شهرگریزی در اندیشۀ شعری سواره ایلخانی‌زاده و احمد عبدالمعطی حجازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختۀ دکترای زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

10.34785/J09.2022.007

چکیده

سواره ایلخانی‌زاده شاعر بلندآوازۀ کُرد و احمد عبدالمعطی حجازی شاعر مشهور عرب (مصری) از شعرای معاصر در قرن بیستم هستند که در اشعارشان، زمزمۀ نکوهش زندگی شهریِ آمیخته با صنعت و مدرنیته و گرایش به زندگی بی­آلایش روستایی به گوش می­رسد، چندان­که شهرگریزی یکی از ویژگی­های برجستۀ سروده­های این دو شاعر است. از آن روی که تاکنون جستار مستقلّی به تحلیل تطبیقی پدیدۀ شهرگریزی در شعر سواره و حجازی نپرداخته است، لذا نگارندگان در پژوهش حاضر برآنند تا به بررسی تطبیقی شهرهراسی در سروده­های دو شاعر بپردازند. مسألۀ بنیادین پژوهش حاضر این است که پدیدۀ شهرگریزی، چگونه و در چه قالب­هایی در سروده­های دو شاعر نمود یافته و با چه مفاهیم و مضامین شعری­ای پیوند خورده است؟ در راستای بررسی این مسأله، نگارندگان از بُن­مایه­های مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی و رویکرد توصیفی-تحلیلی مبتنی بر بررسی درون­مایۀ سروده­های دو شاعر بهره گرفته­­اند. ابراز تنفّر از نمادهای صنعت و مدرنیته، دلزدگی از فضای آلوده و عناصر و اِلمان­های شهری، احساس پژمردگی و دلتنگی، بی­رحمی و روابط اجتماعی سرد، روی برتافتن از شهر و گرایش بازگشت به روستا از پُربسامدترین نمودهای شهرگریزی در سروده ­های دو شاعر است. حجم شهرسروده ­های حجازی و پردازش جنبه ­های گونه­ گون شهرگریزی در اشعار وی، بسیار بیشتر از شهرسروده ­های سواره است. امّا دغدغۀ شهرگریزی در تصاویر شعری سواره بیشتر معطوف به آمیزش با جلوۀ اسطوره­ای و رازآلود طبیعت و غرق شدن در زمزمۀ زلال سنگریزه ­های چشمه­ ساران است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

City-avoiding Concerns in the Poetic Thought of Swara Ilkhanizadeh and Ahmad Abdolmo’ati Hejazi

نویسندگان [English]

  • Esmaeil Barwasi 1
  • Ali Gangiyan Khenari 2
1 PhD in Arabic Language and Literature, Ferdowsi University, Mashhad, Iran
2 Associate Professor of Arabic Language and Literature, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Swara Ilkhanizadeh was a famous Kurdish poet and Ahmad Abdolmo’ati Hejazi was a famous contemporary Arab poet of the twentieth century whose poetries criticize urban life mixed with industry and modernism, and a tendency to living in pure rural areas, As the notions of city reluctance are regarded as prominent features stated in the poems of the two poets. Since an independent study has not yet done a comparative analysis of the phenomenon of city reluctance in the poetry of Swara and Hejazi; therefore, the authors intends in the present study to comparatively analyze city phobia in the poems of the two poets. The fundamental issue of the present study is how and in what formats the phenomenon of city reluctance is manifested in the poems of the two poets and to what concepts and poetic themes is it related. In order to explore this issue, the authors have used the foundations of the American school of comparative literature and a descriptive-analytical approach based on the study of the themes of the poems of the two poets. Expressing hatred of the symbols of industry and modernity, boredom with polluted spaces and urban elements and a feeling of wilting and nostalgia, cruelty and cold social relations, leaving the city and tending to return to villages are the most frequent manifestations of city reluctance in the poetries. The number of Hejazi poems and the processing of various aspects of city reluctance in his poems is much more than the poems written by Swara, but the city-avoiding concern in the poetic images of Swara is more focused on mythical and mysterious of the nature and on drowning in the clear murmur of the pebbles of springs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kurdish Poetry
  • Arabic Poetry
  • City-avoiding Concern
  • Swara Ilkhanizadeh
  • Abdolmo’ati Hejazi
  • Comparative Literature

مراجع

 کُردی:
ئێلخانی­زاده، سواره (1379). تاپۆ و بوومه­لێڵ. تاران: ده­زگای چاپ و بڵاوکردنه­وه­ی پانیز.
ـــــــــــــــــــــــ (2020). شه­نگه­سوار «سه­رجه­می به­رهه­مه­کانی سواره ئێلخانی­زاده». کۆکردنه­وه­ی عومه­ر ئێلخانی، چاپی دووهه­م، سنه: ناوه­ندی چاپ و  بڵاوکردنه­وه­ی کوردستان.
ـــــــــــــــــــــــ (2007). زه­مزه­مه­ی زو­ڵا­ڵ «سه­رجه­می به­رهه­مه­کانی سواره ئێلخانی­زاده». هه­ولێر: ده­زگای چاپ و بڵاوکردنه­وه­ی ئاراس.
به‌­هره­وه­ر، محه­مه­د (2011). شێعر و په­خشانی سواره. هه­ولێر: ئاکادیمیای کوردی.
 
