کیفیت نقش‌آفرینی عناصر بنیادین روایت در سه ترجمه فارسی و کردی از شعر عقاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی واحد ارومیه دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه ایران

2 زبا ن و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه

چکیده

شعر عقاب از جمله سروده­های روایی است که ظرفیت تحلیل­پذیری بالایی از منظرهای متفاوت دارد. ترجمۀ خانلری در زبان فارسی و ترجمه­های هژار و سواره ایلخانی‌زاده در زبان کردی از جمله برجسته­ترین ترجمه­های شعر عقاب هستند. پژوهش حاضر بر آن است تا عناصر بنیادین روایت را در سه ترجمۀ مذکور تحلیل کند و نشان دهد که این عناصر چگونه در این سه ترجمه حضور یافته و بازنمایی شده­اند و چه نقشی در انسجام و پیکربندی این سرودۀ روایی دارند. پیرنگ، زمان و مکان، تقابل­های دوگانۀ مفهومی و روایی، گفتگوی روایی و شخصیت‌های روایت، از جمله مهم­ترین عناصری هستند که در پژوهش حاضر بررسی شده­اند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که 1. ترجمه­های شعر عقاب در هر دو زبان کردی و فارسی، یک متن گفتگومحور است و دیالوگ میان زاغ و عقاب به عنوان دو نیروی متضاد، پیکرۀ اصلی روایت را تشکیل داده است؛ 2. تقابل­های دوگانه در هر دو سطح روایی و زبانی، از مهم­ترین عناصر تشکیل دهندۀ متن روایی و نقطۀ تلاقی رویدادها و گفتگوهای محوری در شعر عقاب هستند؛ 3. مضمون شعر عقاب به بازنمایی فرایند هویت­یابی عقاب در تعامل با غیر و بیگانه پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Functionality of Core Narrative Elements in Three Persian and Kurdish Translations of the Poem “The Eagle”

نویسندگان [English]

  • Barat mahammadi 1
  • Salman Fares Asad 2
1 Department of Persian Language and Literature, Urmia branch, Islamic Azad University of Urmia, Iran
2 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Islamic Azad University, Urmia Branch
چکیده [English]

The Eagle is a narrative poem with a high potential for analysis from multiple perspectives. Among its most notable translations are Khanlari’s Persian version and the Kurdish translations by Hajar and Suwara Ilkhanizadeh. This study aims to analyze the fundamental narrative elements in these three translations, examining how these elements appear, are represented, and contribute to the cohesion and structure of this narrative poem. Key elements explored in this research include plot, time and space, conceptual and narrative binary oppositions, narrative dialogue, and characterization. The findings reveal that: (1) in both Persian and Kurdish, the translations of The Eagle form a dialogue-centered text, with the conversation between the crow and the eagle—two opposing forces—constituting the core of the narrative; (2) binary oppositions, at both narrative and linguistic levels, are among the most significant elements shaping the text and serve as points of intersection for key events and dialogues in the poem; and (3) the central theme of the poem revolves around representing the eagle’s process of identity formation through interaction with the “other” and the “foreign.”

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Eagle poem
  • narrative elements
  • Parviz Natel Khanlari
  • Hajar Mokriani
  • Suwara Ilkhanizadeh

