تحلیل گفتمان انتقادی رمان عمویم جمشید خان: مردی که باد همواره او را همراه با خود می‌برد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 استاد زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

3 دانشجوی دکتری جامعه شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

رمان عمویم جمشید خان: مردی که باد همواره او را همراه با خود می برد اثر بختیار علی، یکی از رمان های برجسته در ادبیات کٌردی است که حیات اجتماعی آشفته ی ملت کٌرد در کردستان عراق را روایت و نقد می کند. این پژوهش، با استفاده از تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف که متن را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی می کند، به ایدئولوژی های درون و بیرون از رمان و نوع مواجه رمان با آنها در بافت اجتماعی سیاسی کردستان عراق در دو دهه ی ٨٠ و ٩٠ میلادی پرداخته است. یافته ها حاکی از آن است که نویسنده با بکار بردن رئالیسم جادویی در این رُمان، شیوه‌ی مناسبی  را برای اعتراض از وضعیت موجود و رواج روزافزون مسائل و مصائب جامعه بیان می دارد و  آشفتگی جامعه را در قالب در آمیختگی تخیل و واقعیت نشان می دهد. نویسنده با برجسته نمودن رویدادها و حوادث با محوریت قرار دادن سرگذشت جمشید خان، سعی در نقد ایدئولوژی های غالب این دوران همچون فاشیسم بعثی، غلبه افکار کمونیستی، جنگ تحمیلی ایران و عراق، جنگ های داخلی میان احزاب کرد، افراط گرایی اسلامی و پدیده های نوظهور مانند تسلط رسانه و مطبوعات بر فضای اجتماعی سیاسی و همچنین معضل مهاجرت و پناهندگی دارد. مضمون اساسی رمان، نقد وضع موجود و ایدئولوژی های حاکم شده در این دو دهه  کردستان عراق و همچنین بیان سرگشتگی ملت و سوژه ی کرد می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Critical Discourse Analysis of My Uncle Jamshid Khan: Whom the Wind Was Always Taking

نویسندگان [English]

  • Hamid Moradi 1
  • Mostafa Gorji 2
  • Osman Hedayat 3
1 Ph.D. Student, Department of Persian Language and Literature, Mazandaran University. Babolsar, Iran.
2 Professor, Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran.
3 PhD Student, Department of Sociology, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Bachtiar Ali’s novel, My Uncle Jamshid Khan: Whom the Wind Was Always Taking, is one of the prominent novels in Kurdish literature that narrates the turbulent social life of the Kurdish nation in Iraqi Kurdistan. Using Fairclough’s critical discourse analysis, which examines the text at three levels of description, interpretation, and explanation, to the ideologies inside and outside the novel and the type of encounter the novel has with them in the social and political context of Iraqi Kurdistan since the 80s and 90s has been paid. The findings indicate that by using magical realism in this novel, the author shows a good way to protest the existing situation and the increasing prevalence of problems and sufferings of the society, and shows his confusion from this situation in the form of imagination and reality., the author tries to criticize the dominant ideologies of this era such as Baathist fascism, the dominance of communist ideas, the imposed war between Iran and Iraq, civil wars between Kurdish parties and extremism. Islam has emerged as a phenomena such as the dominance of the media and the press in the social and political environment, as well as the problem of immigration and refugees. The main theme of the novel is a critique of the current situation and the ruling ideologies in these two decades of Iraqi Kurdistan, as well as expressing the confusion of the Kurdish nation and subject.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ideology
  • Bachtiar Ali
  • Kurdish Novel
  • Fairclough's Critical Discourse Analysis
فارسی
احمدزاده، هاشم. (١٣٨٦). از رمان تا ملت: پژوهشی در گفتمان روایی فارسی و کردی، ترجمۀ بختیار سجادی، سنندج، ناشر: دانشگاه کردستان.
امینی شلمزاری، زهرا و همکاران. (1400). «تحلیل نقش موقعیت در دانش‌های بلاغی و تحلیل انتقادی گفتمان با محوریت خسرو و شیرین نظامی». شعر پژوهی (بوستان ادب)، 13 (3)، 1-26.
سرایی، حسن و همکاران. (1387). «روش کیفی در مطالعات اجتماعی با تاکید برروش تحلیل گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی»، پژوهشنامه علوم اجتماعی. ٢(٣)، ٨٤-١٠٥.
طایفی، شیرزاد و محسن رحیمی. (١٣٩٥). «نقد مؤلفه­های رئالیسم جادویی در رمان آخرین انار دنیا اثر بختیار علی»، پژوهشنامه ادبیات کُردی، ٢(٢)، 102-81.
عبداللهیان، سمیه و هیوا عبدی. (١٣٩٩). «تحلیل رمان آخرین انار دنیا اثر بختیار علی: خوانشی ساختگرایانه از منظر لوسین گلدمن»، پژوهشنامه ادبیات کردی، ٦(١)، پیاپی9 : 1-23.
علی، بختیار. (1388). عمویم جمشید خان (مردی که باد همواره او را همراه با خود می برد). ترجمه کریم مجاور. نشر افراز.
فاضلی، محمد. (1383). «گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی. ٤(١٦)، 82-106.
فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمۀ  فاطمه شایسته پیران و دیگران. تهران. مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
هدایت، عثمان و همکاران. (1401). «تحلیلِ گفتمان انتقادیِ رُمانِ آخرین انار دنیا». پژوهش‌های میان رشته‌ای زبان و ادبیات فارسی، 1(1).
یارمحمدی، لطف‌الله. (1372). ساخت متنی و گفتمانی رباعیات خیام و منظومه‌ی انگلیسی فیتز جرالد، شانزده مقاله در زبانشناسی کاربردی و ترجمه، شیراز. نوید.
یورگنسن، فیلیپس. (١٣٩١). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشر نی.
 
انگلیسی
Hawezi, D. J. (2016). Jamshid Khani Mamm- Ka Hamisha Ba lagal Khoida Daibrd as an example of Magic realistic Novel. International Journal of Kurdish Studies, Special Issue, 38-57. DOI: 10.21600/ijoks.278417.
Richardson, John E. (2007). Analyzing Newspapers: An Approach from Critical Discourse Analysis. New York: Palgrave Publishing.