کورد لە هۆنراوەی کلاسیکی فارسیدا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 آموزش و پرورش کردستان

2 گروه فیزیک، دانشکده علوم، دانشگاه سلیمانیه

چکیده

وێژەی فارسی بە تەمەنێکی زیاتر لە هەزار ساڵ و بە ڕووبەرێکی بەرینەوە شوێنی ڕەنگدانەوەی گەلێک پرس و گوتار و ڕووداوی مێژوویی و هەڵگری وێنەی زۆر پێکهاتە و ئایین و نەتەوەی جیاجیایە. ئەم ئەدەبە لە بەر نزیکی و تێکەڵیی لەگەڵ گه‌لی کورد، وێنەی جۆراوجۆری لە زمان، چاند و ڕەگەزی کوردان و هەروەها کڵێشەگەلی پێوەندیداری لەخۆیدا هەڵگرتووە. لەم توێژینەوەدا بۆ دەرخستنی چۆنیەتیی نواندنەوەی «کورد»، بەشی زۆری هۆنراوەی کلاسیکی فارسیی سەدەی چوارەم تا سێزدەهەمی کۆچی، بە ئاوڕدانەوە لە تیۆری و بۆچوونی نواندنەوە و کڵێشەسازی تاوتوێ کران. ئەنجامی توێژینەوەکە دەریدەخات کە «کورد» لە هۆنراوەی کلاسیکی فارسیدا خاوەن چەند وێنەی فرەپاتە کە دەتوانین بەسەر دوو پۆلدا دابەشیان بکەین: ١. ئەوانەی واتای سەرەکی و باوی کوردیان وەک پێکهاتەیەکی قەومی-ڕەگەزی لە بەرچاو بووە کە بۆخۆی سێ وێنەی ئەرێنی، نەرێنی و بێ‌هەڵسەنگاندن دەگرێتەوە؛ ٢. نواندنەوەی کورد بەپیی واتای پاڵەکی، دەشتەکی، دەوارنشین، شوان و ئاژەڵدار لەخۆ دەگرێت و هەر بەم پێیە واتای نەزان، نەخوێندەوار، دز و ڕێگریشی ڕەگەڵە. تاوتوێی دەقە بەرباسەکان پیشاندەری ئەوەن کە هەندێک لە وێنە نەرێنییەکان بە شێوەی کڵێشەیی و بە درێژایی چەند سەدە لەگۆڕێدا بوونە و بە بەردەوامی و لە شێوەی هەندێک بیر و ڕوانگەی چەقبەستوودا بەرهەم هێنراونەتەوە. شیاوی باسە، بەشی زیاتری وێنە نەرێنییەکان واتای پاڵەکیی وشەکەیان لە بەرچاو بووە، نەک واتا سەرەکی و باوەکەی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Kurds in the Classical Persian Poetry

نویسندگان [English]

  • Mazhar Ebrahimi 1
  • Harem Othman 2
1 Kurdistan Education
2 Department of Physics, Faculty of Science, University of Sulaimani
چکیده [English]

With a heritage spanning more than a thousand years, the boundaries of Persian literature encompass a wide range of themes, discourses, and historical events. It serves as a collage of identities representing various religions and nationalities. This literature has close connections with Kurdish society, thus presenting diverse images of the Kurdish people, their culture, and their language. This paper focuses on the representation of Kurds in classical Persian poetry from the fourth to the thirteenth century of the Hijri calendar. By "Persian literature," we refer to the body of poems written by Persian poets and others. This paper adopts both textual representation and stereotype as its methodological approaches. The findings indicate that the images of Kurds in classical Persian poetry can be divided into two main groups: first, the primary and common representation of Kurds as an ethnic community, which includes three categories—positive, negative, and neutral. Second, the implied representation of Kurds as desert dwellers and shepherds which carries connotations of ignorance, thievery, and banditry. Some negative images, akin to fossils, have persisted for centuries and have been reproduced multiple times. It is important to note that most of these images consider the implied meanings of the terms used.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kurd
  • Classical Persian Poetry
  • representation
  • stereotype

