تحلیل اسطوره‌شناختی شش حکایت‌ از آیین‌های گاه‌شماری کُردی در بین ایل‌های سنجابی، کلهر و گوران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

گاه‌شماری شفاهی کُردی کرمانشاه، یکی از کهن‌ترین مظاهر فرهنگ و تمدن قوم کُرد است که حکایت‌ها و آیین‌های ویژۀ آن در پیوند با اساطیر و ادیان باستانی ایران قرار می‌گیرد. در پژوهش حاضر به روش توصیفی، تحلیلی و میدانی، به بررسی و تحلیل اسطوره‌شناختی گاه‌شماری کُردی و آیین‌های آن میان ایل‌های: سنجابی، کلهر و گوران پرداخته‌ایم. برایند تحقیق گویای آن است که گاه‌شماری شفاهی کُردی به‌شدت تحت‌تأثیر عقاید فتیشیزم، میتراییسم، آیین زرتشت و عقاید رایج در بین‌النهرین است. در این گاه‌شماری، سال، سیصد‌وشصت روز و چهار فصل دارد، اما به‌دلیل اهمیت فصل بهار برای مردمان روستایی، بیشتر آیین‌ها مختص این فصل است؛ به‌ویژه آغاز بهار که مصادف با پانزدهم بهمن‌ماه تقویم جلالی است. آیین پختن «په‌پیـ̌ـگ» در روز اول بهار در پیوند با فتیشیزم و فرّه، باور به مادر اول بهار مرتبط با دوران مادرتباری، حکایت پسر صیاد، بازتولید ایزد نباتی شهیدشونده، حکایت شه‌و گا حیول در ارتباط با عقاید مهری و حکایت که‌له ‌وا، تکرار مبارزۀ وای نیک و وای بد است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mythological analysis of six stories of Kurdish chronology rituals among the Sanjābi, Kalhor and Gorān tribes

نویسنده [English]

  • zahra jamshidi
Assistant Professor of the Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Hakim Sabzevari University
چکیده [English]

The Kurdish oral chronology of Kermanshah is one of the oldest manifestations of the culture and civilization of the people, whose special stories and rituals are linked with the ancient myths and religions of Iran. In the present study, we have investigated the Kurdish chronology and its rituals among the: Sanjābi, Kalhor and Gorān clans using a descriptive, analytical and field method. According to research, Kurdish oral chronology is heavily influenced by fetishism, Mithraism, Zoroastrianism and common beliefs in Mesopotamia. In this chronology, the year has three hundred and sixty days and four seasons, but due to the importance of the spring season for rural people, most rituals are specific to this season; Especially the beginning of spring, which coincides with the fifteenth of Bahman of the Jalali calendar. The ritual of cooking "pa peg" on the first day of spring in connection with fetishism and farrah, belief in the mother of the first spring related to the era of matrilineal descent, the story of the kore seyāy, the reproduction of the martyred vegetable god, the story of Shave Gā Huyl in connection with Mehri beliefs and the story of Kale vā, is a repetition of the fight of vāye nik and vāye bad.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mythology
  • popular culture
  • Kurdish chronological stories
  • ritual