فارسی:
باندز، مایکل (1390). نظریۀ اجتماعی شهری (شهر، خود و جامعه). ترجمۀ رحمت­الله صدیق سروستانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
بِرمَن، مارشال (1392). تجربۀ مدرنیته. ترجمۀ مراد فرهادپور، چاپ هشتم، تهران: انتشارات طرح نو.
بونفو، ادوارد (1375). آشتی انسان و طبیعت. ترجمۀ صلاح­الدّین محلّاتی، تهران: مرکز نشر دانشگاه تهران.
تقی­زاده، عبّاس (1392). شهر آرام شهر استرس­زُدا. تهران: انتشارات تیسا.
توسّلی، غلام­عبّاس (1393). جامعه­شناسی شهری. تهران: انتشارات جامعه­شناسان.
جنکس، کریس (1394). خرده­فرهنگ­ تکّه­تکّه شدن اجتماع. ترجمۀ هاشم آقابیگ­پوری و جلیل سحابی، تهران: انتشارات جامعه­شناسان.
جیلوش، جِرِمی (1388). «شهرنگاری­های والتر بنیامین». ترجمۀ جواد طلوعی، نشریۀ خردنامۀ همشهری، شماره 35. ص 54 ـ 57.
حیدریان­شهری، احمدرضا (1391). «بررسی تطبیقی شهرگریزی و بدوی­گرایی در شعر سهراب سپهری و عبدالمعطی حجازی». مجلّۀ زبان و ادبیات عربی، دورۀ 4، شماره 6، ص 39 ـ 62.
رضوانی، محمّدرضا (1389). «شهرگریزی و چشم­انداز تمرکززدایی در شهر تهران». نشریۀ مدیریت شهری، دورۀ8، شماره25، ص 49 ـ62.
ریچاردز، بَری (1382). روانکاویِ فرهنگ عامّه. ترجمۀ حسین پاینده، تهران: انتشارات طرح نو.
زیمل، گئورگ (1372). «کلان­شهر و حیات ذهنی». ترجمۀ یوسف اباذری، نشریۀ نامۀ علوم اجتماعی، شماره3، جلد2، ص 53 ـ 66.
ساوج، مایک و وارد، آلن (1387). جامعه­شناسی شهری. ترجمۀ ابوالقاسم پوررضا، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سمت.
شارع­پور، محمود (1387). جامعه­شناسی شهری. تهران: انتشارات سمت.
شالین، کلود (1372). دینامیک شهری. ترجمۀ اصغر نظریان، چاپ اول، مشهد: انتشارات آستان قدس.
کاظمی، بهار و احمدی، جمال (1400). «بررسی زبان سمبولیک اجتماعی در شعر خه­وه به­ردینه سواره ایلخانی­زاده». فصلنامۀ ادبیات و زبان­های محلّی ایران­زمین، دورۀ11، شماره3، ص 115ـ138.
کوئن، بروس (1388). مبانی جامعه­شناسی. ترجمۀ غلام­عبّاس توسّلی و رضا فاضل، چاپ بیست و دوم، تهران: انتشارات سمت.
گیدنز، آنتونی و ساتن، فیلیپ (1395). جامعه­شناسی. ترجمۀ هوشنگ نایبی، تهران: نشر نِی.
مامفورد، لوییز (1385). فرهنگ ­شهرها. ترجمۀ عارف اقوامی­مقدّم، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
نقدی، اسدالله (1390). انسان و شهر. همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.
وودز، مایکل (1390). جغرافیای روستایی. ترجمۀ محمّدرضا رضوانی و صامت فرهادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
هاروی، دیوید و مری­فیلد، اندی (1392). حق به شهر. ترجمۀ خسرو کلانتری، چاپ دوم، تهران: انتشارات مهرویستا.
ـــــــــــــ (1392). شهری­شدن سرمایه. ترجمۀ عارف اقوامی­مقدّم، چاپ دوم، تهران: نشر دات.
هوبارد، فیل (1396). شهر. ترجمۀ افشین خاکباز، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
عربی:
حجازی، أحمد عبدالمعطی (1982). دیوان الشّعر. الطّبعة الثّالثة، بیروت: دار العودة.
دراقی، زبیر (1992). محاضرات فی الأدب المقارن. بن عکنون (الجزائر): دیوان المطبوعات الجامعیَّة.
علی، عبدالرّحمان (2005). النّقد الأدبی بین الحداثة و التّقلید. القاهرة: دار الکتاب الحدیث.
فهمی، ماهر (1981). الحنین و الغربة فی الشّعر العربی الحدیث. الطّبعة الثّالثة، بیروت: دار الشّروق.
المناصرة، عزّالدّین (1965). «لقاء مع أحمد عبدالمعطی حجازی». مجلّة الأفق الجدید، العدد 4، السَّنة 4، ص 2ـ5.
موسی ­حمودة، حنان (2006). الزّمکانیّة و بنیة الشّعر المعاصر (أحمد عبدالمعطی حجازی نموذجاً). الأردن: عالم الکتب الحدیثة.
نظری ­منظَّم، هادی و منصوری، ریحانة (1389). «الأدب المقارن مدارسه و مجالات البحث فیه». مجلَّة التُّراث الأدبی، السَّنة 2، العدد 8، ص 125ـ141.
انگلیسی:
Benjamin, Walter (1978). One Way Street and Other Writing. London: Verso Press.
Freud, Sigmund (1961). Civilization and its Discontens. New York: Norton publication.
Mumford, Lewis (1961). The City in History. Harmindsworth: Penguin.
Schwela, Dietrich and Zali, Olivier (1999). Urban Traffic Pollution. Britain: Taylor and Francis Publications.
Simmel, George (1950). The Metropolis and Mental Life. New York: Free Press.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 فروردین 1401
  • تاریخ بازنگری: 14 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 30 آذر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار