verso.
Foucault, M. (1977). Language, Counter-Memory, Practice: Selected Essays and Interviews (Cornell Paperbacks) 1st Edition.
Genette, G.  (1980). Narrative discourse: An essay in method. Translated by Jane E. Lewin. New York: Cornell University Press.
Gregory, D. (2004). The Colonial Present, Malden, MA and Oxford, UK: Blackwell Publishing, 2004.
Hobsbawm, E. & T. Ranger. (eds). (1983). The Invention of Tradition. New York: Cambridge Univ. Press.
Hobsbawm, E. (1990). Nations and Nationalism since 1780, Cambridge: Cambridge University press.
Misztal, B. (2003). Theories of Social Remembering. Philadelphia: Open University Press.
Nora, p (1996). Ralmes of Memory .Vols 1_3. Trans .A. Goldhammer. NewYork.: Colombia Univ. Press.
Owen, R. (2004). State, Power and Politics in the Making of the Modern Middle East (London and New York: Routledge, 2004).
Polkinghorne, D. (1988). Narrative Knowing and the Human Sciences , US: University of New York Press.
Vali, A. (2003). Genealogeis of kurds: Construction of nation and national Identity in Kurdish historical writing, in Vali, Abbas (ed.), Essays on the Origins of Kurdish Nationalism, Costa Mesa, Mazda, pp. 58-107.
wertsch. j.V. (2002). voices of collective Remembering. New York: Colombia Univ. Press.