گۆڕانی ناسروشتیی زمانی کوردی و بۆنی نامۆیی: خەسارناسیی پەرەسەندنی هەڵە زمانییەکان لە زاری ناوەندییدا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوکان، دانشگاه آزاد اسلامی، بوکان، ایران.

10.34785/J09.2022.010

چکیده

زمانی کوردی وەک هەموو زمانێکی تر پێویستە بۆ مانەوە و گەشەکردن بگۆڕدرێ و دان‌وستانی لەگەڵ زمانانی تردا هەبێ، بەڵام هەر گۆڕانێک لە زماندا درێژەی گۆڕانە سروشتییەکەی نییە و پەسند ناکرێ. زمانی شێواوی نووسین و قسەکردنی ئەمڕۆ ـ بێجگە لە نموونەی ئاوارتە ـ دەرەنجامی کەمتەرخەمی و خەمساردی ئاخێوەرانی کوردی و بەتایبەت خوێندەوارەکانمانە. هەڵەزمانییەکانی کوردی بە هۆگەلی جۆراوجۆر وەک نەبوونی فێرکاری و خوێندنەوەی فەرمیی و دروست، کەمئەزموونیی وەرگێڕان و شێوەی وەرگێڕانی قەرزی، شێواویی زمانی میدیاکان و هتد وەدی هاتوون و تا دێ، ڕوو لە زیادبوونن. ئەم وتارە لەمەڕ خەسارناسی ئەو هەڵەزمانییانە دەدوێ وا بە هۆی ناشارەزایی وەرگێڕان و هۆگەلی تر هاتوونەتە نێو زاری ناوەندیی (زاراوەی موکریانی) کوردییە. نووسراوەی بەر دەست، توێژینەوەیەکی چۆنێتی‌یانە (کەیفی)یە و بە شێوەی تیۆریک و وەسفی داڕێژراوە و بێجگە لە هێنانەوەی چەند نموونە لە چەشن و جۆرەکانی هەڵەی ڕێزمانی، لە نێوەنێوەی دەق و کۆتایی وتارەکەدا ڕێکارگەلی بەرگری و خۆلادان لەو هەڵانە ئاماژەی پێکراوە. ئاکامی تاوتوێ‌کردنی باسەکە دەریدەخا کە گۆڕین و دەسکاریی ناشارەزایانەی سینتاکسی کوردی، لە چاو قەرزکردنی وشەی بیانی، زەرەری زیاترە و زمان بەرەو نەمان دەبا.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Abnormal Change in Kurdish and the Impact of Alienation: Pathology of the Spread of Linguistic Errors in Central Kurdish

نویسنده [English]

  • hossein Mikaeili
Department of Language and Literature, Boukan Branch, Islamic Azad University, Boukan, Iran.
چکیده [English]

Kurdish, like any other language, needs changed and exchange to survive and develop. However, any change in language is not acceptable and natural. The chaotic writing and speaking of Kurdish in these days, except some cases, result from the negligence of its speakers, especially the literates. Kurdish language errors are caused due to different reasons such as not having a formal and accurate reading/writing form, inability of translators and loan translation, the chaos in media language, etc. This paper dealt with the language errors created in Mukryani accent of the central dialect of the Kurdish language due to diverse reasons like inexperience of translators. This study is qualitative/descriptive research in which examples of different types of language errors as well as strategies to avoid errors in Kurdish speaking and writing. The results of this research revealed that non-professional manipulation in Kurdish language syntax is more harmful than lexical borrowing and destroys the language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kurdish
  • Central Dialect
  • Language Errors
  • Translation
  • Loan Translation
کوردی:
ئیبڕاهیمی، مەزهەر (1393). «پەتا زمانییەکانی ڕادیۆ تەلەڤزیۆنی سنە». لە گۆڤاری مەهاباد. ژمارە 159. لل. 9 ـ 8.
بەسیر، کامیل (1974). «زمانی عەرەبی و کێشەی زاراوەی کوردی». لە گۆڤاری کۆڕی زانیاریی کورد. بەرگی دووهەم، بەشی یەکەم. لل. 765 ـ 751.
پایانیانی، سەلاح (2022). فەرهەنگی زارەکیی موکریان. (تا ئێستا 12 بەرگی چاپ بووە). هەولێر: خانەی موکریانی، چاپی دووهەم.
حاجی‌مارف، ئەوڕەحمان (1396). ڕێزمانی کوردی (بەرگی یەکەم: وشەسازی: بەشی یەکەم: ناو). کەرەج: مانگ، چاپی یەکەم.
زەبیحی، عەبدوڕەحمان (1401). قامووسی زمانی کوردی. سەقز: خانی، چاپی یەکەم.
سەجادی، بەختیار و ئیبراهیمی، مەزهەر (1398). زمان و وێژەی کوردی. پێداچوونەوەی دووم. سەقز: گوتار، چاپی سێیەم.
شەڕەفکەندی، عەبدوڕەحمان (هەژار) (1974). «کورد و سەربەخۆیی زمان». لە گۆڤاری کۆڕی زانیاریی کورد. بەرگی دووهەم، بەشی یەکەم. لل. 320 ـ 280.
شێخه‌لئیسلامی، موحه‌ممه‌د‌ئه‌مین (هێمن) (1396). سه‌رجه‌م و کۆی شیعر و په‌خشانی مامۆستا هێمن موکریانی. پیاچوونه‌وه و هه‌ڵه‌بژێری ژیلا قه‌وامی و ئیلهام قه‌وامی. سنه: بڵاوکردنه‌وه‌ی کوردستان، چاپی یه‌که‌م.
قادرزادە، زانیار (1399). «سووکەئاوڕێک لە خەسارەکانی نووسین لە کوردیی نێوەڕاستدا». بەشی یەکەم. لە گۆڤاری مانگانەی کۆمەڵایەتی، فەرهەنگی و ئەدەبی زانکۆ. ساڵی یەکەم. ژمارە 5. لل. 45 ـ 42.
مەسعوود محەمەد (1973). «بەکارهێنانی "ی" لە ڕێزمانی کوردیدا»، لە گۆڤاری کۆڕی زانیاریی کورد، بەرگی یەکەم، بەشی یەکەم، لل. 102 ـ 39.
مەزهەر، کەمال (1973). «پوختەی کارەکانی کۆڕ لە خولی یەکەم و دووهەمیدا»، لە گۆڤاری کۆڕی زانیاریی کورد، بەرگی یەکەم، بەشی یەکەم. لل. 346 ـ 322.
مینۆرسکی، ڤلادیمێر (1973). «کورد نەوەی میدێکانن». گۆڕین و لێدوانی د. کەمال مەزهەر. لە گۆڤاری کۆڕی زانیاریی کورد، بەرگی یەکەم. بەشی یەکەم. لل. 566 ـ 564.
 
فارسی:
سمیعی گیلانی، احمد (1396). «گرتەبرداری». در فصلنامەی مترجم. سال بیست‌وششم. شمارە 63. صص. 30 ـ 25.
صفارزادە، طاهرە (1384). ترجمەهای نامفهوم. تهران: مرکز، چاپ اول.
طباطبائی، علاءالدین (1387). «گردەبرداری در واژەسازی». در نامە‌ی فرهنگستان. دوره‌ی 10. شماره‌ی 3 (پیاپی 39). صص. 196 ـ 188.
عقیلی آشتیانی، علی‌اکبر (1388). ترجمە‌ی متون ادبی. تهران: رهنما، چاپ دوم.
فروزندە‌فرد، منوچهر (1401). «زبان‌پژوهی 4». در فصل‌نامه‌ی فرهنگی ـ ادبی قلم. شماره 20، بهار. صص. 21 ـ 9.
ئینگلیسی:
Bassnett-McGuire, Susan. (1991). Translation Studies. London: Routledge.
Gracés, Carmen Valero. (1994). “A Methodological Proposal for the Assessment of Translated Literary Works”. In Babel 40: 2. 77-120.
Lehman, W. P. (1962), Historical Linguistics: An Introduction. Holt, Rinehart and Winston, New York.
Naida, Eugene. (1964). Towards a Science of Translating. Leiden: E, J. Brill.