خوانش بوم‌گرایانۀ سروده‌های شیرکو بی‌کَس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه کردستان ، دانشکدە ادبیات ، گروه ادبیات فارسی

2 عضو هیات علمی دانشگاه

3 گروه زبان انگلیسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه کردستان

چکیده

نقد بوم‌گرایی رابطۀ انسان را با محیط زیست در آیینۀ ادبیات، واکاوی می‌کند. منتقدان بوم‌گرا آثاری را نقد می‌کنند که مسائل محیط‌زیستی در آن­ها برجسته باشد. برجسته نشان دادن مسائل محیط‌زیستی جدا از التذاذ ادبی، بر نگرش خوانندگان هم تأثیر عمیقی می‌گذارد. پژوهش حاضر بر آن است با رویکرد بوم‌گرایانه و با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا به بررسی سروده‌های شیرکو بی‌کس، شاعر معاصر کُرد بپردازد و میزان گرایش شاعر به طبیعت و تأثیر و تأثرات محیط‌زیست و عواطف شاعر بر همدیگر را نمایان سازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شاعر به محیط اطراف خود و طبیعت واکنش‌هایی متفاوت داشته است. بی‌کس، همپای مسائل انسانی به مسائل محیط زیستی هم توجه نشان داده است؛ طرفداری از محیط زیست و حتی نقد رفتار تبعیض‌آمیز طرفداران محیط زیست به وفور در اشعارش دیده می‌شود. وی زیست کرۀ زمین و همۀ زیستمندان آن از جمله انسان را یک کل به حساب آورده و این خود همان دید بوم‌شناسی ژرف است که در مقوله‌های عدالت زیست‌محیطی و اکوفمنیسم آثار وی برجسته‌تر شده است. بی‌کس همچنان برای برجسته نمودن مسائل انسانی از مظاهر طبیعت و محیط زیست اطراف خود در به کار بردن نمادها و استعارات بدیع به خوبی بهره برده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ecocritical Reading of Bikass poetrys

نویسندگان [English]

  • Khaled Yousefi 1
  • Sayyed Ahmad Parsa 2
  • Erfan Rajabi 3
1 Persian department, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
2 Persian department, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
3 English department, Faculty of Literature and Foreign Languages, University of Kurdistan,Sanandaj, Iran
چکیده [English]

Ecocriticism is one of the contemporary approaches which studies the relationship between literature and environment. In ecocriticism the kind of human's relation with nature is investigated. Ecocritics attempt to study literary works which are primarily concerned with environment. The specification of the environmental concerns in the poetry of great popular poets not only grants pleasure but also affects readers' appreciation of those works. To this end, the current research set out to analyse Shirko Bikas' poerty (1940-2013), the contemporary Kurdish poet, in terms of ecocritical principles and assumptions and content analysis of some of his poems and specify his tendency towards nature, the effects of environment on his emotions and intellect. The findings indicate that the poet exhibits different reactions towards his environment. Shirko has paid close attention to both human and environment issues. His support for environment, on the one hand, and his critique of pro-environment people's discriminatory behavior on the other hand are remarkable. He considers the environment and the globe as a whole, which, in turn, reveals his awareness of the necessity of environmental justice and ecofeminism in his poetry. In order to highlight human issues ,Shirko Bikas has aptly employed natural elements as symbols and metaphors in a novel way.

Keywords: Environment, Literature, Ecocriticism, Shirko Bikas

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Environment
  • Literature
  • Ecocriticism
  • Shirko Bikas
الف. فارسی
بهرام‌سلطانی، کامبیز (1371)، «مجموعه مباحث و روش‌های شهرسازی»، جلد ششم، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران 6 .
پارساپور، زهرا (1392)، «نقد بوم‌گرا، ادبیات و محیط زیست»، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی1.
تباری، پیمان و همکاران (1395)، «انعکاس اوضاع اجتماعی در اشعار شیرکو بی‌کس»، پژوهشنامه ادبیات کردی، ش. ٣، صص. 1-14.
حبیبی­نسامی، مرتضی (1393)، «نقد بوم‌گرایانه باشبیرو اثر محمود دولت آبادی»، ادبیات پارسی معاصر، ش. 4، صص. 115-95.
حیدری، بهمن؛ و همکاران (1401)، «بازنمایی استعاری جهان­های زیر شمول در انگاره جهان­های متن از منظر شناختی: مطالعه موردی اشعار شیرکو بی‌کس در سرآغاز کتاب کرسی»، پژوهشنامه ادبیات کردی، ش. 13، صص. 12-1.
رجبی، عرفان و نرجس قابلی (1395)، «خوانش بوم‌گرایانۀ گلستان سعدی»، مجموعه مقالات برگزیده نخستین همایش متن پژوهی ادبی، ج دوم، صص. 247-231.
شمیسا، سیروس (1383)، انواع ادبی، چاپ دهم، تهران: فردوس.
شیری، فریاد (1380)، «مصاحبه فریاد شیری با شیرکو بی‌کس»، فرهنگ کردستان‌، ص. 8.
کریم مجاور، رضا (2004)، ترجمه «گورستان چراغان»، سلیمانیه: سردم1.
مشیرزاده، حمیرا (1381)، از جنبش تا  نظریه، تاریخ دوقرن فمنیسم، تهران: شیرازه.
منعام، محمد­رضا (1388)، «عدالت زیست­محیطی و برنامه­ریزی شهری»، مجله شهرداری­ها: ش. 95، صص. 63-61.
ورزنده، امید و وفایی، مژگان (1394)، «انسان، مبارزه و عشق در شعر شیرکو بی‌کس و احمد شاملو»، فصلنامه زبان و ادب فارسی، دانشگاه آزاد سنندج، پاییز 1394، ش. 34، صص. 183-161.
هەردی،چۆمان (2009)، «زنان انفال، بازماندگان زن نسل­کشی عملیات انفال در کردستان عراق»، ترجمۀ خوشناو قاضی www.Kurdipedia.orgq=20180530225215104122&lng=12
 
ب. کردی
بی‌کس، شیرکو (1394)، A«ئاوێنە بچکۆلەکان»، تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، B« تەون تریفەی هەڵبەست»، تهران: آریوحان1.
 بی‌کس، شیرکو (1394)، C«حەفتا پەنجەرەی گەڕۆک»، تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، D«خاچ ومار» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، E«خێراکە مردن خەریکە بگات» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394) F« دەربەندی پەپوولە» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، G«زێ و زنە» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، H« ژن و باران » تهران: آریوحان1،
بی‌کس، شیرکو (1394)، I«شایی شەهید» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394)، J«گۆڕستانی چراکان» تهران: آریوحان1.
بی‌کس، شیرکو (1394) K«لەگوڵەوە هەتا سووتوو» تهران: آریوحان1.
سلیوه عیسی، هاوژین (2009)، «بنیاتی وینه­ی هونه­ری له شیعری شێرکۆ بێکەس‌دا»، سلیمانی: سه­رده­م1.
 
ج. انگلیسی
Black Geroge (1993) "Genoside in Iraq. Human rights watch". P.345 isbn978-1.
Dreese, N. (2002) "Donelle Ecocriticism: Creating Self and Place in Environmental and American". New York: Peter Lang.
Glotfelty, Cheryll and Harold Fromm eds (1996)"Introduction In The Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology". University of Georgia, xv- xxxvii.
White, R (2007a) "Green criminologyand the pursuitof social and Ecological Justic, in p, Beirne and n.south (eds)" Issues in green criminology Devon: Willan publishing.