مراجع

الف. فارسی:
اباذری، یوسف و کریمی، جلیل (١٣٨٥). «آیا شرق­شناسی را پایانی هست؟»، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، د. ٢، ش. ٦، آذر، صص. ١٧٣-١٥٥.
اثیر اخسیکتی (١٣٣٧). دیوان اثیرالدین اخسیکتی، تصحیح رکن­الدین همایون فرخ، تهران: رودکی.
الدینوری، ابوحنیفە (ساڵ نادیار). الاخبار الطوال، تحقیق: عمر فاروق الطباع، بیروت: دارالارقم.
اوحدالدین کرمانی (١٣٦٦). دیوان رباعیات، به کوشش احمد ابومحبوب، تهران: سروش.
اوحدی اصفهانی (١٣٤٠). کلیات اوحدی اصفهانی، تصحیح سعید نفیسی، تهران: امیرکبیر.
تاریخ سیستان (١٣٨١). تصحیح محمدتقی بهار، تهران: معین.
ترابی اقدم، محمود (١٤٠١). «نظام دیگری‌سازی در سریال آمریکایی دنیای غرب: با تأکید بر انگاره‌های رؤیای آمریکایی»، فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات، ش. ٩٠، صص. ٣٣-٧.
جامی (١٣٦٦). مثنوی هفت اورنگ جامی، تصحیح مرتضی مدرس گیلانی، چاپ دوم، تهران: سعدی.
- - - (١٣٧٨). مثنوی هفت اورنگ، تصحیح جابلقا دادعلیشاه، اصغر جانفدا، ظاهر احراری و حسین احمد تربیت، تهران: مرکز مطالعات ایرانی.
ذوالفقاری، حسن (١٣٩٦). «کلیشه‌های زبانی در متون کلاسیک ادب عامه فارسی»، جستارهای زبانی، ش. ٤٠، صص. ٧٨-٥٣.
رجبی، عرفان (١٣٩٤). «مطالعە تطبیقی بازنمایی کردها در رمان­های فارسی پساانقلاب: ١٣٦٠-١٣٩٠»، پژوهشنامه ادبیات کوردی، ش. ١، صص. ٢٤-١٥.
رسول‌نژاد، عبدالله (١٣٩٧). «سیمای کرد در شعر کلاسیک عربی». ادب عربی، س. ١٠، ش. ٢، صص. ١٤٣-١٢٤.
رضی‌پور، پرنیا (١٣٩٩). «بررسی جامعه‌شناختی روابط گروه‌های قومی در ایران (با تأکید بر جوکهای تلگرامی)»، مطالعات اجتماعی اقوام، دوره ٩، شماره ٢، صص. ١٨٨-١٦٧.
رودکی سمرقندی (١٣٧٦). دیوان رودکی، به کوشش سعید نفیسی و ی. براگینسکی، چاپ دوم، تهران: نگاه.
سعدی شیرازی (١٣٧١). بوستان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چاپ دوم، تهران: صفی علیشاه.
سنایی غزنوی (١٣٥٩). حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، به تصحیح مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
- - - (١٣٨٨). دیوان حکیم سنایی، مقدمه و شرح مدرس رضوی، چاپ هفتم، تهران: سنایی.
سوزنی سمرقندی (١٣٣٨). دیوان حکیم سوزنی، تصحیح ناصرالدین شاه­حسینی، تهران: امیرکبیر.
شاه نعمت‌الله ولی (١٣٥٥). کلیات اشعار شاه نعمت‌الله ولی، به سعی جواد نوربخش، تهران: خانقاه نعمت اللهی.
شمس، اسماعیل (٢٠٢٢). «نقدی بر سخنان دکتر عبدالکریم سروش درباره معنا و مفهوم کرد»، (دەقی pdf) https://t.me/kurdistanname
شمس مغربی (١٣٥٨). دیوان عارف صمدانی مولانا  شمس مغربی، به اهتمام میرطاهر و تصحیح صادق علی، ؟: نشر تکیه خاکسار جلالی.
صالحی، ژیلا و احمد پارسا (١٣٩٠). «بررسی جلوه­های زبانی فرهنگ مادری در خسرو و شیرین و هفت پیکر نظامی گنجه­ای»، کاوش­نامه، ش. ٢٢، صص. ٥٧-٣١.
صفا، ذبیح‌الله (١٣٧٧). تاریخ ادبیات ایران، جلد اول و دوم، چاپ چهارم، تهران: جاجرمی.
عبادی جمیل، سعید و حسین بیات (١٣٩٩). «درک نادرست معنای کرد در شاهنامه»، کاوش‌نامه، ش. ٤٦، صص. ٢٠٩-١٩١.
فخرالدین اسعد گرگانی (١٣٣٧). ویس و رامین، به اهتمام محمد جعفر محجوب، تهران: اندیشه.
فردوسی توسی (١٣٨٦). شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی.
قاآنی شیرازی (١٣٦٣). دیوان حکیم قاآنی شیرازی، تصحیح ناصر هیری، تهران: گلشایی.
قطران تبریزی (١٣٦٢). دیوان حکیم قطران تبریزی، تصحیح محمد نخجوانی، تهران: ققنوس.
گنجور: ماڵپەڕی تایبەت بە دەقەکانی ئەدەبی فارسی https://ganjoor.net/
گودیکانست، ویلیام (١٣٨٣). پیوند تفاوت‌ها: راهنمای ارتباط کارآمد بین‌گروهی، ترجمه مسعود هاشمی و علی کریمی، تهران: تمدن ایرانی.
مالمیر، تیمور (١٣٨٧). «کرد در شاهنامه»، مطالعات ایرانی، ش. ١۴، صص. ١٧٤-١٦١. 
محمدی، جمال و فردین محمدی (١٣٩٩). «مسافرت گردشگران بە کردستان: بازتولید کلیشەهای قدیم یا برساخت ایماژهای جدید»، مطالعات مدیریت گردشگری، ش. ٥٢، صص. ١٠٨-٧٩.
معزی (١٣٦٢). کلیات دیوان معزی، تصحیح ناصر هیری. تهران: مرزبان.
مولوی بلخی (١٣٧٥). مثنوی، دفتر اول، دوم و سوم، تصحیح محمد استعلامی، چاپ پنجم، تهران: زوار.
مەحمود خەلیل، ئەحمەد (٢٠٢٢). وێنەی کورد لە سەرچاوەکانی کەلەپووری ئیسلامیدا، وەرگێڕانی سەربەست قادر، بڵاوکراوەی کتێبخانەی هەژار موکریانی.
- - - (١٣٧٨). کلیات شمس (دیوان کبیر)، جزء دوم و سوم، تصحیح بدیع­الزمان فروزانفر، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
نظامی گنجه­ای (١٣٦٤). لیلی و مجنون، تصحیح بهروز ثروتیان، تهران: توس.
- - - (١٣٩٠). هفت پیکر، تصحیح حسن وحید دستگردی (به کوشش سعید حمیدیان)، چاپ دهم، تهران: قطره.
ویلیامز، کوین (١٣٨٦). درک تئوری رسانه‌ها، ترجمه رحیم قاسمیان، تهران: ساقی.
هال، استوارت (١٣٩٣). معنا، فرهنگ و زندگی اجتماعی، ترجمه احمد گل­محمدی، چاپ دوم، تهران: نی.
 
