تحلیلی بر اصالت روایت کُردی «منیجه و بیژن» و «بیژن و منیژه» فردوسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده ادبیّات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

«منیجه و بیژن» روایتی حماسی در فرهنگ و ادب کُردی است که در ادب فارسی با عنوان «بیژن و منیژه» شناخته می‌شود. این عنوان تقریباً مشابه، نشان از اشتراکات بسیار و اختلافات اندک در ساختار و درونمایۀ روایت‌ها دارد و گواهی می‌دهد که منشأ هر دو روایت یک جغرافیای واحد است که بعدها در دو حوزۀ جدا تکامل یافته‌اند. این داستان حماسی از دیدگاه‌های مختلفی بررسی شده؛ امّا کمتر به بررسی زمان و مکان پیدایی آن پرداخته شده است. در مورد زمان پیدایی آن دو نظر وجود دارد: نخست، زمان پیدایی روایت را به دوره‌ای کهن و نامعلوم، و دیگری به دورۀ پس از میلاد مسیح برمی‌گرداند. در مورد مکان پیدایی نیز، برخی آن را جزو ادبیات تیول گرگان و مرو، و برخی دیگر مربوط به نهاوند و حوزۀ زاگرس می‌دانند. جستار حاضر به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با دلالت‌یابی از شواهد درون‌روایی، اصل این داستان را مربوط به دوره‌ای کهن و نامعلوم می‌داند که از کُردستان برآمد و به جاهای مختلف، از جمله خراسان و ارمنستان‌ سیر کرد و در این مسیر، دگردیسی‌هایی به خود دید و در پردازش نهایی سر از شاهنامه‌ها درآورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Authenticity of Kurdish Narrative "Manijeh and Bijan" and Ferdowsi's "Bijan and Manijeh"

نویسندگان [English]

  • Farhad Parmouz
  • Abdullah Toloui Azar
Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Urmia University, Urmia, Iran
چکیده [English]

"Manijeh and Bijan" is an epic story in Kurdish culture and literature, which is known as "Bijan and Manijeh" in Persian literature. This almost similar title shows many commonalities and few differences in the structure and content of the two narratives and proves that the origin of both narratives is a single geography and later evolved in two separate areas. This epic story has been examined from different perspectives; But the time and place of its discovery have not been studied much. There are two opinions about the time of creation: first, the time of creation returns the narrative to an ancient and unknown period, and the other to the period after Christ. As for the place of discovery, some consider it to be among the literature of Gorgan and Merv, while others consider it to be related to Nahavand and Zagros region. The present essay, in a descriptive-analytical way and by means of internal evidence, considers the origin of this story to be related to an ancient and unknown period that came out of Kurdistan and traveled to different places, including Khorasan and Armenia, and saw transformations along the way. And in the final processing, he removed the Shahnamehs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Manijeh
  • Bijan
  • Manizheh
  • Kurdish Shahnameh
  • Ferdowsi's Shahnameh