واکاوی تطبیقی طرح‌واره‌های تصویری سروده‌های کودکانة فارسی و کُردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

2 استادیار زبان و ادبیات فارسی ، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی سنندج، ایران.

3 استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

چکیده

طرحوارة تصویری، یکی از رویکردهای معناشناسی شناختی است که در آن تجارب آدمی از دنیا، ساخت‌های مفهومی را در ذهن می‌آفریند که قابل انتقال بر سطح زبان هستند. از این‌رو، تجاربی تجسم‌یافته در درون نظام مفهومی، منجر به تولید طرحواره‌های تصویری می‌شوند. پژوهش حاضر بر آن است با رویکردی تطبیقی برخی از فرایندها و ساخت‌های مفهومی در معنا‌شناسی شناختی را در قالب طرحواره‌های تصویری در سروده‌های کودکانة فارسی و کُردی بررسی کند تا نشان دهد که در ادبیات کودکانة این دو زبان، ساخت‌های مفهومی چگونه به درک حوزه‌های انتزاعی در شعر کودکان کمک می‌کنند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که بیشتر طرحواره‌های تصویری در سروده‌های کودکانة فارسی و کُردی از نوع حرکتی است که دلیل آن را می‌توان در مضمون سروده‌ها یافت؛ زیرا مفاهیمی چون بازی یا کار، نیازمند جنبش و فعالیتند. جایگاه دوم را طرحوارة تصویری قدرتی می‌گیرد که این هم به دلیل رویکردهای تربیتی است که به کودکان آموزش داده می‌شود تا برای دستیابی به دنیای آرمانی موانع را از پیش رو بردارند. طرحوارة حجمی در جایگاه سوم قرار می‌گیرد که دلیل آن هم به بیان دستیابی به مفاهیم انتزاعی همچون غم، آرامش و شادی در ظرف مکانی ملموس و محسوس برمی‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of Image Schemas in Persian and Kurdish Children's Poetry

نویسندگان [English]

  • Forozan bhramzadeh 1
  • Sharare Elhami 2
  • Reza Borzoiy 3
1 Ph.D. Candidate in Persian Language and Literature, Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
2 Assistant Professor in Persian language and literature, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
3 Assistant Professor in Persian language and literature, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Image schema, a concept within cognitive semantics, posits that human experiences shape conceptual structures in the mind, which can be expressed through language. Therefore, tangible and embodied experiences within the conceptual system lead to the production of image schemas. Through a comparative lens, this study explores cognitive processes and structures related to image schemas in Persian and Kurdish children's poetry. Specifically, it investigates how these conceptual structures facilitate the understanding of abstract themes within the children's literature of these two languages. The findings indicate that the predominant image schemas in both Persian and Kurdish children's poems are movement-based. This prevalence can be attributed to the thematic content of the poems, where concepts such as play and work inherently involve movement and activity. Following this, the power image schema ranks second, reflecting educational frameworks that encourage children to overcome obstacles in pursuit of an ideal world. The volume schema ranks third, relating to the expression of abstract concepts such as sadness, peace, and happiness within tangible spatial containers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Comparative literature
  • children's literature
  • cognitive semantics
  • image schema

مراجع

الف. منابع فارسی
آسیابادی، علی (1391). «طرحواره‌های حجمی و کاربرد آن در بیان تجارب عرفانی»، پژوهش ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال6، شمارة 2، صص. 123-101.
افراشته، آزیتا و فاطمه نعیمی حشکوائی (1389). «تحلیل متون داستانی کودک با رویکرد شعرشناسی شناختی»، زبان‌شناخت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اوّل، دورة 2، صص. 25-1.
بسطامی، امین (1396). غم‌های قلابی، تهران: کانون چاپ.
تیلر، جان رابرت (1383). «بسط مقولۀ مجاز و استعاره»، در استعاره مبنای تفکر و ابزار زیبایی‌آفرینی، گروه مترجمان، تهران: اوّل.
خدادوست، احمد (1393). تنها خدا فهمید، تهران: کانون چاپ.
صفوی، کورش (1382). «بحثی دربارة طرحواره‌های تصویری از دیدگاه معنی‌شناسی»، نامة فرهنگستان، دورة6، ش. 1، صص.  85-65.
----------- (1383). فرهنگ توصیفی معنی‌شناسی، تهران: فرهنگ معاصر.
عابدی مقدم، هدی (1384). طرحواره‌های تصوری در بررسی استعاره‌های فارسی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد در رشتة زبان‌شناسی همگانی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
قاسم‌زاده، حبیب‌الله (1379). استعاره و شناخت، تهران: فرهنگان.
کووچش، زولتان (1393). مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره، ترجمة شیرین پورابراهیم، تهران: سمت.
کیانوش، محمود (1393). بچه‌های جهان، تهران: کانون چاپ.
گلفام، ارسلان، آزیتا افراشی و غزاله مقدم (1392). «مفهوم‌سازی افعال حرکتی بسیط زبان فارسی: رویکرد شناختی»، مطالعات و گویش‌های غرب ایران، سال اوّل، ش.  1، صص.  122-103.
لیکاف، جورج و جانسون، مارک (1395). استعاره‌هایی که با آن زندگی می‌کنیم، ترجمة هاجر آقاابراهیمی، تهران: نشر علم.
محدثی خراسانی، مصطفی (1394). تعطیلی بی اجازه، تهران: سوره مهر.
ملکی، بیوک (1395). بچه‌های ایران، تهران: کتنون چاپ.
ب. کوردی
برزنجی، علی محمد رشید (1397). جۆلانه، کرج: مانگ.
خورشیدی، حوسنا (1397). خاڵخاڵۆکه‌، بوکان: زانکو.
عه‌لیخا، قادر (1397). پێشوازی به‌هار، کرج: مانگ.
موفیده، مه‌زهه‌ر (1399). تیتل و بیبل و هه‌دایه، سقز: خانی.
یوسفی، هادی (1399). ڕێوی بێ‌ناز و ڕاوچی فێڵباز، کرج: پرهیب.
ج. لاتین
Johnson, Mark (1987) The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination and Reason. Chicago: Chicago University Press.
Mandler, Jean (2004) The Foundations of Mind: Origins of Conceptual Thought. Oxford: Oxford University Press

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 شهریور 1402
  • تاریخ بازنگری: 13 اردیبهشت 1403
  • تاریخ پذیرش: 16 اردیبهشت 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار