خوانش بوم‌گرایانۀ سروده‌های شیرکو بی‌کَس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان ، سنندج، ایران.

2 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

3 استادیار زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

چکیده

نقد بوم‌گرایی رابطۀ انسان را با محیط زیست در آیینۀ ادبیات، واکاوی می‌کند. منتقدان بوم‌گرا آثاری را نقد می‌کنند که مسائل محیط‌زیستی در آن­ها برجسته باشد. برجسته نشان دادن مسائل محیط‌زیستی جدا از التذاذ ادبی، بر نگرش خوانندگان هم تأثیر عمیقی می‌گذارد. پژوهش حاضر بر آن است با رویکرد بوم‌گرایانه و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا به بررسی سروده‌های شیرکو بی‌کس، شاعر معاصر کُرد بپردازد و میزان گرایش شاعر به طبیعت و تأثیر و تأثرات محیط‌زیست و عواطف شاعر بر همدیگر را نمایان سازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شاعر به محیط اطراف خود و طبیعت واکنش‌هایی متفاوت داشته است. بی‌کس، همپای مسائل انسانی به مسائل محیط زیستی هم توجه نشان داده است؛ طرفداری از محیط زیست و حتی نقد رفتار تبعیض‌آمیز طرفداران محیط زیست به وفور در اشعارش دیده می‌شود. وی زیست کرۀ زمین و همۀ زیستمندان آن از جمله انسان را یک کل به حساب آورده و این خود همان دید بوم‌شناسی ژرف است که در مقوله‌های عدالت زیست‌محیطی و اکوفمنیسم آثار وی برجسته‌تر شده است. بی‌کس همچنان برای برجسته نمودن مسائل انسانی از مظاهر طبیعت و محیط زیست اطراف خود در به کار بردن نمادها و استعارات بدیع به خوبی بهره برده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Ecocritical Reading of Sherko Bekas’s Poetry

نویسندگان [English]

  • Khaled Yousefi 1
  • Sayyed Ahmad Parsa 2
  • Erfan Rajabi 3
1 MA Student of Persian Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
2 Professor of Persian Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
3 Assistant Professor of English Language and Literature, Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Ecocriticism explores the relationship between humans and the environment through the lens of literature, focusing on how literary works address environmental issues. Eco-critics analyze texts that highlight these concerns, as doing so enriches literary enjoyment and significantly influences readers' attitudes toward the environment. This study examines the poetry of Sherko Bekas, a contemporary Kurdish poet, through an eco-centric approach employing content analysis. It seeks to reveal the poet's relationship with nature and the reciprocal effects of the environment on his emotions and intellect. The findings indicate that Bekas exhibits varied responses to his surroundings. In addition to addressing human issues, he emphasizes environmental themes, advocating for ecological preservation and critiquing the discriminatory practices of environmentalists. Bekas perceives the Earth’s biosphere and all its inhabitants, including humans, as interconnected, reflecting a deep ecological perspective that aligns with themes of environmental justice and ecofeminism prevalent in his work. He skillfully employs innovative symbols and metaphors drawn from nature to highlight human issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Environment
  • literature
  • ecocriticism
  • Sherko Bekas
الف. فارسی
بهرام‌سلطانی، کامبیز (1371)، «مجموعه مباحث و روش‌های شهرسازی»، جلد ششم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران 6 .
پارساپور، زهرا (1392)، «نقد بوم‌گرا، ادبیات و محیط زیست»، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی1.
تباری، پیمان و همکاران (1395)، «انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بی‌کس»، پژوهشنامه ادبیات کردی، ش. ٣، صص. 1-14.
حبیبی­نسامی، مرتضی (1393)، «نقد بوم‌گرایانه باشبیرو اثر محمود دولت آبادی»، ادبیات پارسی معاصر، ش. 4، صص. 115-95.
حیدری، بهمن؛ و همکاران (1401)، «بازنمایی استعاری جهان­های زیر شمول در انگاره جهان­های متن از منظر شناختی: مطالعه موردی اشعار شیرکو بی‌کس در سرآغاز کتاب کرسی»، پژوهشنامه ادبیات کردی، ش. 13، صص. 12-1.
رجبی، عرفان و نرجس قابلی (1395)، «خوانش بوم‌گرایانۀ گلستان سعدی»، مجموعه مقالات برگزیده نخستین همایش متن پژوهی ادبی، ج دوم، صص. 247-231.
شمیسا، سیروس (1383)، انواع ادبی، چاپ دهم، تهران: فردوس.
شیری، فریاد (1380)، «مصاحبه فریاد شیری با شیرکو بی‌کس»، فرهنگ کردستان‌، ص. 8.
کریم مجاور، رضا (2004)، ترجمه «گورستان چراغان»، سلیمانیه: سردم1.
مشیرزاده، حمیرا (1381)، از جنبش تا  نظریه، تاریخ دوقرن فمنیسم، تهران: شیرازه.
منعام، محمد­رضا (1388)، «عدالت زیست­محیطی و برنامه­ریزی شهری»، مجله شهرداری­ها: ش. 95، صص. 63-61.
ورزنده، امید و وفایی، مژگان (1394)، «انسان، مبارزه و عشق در شعر شیرکو بی‌کس و احمد شاملو»، فصلنامه زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد سنندج، پاییز 1394، ش. 34، صص. 183-161.
هەردی،چۆمان (2009)، «زنان انفال، بازماندگان زن نسل­کشی عملیات انفال در کردستان عراق»، ترجمۀ خوشناو قاضی www.Kurdipedia.orgq=20180530225215104122&lng=12
 
ب. کردی
بی‌کس، شیرکو (1394)، A«ئاوێنە بچکۆلەکان»، تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، B« تەون تریفەی هەڵبەست»، تهران: آریوحان1.
 بی‌کس، شیرکو (1394)، C«حەفتا پەنجەرەی گەڕۆک»، تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، D«خاچ ومار» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، E«خێراکە مردن خەریکە بگات» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394) F« دەربەندی پەپوولە» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، G«زێ و زنە» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، H« ژن و باران » تهران: آریوحان1،
بی‌کس، شیرکو (1394)، I«شایی شەهید» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، J«گۆڕستانی چراکان» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394) K«لەگوڵەوە هەتا سووتوو» تهران: آریوحان1.
سلیوه عیسی، هاوژین (2009)، «بنیاتی وینه­ی هونه­ری له شیعری شێرکۆ بێکەس‌دا»، سلیمانی: سه­رده­م1.
 
ج. انگلیسی
Black Geroge (1993) "Genoside in Iraq. Human rights watch". P.345 isbn978-1.
Dreese, N. (2002) "Donelle Ecocriticism: Creating Self and Place in Environmental and American". New York: Peter Lang.
Glotfelty, Cheryll and Harold Fromm eds (1996)"Introduction In The Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology". University of Georgia, xv- xxxvii.
White, R (2007a) "Green criminologyand the pursuitof social and Ecological Justic, in p, Beirne and n.south (eds)" Issues in green criminology Devon: Willan publishing.