واکاوی مؤلفه های نقد فمینیستی در داستانهای کُردی نویسندگان زن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام

2 عضو هیئت علمی دانشگاه ایلام

چکیده

جنبش فمینیستی با هدف برابری زنان و مردان و رفع تبعیض علیه زنان، در عرصههای سیاسی، اجتماعی و ادبی تأثیرگذار بود. نقد فمینیستی مهمترین جلوة فمینیسم از منظر ادبیات است که از یک سو آثار ادبی زنان نویسنده که به سبب نگاه مردسالارانه مغفول ماندهاند را مورد بررسی قرار میدهد و از سوی دیگر به بررسی نگاه نویسنده به مسائل زنان میپردازد. نقد فمینیستی مایل به تکثرگرایی است از این رو رویکردهای متعددی را پیش میگیرد. زنان نویسندة کُرد در انتشار داستان به زبان کُردی جنوبی از مردان پیشی گرفتهاند، در ضمن نگاه ویژهای به مسائل زنان دارند از این رو آثارشان از منظر نقد فمینیستی قابل تحلیل و بررسی است. در این پژوهش از بین آثار زنان نویسنده به زبان کُردی جنوبی، سه اثر هووز مڵاکەت از زهرا امیدی (ایلام)، هورمسگەگان ژنێگ از فوزیه بشارت (کردستان) و مشتێ خوەشی از نسرین باباخانی (کرمانشاه)، به شیوة نقد زنمحور و با بررسی رویکردهای گوناگون نقد فمنیسیتی نظیر تصاویر زنان، نقد فمینیستی مارکسیستی و زنانه نویسی از دیدگاه پساساختارگرایان مورد مطالعه قرارگرفت. نویسندگان این آثار با بازنمایی تصاویر کلیشهای مردسالارانه از زن به بیان ظلمها و تبعیضهایی که بر زنان به ویژه زنان طبقة کارگر تحمیل شده پرداختهاند. مؤلفههای زنانهنویسی از دیدگاه الن سیسکو نیز در این آثار مشهود است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

3. Analyzing the Components of Feminist Criticism in Kurdish Stories by Female Authors

نویسندگان [English]

  • Somaye Fallahi 1
  • Ali reza Shohani 2
1 PhD student of Persian language and literature, Ilam University
2 Faculty member of Ilam University
چکیده [English]

The feminist movement, aiming for gender equality, has significantly influenced political, social, and literary spheres. Feminist criticism, as a key literary manifestation of feminism, both examines neglected works by women writers under patriarchal perspectives and explores authors’ approaches to women’s issues. Embracing pluralism, feminist criticism employs diverse analytical approaches. Kurdish women writers, with their distinctive focus on women’s issues, have notably excelled in publishing Southern Kurdish novels, making their works particularly relevant for feminist analysis. This study examines three novels—Hûwz-ê Mlaket by Zahra Omidi (Ilam), Hûrmesgegan Jinek by Fawziyeh Basharat (Bijar), and Miştê Xweşî by Nasrin Babakhani (Kermanshah)—through women-centered criticism and multiple feminist lenses, including representations of women, Marxist feminist criticism, and poststructuralist women’s writing. Findings reveal that the authors challenge patriarchal stereotypes and highlight injustices and discrimination against women, especially those from the working class. Feminist writing features identified by Ellen Cisek—such as fluid narration, incomplete sentences, frequent coordination of clauses, and simple sentence structures—are also prominent in these works.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Feminist criticism
  • women-centered criticism
  • Marxist feminism
  • women’s writing
  • Kurdish fiction
اسکندری شرفی، فرشاد؛ ستایش فتاحی و وحید مبارک (1399)، «نقد فمینیستی رمان این خیابان سرعت­گیر ندارد اثر مریم جهانی»، پژوهشنامه ادبیات داستانی، ش. 2، صص. 38-19.
امن­خانی، عیسی (1401). نگاهی تازه به نظریة ادبی، اصفهان: خاموش.
امیدی، زهرا (1399). هووز مڵاکەت، ایلام: باشور.
باباخانی، نسرین (1389). مشتێ خوەشی، کرماشان.
بشارت، فوزیه (1401). اشک­های یک زن، ترجمة مستوره درخشی، تهران: افراز.
پاینده، حسین (1401). نقد و نظریه­های ادبی، تهران: سمت.
تانگ، رزماری (1387). درآمدی جامع بر نظریه­های فمینیستی، ترجمة منیژه نجم عراقی، تهران: نی.
دانون، جوزفین (1397). نظریة فمینیستی، ترجمة فرزانه راجی، تهران: چشمه.
رضوانی، طاهره؛ علی دهقان و حمیدرضا فرضی (1401). «مردسالاری و موضع فمینیستی زنان در یکی از رمان­های مریم جهانی و ردپای آن در نقاشی­های ایرانی»، مطالعات هنر اسلامی، ش. 46، صص. 220-202.
ریتزر جرج (1377). نظریه­های جامعه­شناسی معاصر، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: علمی.
سیسکو، الن (1402). سه پله بر نردبان نوشتار، ترجمة ماهان تیرماهی، تهران: ناهید.
شمیسا، سیروس (1401). نقد ادبی، تهران: میترا.
شمیم، شهلا (1399). «واکاوی رفتار با زنان از دیدگاه فمینیسم در داستان حصار و سگ­های پدرم از شیرزاد حسن»، پژوهش در هنر و علوم انسانی، ش. 31، صص. 70-59.
شوهانی، علیرضا و سارا حسینی (1400). «تحلیل گفتمان بازنمایی جنسیت در رمان غروب پروانه از بختیار علی»، متن­­پژوهی ادبی، ش.90، صص.  211-189.
صفوی، کورش (1400). آشنایی با نظریه­های نقد ادبی، تهران: علمی.
کریمی، عباس؛ وحید سبزیان­پور؛ علی سلیمی و تورج زینی­وند (1400). «بررسی گفتمان اجتماعی زنان در رمان رائحه­الورد و أنوف لاتشم و این خیابان سرعت­گیر ندارد»، ادبیات تطبیقی، ش. 44، صص. 136-107.
کشاورز، خدیجه (1401). «خوانش انتقادی نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه­های فمینیستی»، پژوهشنامة انتقادی متون و برنامه­های علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ماهنامةعلمی، صص. 353-333.
کوش، سلینا (1396). اصول و مبانی تحلیل متون ادبی،ترجمة حسین پاینده، تهران: مروارید.
گرین، ویلفرد؛ ارل لیبر و جان ویلینگهم (1385). مبانی نقد ادبی، ترجمة فرزانه طاهری، تهران: نیلوفر.
نوروزی روشناوند، فرشید و محمد غفاری (1400). «نظریة نوشتار زنان الن سیسکو، از توهم تا واقعیت: آسیب­شناسی دریافت نوشتار زنانه در برخی پژوهش­های نظری فارسی»، نقد و نظریة ادبی، ش. 12، صص. 263-293.