الف. فارسی

ابوت. اچ. پورتر. (1397). سواد روایت. ترجمۀ رؤیا پورآذر. سیما م. اشرفی. تهران: اطراف.
احمدی. بابک. (1384). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
احمدی، بابک. (1383). از نشانه‌های تصویری تا متن. تهران: مرکز.
اسفندیاری مهنی، فاطمه؛ محمدرضا نجاریان و محمد خدادادی (1400) «بررسی تقابل‌‌های هم‌‌جوار در دو منظومه خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی»، مطالعات زبانی و بلاغی، ش. 26، صص. 32 -7.
اسکولز. رابرت. (1379). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات. ترجمۀ‌ فرزانه طاهری. تهران. آگاه.
برتنس. هانس .(1384). مبانی نظریۀ ادبی. ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
بوردیو، پی‌یر. (1380). نظریۀ کنش، ترجمه مرتضی مردی‌ها، تهران: نقش نگار.
پراپ، ولادیمیر. (1386). ریخت‌شناسی قصه‌های پریان، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران: توس.
توماشفسکی، بوریس(1385)، «درون‌مایگان»، نظریه ادبیات: متنهایی از فرمالیستهای روس، ترجمه به فرانسه تزوتان تودوروف، ترجمۀ عاطفه طاهایی، تهران: اختران.
جعفری‌کمانگر، فاطمه و محمود مدبری (1382). «کوه و تجلی آن در شاهنامۀ فردوسی»، پژوهش‌‌های ادبی، ش 2، صص. 72-63.
خانلری، پرویز. (1370). ماه در مرداب، مجموعه شعر، تهران: معین.
چندلر، دانیل. (1386). مبانی نشانه‌‌شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران: سوره مهر.
دوسوسور، فردینان. (1387). دورۀ زبان‌‌شناسی عمومی، ترجمۀ کورش صفوی، تهران: هرمس.
رحیمی، منصور و احمد پارسا (1400). «بررسی زمینه‌های فرهنگی و گفتمانی شکل‌گیری هویت در شعر عقاب خانلری»، شعرپژوهی، ش. 49، صص. 174-157.
زمردی، حمیرا. (1390). نقد تطبیقی ادیان و اساطیر در شاهنامۀ فردوسی و خمسۀ نظامی و منطق‌الطیر عطار، تهران: زوار.
ژنت، ژرار (1399)، گفتمان روایت، ترجمۀ معصومه زواریان، تهران: سمت.
سجودی، فرزان. (1390). نشانه‌شناسی فرهنگی (مجموعه مقالات)، ترجمۀ گروه مترجمان، تهران: علم.
سلدن، رامان و پیتر ویدوسون. (1384). راهنمای نظریۀ ادبی معاصر، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: طرح نو.
سلیمی کوچی، ابراهیم؛ سکوت جهرمی، فاطمه. (1394).«بررسی شخصیت‌های داستان انار بانو و پسرهایش از منظر «تن بیگانه»ی کریستوا»، ادب پژوهی، ش. 31، صص. 135-117.
علامی، ذوالفقار و فاطمه باباشاهی (1396).«بررسی داستان سیاوش بر اساس نظریۀ آلوده‌انگاری ژولیا کریستوا»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش. 46، صص. 26-1.
فورستر، ادوارد مورگان (2537)، جنبههای رمان، ترجمۀ ابراهیم یونس، تهران: امیرکبیر.
کالر، جاناتان. (1388). بوطیقای ساخت‌‌گرا، ترجمۀ کورش صفوی، تهران: مینوی خرد.
----------- (1388). نظریۀ ادبی، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: مرکز.
کمبل، جوزف. (1389). قهرمان هزار چهره، ترجمۀ شادی خسروپناه، مشهد: گل آفتاب.
---------- (1391). قدرت اسطوره، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
گلدمن، لوسین(1369)، نقد تکوینی، ترجمۀ محمدتقی غیاثی، تهران: بزرگمهر.
گیفورد، تری (1397)، ادبیات شبانی، گروه مترجمان زیر نظر عباس ارض‌پیما، تهران: نشانه.
لینت ولت، ژپ. (1390). رساله‌ای در باب گونه‌شناسی روایت، نقطة دید، ترجمة علی عباسی و نصرت حجازی، تهران: علم.
محمدی، فرهاد. (1401). «مقایسۀ روایت‌شناسانۀ شعر عقاب از خانلری با نمونه‌های بازسراییِ آن در ادبیات کردی»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، دورۀ 27، ش. 2. 824- 848.
مکاریک، ایرنا ریما. (1385). دانشنامۀ نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
مکوئیلان، مارتین. (1388). گزیدۀ مقالات روایت، ترجمۀ فتاح محمدی، تهران: مینوی خرد.
ون­لیوون، تئو (1395). «ساخت گفتمانی مشروعیت‌سازی»، تحلیل گفتمان سیاسی، گردآوری و ترجمه امیر رضایی‌پناه و سمیه شوکتی، تهران: تیسا.
ویتیلا، استوارت (1403) اسطوره و سینما: کشف ساختار اسطوره‌‌ای در 50 فیلم فراموش نشدنی، با مقدمه کریستوفر وگلر، ترجمه محمد گذرآبادی، تهران: هرمس.
ب. کوردی
ایلخانی‌زاده، سواره. (1391). خەوە بەردینە، گرداوری کریم دانشیار، نسخه دیجیتال.
شرفکندی، عبدالرحمن (هەژار موکریانی). (2001). بۆ کوردستان، هەولێر: ئاراس.
 
ج. انگلیسی
Crystal. David (2008). A Daictionary of Linquis ticsand phonetics. sixth edition. Oxford: Black well publishing Ltd.
Deckert. Sh. k. & C. H. Vickers (2011). An Introduction to sociolinguistics: society and Identity. London: Continuum International Publishing Group.
Lakoff, G. & M. Johnson. (1980). Metaphors We Live By. Chicago and London، University of Chicago Press.
Short. M. (1996). Exploring the language of poems. plays. London: Longman.