بررسی گوتیک در ادبیات شرق (کردی و فارسی) با تکیه بر رمان های مرگ تک فرزند دوم و شازده احتجاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری زبان وادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

چکیده

گوتیک به سبکی در داستان­نویسی گفته می­شود که اواخر قرن هجدهم و اوایل قرن نوزدهم در اروپا همزمان با اوج خفقان­های نظام کلیسایی و تحمیل باورهای مذهبی بی­قید و شرط بر مردم رواج یافت. این داستان­ها در فضایی وهم­آلود و خیال­انگیز خلق می­شوند. وظیفة داستان­نویسان گوتیک تحلیل روان آشفتة انسان­هاست. رمان­هایی را که با سبک و سیاق گوتیک نوشته می­شوند، رمانس سیاه می­نامند. در ادبیات شرق (کردی و فارسی)، وجود پاره­ای رخدادهای سیاسی ـ اجتماعی باعث پناه بردن داستان­نویسان به دنیای سوررئال و رئالیسم جادویی شده که در خلال این داستان­ها می­توان آثاری با سبک و سیاق گوتیک، اما متناسب با زیرساخت­های اجتماعی جامعة داستان­نویسان پیدا کرد. در این پژوهش که به روش کتابخانه­ای و شیوة توصیفی ـ تحلیلی انجام گرفته است، به بررسی مؤلفه­های گوتیک در رمان مرگ تک فرزند دوم از بختیار علی و شازده احتجاب از هوشنگ گلشیری و تناسب آن­ها با جامعة کردی و ایرانی پرداخته شده و شیوة دو نویسنده برای بیان و کاربرد مؤلفه­های گوتیک بررسی شده است. یافته­ها نشان می­دهد که بختیار علی و هوشنگ گلشیری در داستان­هایشان متناسب با شرایط جامعة خود از شاخص­های گوتیکی بهره برده­اند و گوتیک وسیله­ای برای بازتاب شرایط سیاسی اجتماعی زمان این نویسندگان است که تنش­های فردی و اجتماعی ناشی از اوضاع  سیاسی ـ اجتماعی عصر خود را در قالب آن ارائه داده­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Gothic in Eastern Literature (Kurdish and Persian) with Reference to Death of the Second Single Child and Prince Ehtejab

نویسندگان [English]

  • Bahar Kazemi 1
  • Badrieh Ghavami 2
1 PhD in Persian Language and Literature, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

The Gothic style was a mode of story writing which became popular in the eighteenth and the beginning of the nineteenth century in Europe when suppression caused by church and religious beliefs on the people was dominant. These stories are created based on imaginary and unreal situations. The role of gothic writers is to analyze the psychological disorders; therefore, novels written in the gothic style are also known as black romance. In Eastern literature (Kurdish and Persian), some socio-political events encouraged story writers to go for surrealism and magical realism adapted with social infrastructure of their community. In this research, Gothic elements in Hoshang Golshiri’s Prince Ehtejab and Bakhtiar Ali’s Death of the Second Single Child have been explored through their relevance to Iranian and Kurdish society. Moreover, the style of both authors has also been investigated. The results indicate that Hoshang Golshiri and Bakhtiar Ali have used Gothic techniques in their stories in accordance with the social conditions of their society. The Gothic is a means to reflect the social and political conditions of these authors' era, where tensions caused by social issues in turn, yields to socio-political situation of their era in a Gothic format.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Gothic
  • Western Literature
  • Kurdish Literature
  • Contemporary Literature
  • Death of the Second Single Child
  • Prince Ehtejab
الف) فارسی
آلوت، میریام (1380). رمان به روایت رمان نویسان. ترجمة علی­محمد حق­­شناس، تهران: مرکز.
باتینگ، فرد (1389). گوتیک. ترجمة علیرضا پلاسید، تهران: افراز، چاپ اول.
برام، استیون (1384). «گوتیک معاصر: چرا به آن احتیاج داریم»، ترجمة میثاقی، پوپه، شماره 55، صص 127-142.
بیشاپ، لئونارد (1383). درس­هایی دربارة داستان­ نویسی. ترجمة محمدمحسن سلیمانی، تهران: سوره مهر، چاپ سوم.
بی نیاز، فتح الله (1387). آشنایی با ادبیات گوتیک (هیجان قلم­های وحشت­زده از برج­های تاریک). تهران: ابرا.
پو، ادگار­ آلن (1393). نقاب سرخ و 18 قصة دیگر. ترجمة کاوه باسمنجی، تهران: روزنه کار، چاپ چهارم.
جعفری جزی، مسعود (1376). سیر رمانتیسم در ایران. تهران: مرکز: چاپ اول.
حسن­زاده میرعلی، عبدالله (بهار1393). «مشخصه­های ادبیات گوتیک در ملکوت بهرام صادقی». فصلنامه تخصصی مطالعات داستانی، شماره سوم، صص21-34.
سکرتان، دومینیک (1380). کلاسیسیزم. ترجمه حسن افشار، تهران: مرکز، چاپ دوم.
سیباک، تامس آلبرت (1391). درآمدی بر نشانه­شناسی. ترجمة محسن نوبخت، تهران: انتشارات علمی.
شلی، مری (1389). فرانکشتاین. ترجمة کاظم فیروزمند، تهران: مرکز، چاپ اول.
علی، بختیار (1399). مرگ تک فرزند دوم. ترجمة سردار محمدی، تهران: افراز، چاپ سوم.
علی، بختیار (1386). «مردی از شهر موسیقیدان­های سفید». ترجمة رضا کریم مجاور، گلستانه، شماره 86، صص55-61.
کریمی حکاک، احمد (بهار 1379). «هوشنگ گلشیری». ایران نامه، شماره70، صص143-148.
کسیخان، حمیدرضا (بهار و تابستان 1390). «بررسی تطبیقی مؤلفه­های رئالیسم جادویی در طبل حلبی اثر گونتر کراس و یکصد سال تنهایی از گابریل گارسیا مارکز». دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی زبان پژوهی دانشگاه الزهرا، سال3، شماره4.
کی ران، اگان (1385). «فانتزی و واقعیت در داستان­های کودکان». ترجمة شیوا خویی، کتاب ماه (کودک و نوجوانان)، دوره -، شماره 101-102 و 103.
گلشیری، هوشنگ (1368). شازده احتجاب. تهران: نیلوفر، چاپ هشتم.
گورگی، ماکسیم (1356). ادبیات از نظر گورگی. ترجمة ابوتراب باقرزاده، تهران: شبگیر، چاپ سوم.
میرصادقی، جمال (1366). ادبیات داستانی (قصه، داستان کوتاه، رمان). تهران: شفا.
نصر­اصفهانی، محمدرضا و خدادی، فضل الله ( بهار و تابستان 1392). «گوتیک در ادبیات داستانی». دوفصلنامه ادبیات تطبیقی، دوره1، شماره1، صص161-191.
هاگل، جرلد. اچ (1384). «گوتیک در فرهنگ غربی». ترجمة بابک ترابی، فارابی، دوره -، شماره 55، صص 5-20.
ب) کردی
عه­لی، به­ختیار (2009). مه­رگی تاقانه­ی دووه­م. سلیمانیه: کارو، چاپ اول.
ج) انگلیسی
Cornwell, Neli (1990). The Literary Fantastic from Gothic to Postmodernism. Cornwell: Harvester Wheatsheaf.