ب. کوردی:
تاوگۆزی، سالار (٢٠٢٢). «کورد لە زمان و ئەدەبی عەرەبیدا»، ئەکادیمیای مێگامایند پڵەس، (وێبینار).
دەغاقلە ،عەقیل (٢٠٢٢). «کڵێشەی ڕەگەزیی جیاییخوازی»، وەرگێڕانی مەزهەر ئیبراهیمی، (ماڵپەڕی ژنەفتن: https://jineftin.krd/2022/09/09).
سندی، بەدرخان (٢٠٠٨). کۆمەڵگەی کوردەواری لە دیدی ڕۆژهەڵاتناسیدا، وەرگێڕانی ئیسماعیل ئیبراهیم سەعید، هەولێر: موکریانی.
لەشکری، حەیدەر (٢٠٠٩). وێنەی کورد لە زانینی مێژوویی ئیسلامدا، وەرگێڕانی محەمەد تاتانی، سلێمانی: دەزگای کوردۆلۆجی.
محەمەدی، جەماڵ (٢٠٢٠). «کورد و ئەویدی»، پۆلیتیا، ساڵی دووەم، ژ. ٤، ل. ٢٤-٤.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 اردیبهشت 1403
  • تاریخ بازنگری: 24 مهر 1403
  • تاریخ پذیرش: 07 آذر 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار