پژواک شخصیّت‌های شاهنامه فردوسی در ساحت بلاغی و معنایی سروده‌های داواشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی/ گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دکترای زبان و ادبیات فارسی .

چکیده

شاهنامة فردوسی، به عنوان نامة فرهنگ ایرانی و سند هویّت فرهنگی و تاریخی مردم، متشکّل از داستان‌ها، شخصیت‌ها، کردارها، رخدادها، پیرنگ و سبکی است که در آثار پس از خود، مؤثر و در تولید معنا دخیل است. ویژگی‌های ساختاری، بافتاری و معنایی شاهنامه و نیز سخنان و اندیشه‌های شخصی فردوسی، در آثار شاعران کُرد با هدف تبیین هویّت فرهنگی و ملّی پژواک یافته ‌است. میرزا احمد داواشی، سرایندة بنام کُرد، از خاندان محمد یارک جوانرودی است که سروده‌های وی تحت تأثیر ساختار و بافتار شاهنامه و شخصیت‌های این اثر اسطوره‌ای و حماسی است؛ چنانکه معناهای گوناگونی را در سروده‌های خویش با تکیه بر شخصیّت‌های شاهنامه آفریده ‌است. این پژوهش بازتاب بلاغی و معنایی سیمای شخصیّت‌های اسطوره‌ای و حماسی شاهنامة فردوسی را در دیوان داواشی با هدف تبیین بلاغی و معنایی به شیوۀ توصیفی- تحلیلی بررسی کرده ‌است. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد، داواشی ناپایداری دنیای گذران را مبتنی بر سرشت کرداری و سرنوشت شخصیّت‌های شاهنامه در آفرینش‌های ادبی و تصویرهای بلاغی سروده‌هایش توصیف کرده ‌است تا ناپایداری دنیا را برای شخصیت‌های نامدار زمانة خویش یادآوری کند و اثرگذاری سرشت ناپایدار دنیا را بر سرنوشت بشری به نمایش بگذارد و از توجّه به دنیاز بازدارد؛ بنابراین، شکوه از دنیا بسامد بالایی در سروده‌های داواشی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reflections of Ferdowsi’s Shahnameh Characters in the Rhetorical and Semantic Dimensions of Davashi’s Poems

نویسندگان [English]

  • Khalil Baygzade 1
  • samira kanani 2
1 associate professor of Persian of Language and Literature/ Persian literature group, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 PhD student of Persian language and literature,
چکیده [English]

Ferdowsi’s Shahnameh, as both a cultural compendium of Iran and a historical and cultural identity document, comprises stories, characters, actions, events, plot, and stylistic features that have profoundly influenced later literary works. Its structural, contextual, and semantic characteristics, along with Ferdowsi’s ideas, have resonated in Kurdish poetry, particularly in expressing cultural and national identity. Mirza Ahmad Davashi, a renowned Kurdish poet from the Mohammad Yarok family of Javanrud, produced poetry deeply influenced by the Shahnameh’s structure and mythological and epic characters, generating diverse meanings through these figures. This study examines the rhetorical and semantic reflections of these epic characters in Davashi’s Divan using a descriptive-analytical approach. Findings indicate that Davashi portrays the impermanence of the transient world through the traits and destinies of Shahnameh characters, using literary creations and rhetorical imagery to remind contemporary notable figures of life’s instability and the influence of worldly impermanence on human fate. Consequently, lamentations on the fleeting nature of life are a recurring theme in his poetry, reflecting a moral and philosophical engagement with the temporal world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • epic literature
  • Ferdowsi’s Shahnameh
  • Kurdish literature
  • Mirza Ahmad Davashi
  • rhetoric
  • semantics

مراجع

آیدنلو، سجاد (1382)، «نشانه­های سرشت اساطیری افراسیاب در شاهنامه»، پژوهش­های ادبی، ش. 2، صص. 36-7.
آیدنلو، سجاد (1383)، «نکته­هایی درباره تلمیحات شاهنامه­ای خاقانی»، پژوهش­های ادبی، ش. 4، صص. 36-7.
احمدی، ایرج  و فرشید رستمی (1403). مستند سازی شعری: بررسی تطبیقی فایل‌های صوتی و نسخ خطی با ارائه یافته‌ها در دیوان میرزا احمد داواشی. همایش میرزا احمد داواشی. دانشگاه کردستان.
اژدری، اسحاق (1400). سیمای معشوق در عاشقانه­های کردی (مطالعه موردی: امامی، میرزا احمد داواشی، مولوی کرد. یوسف بگ امامی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. کرمانشاه: دانشگاه رازی.
اشرافی، ناهید (1403). رمانتیسم اجتماعی در شعر میرزا احمد داواشی. همایش میرزا احمد داواشی. دانشگاه کردستان.
امجدی، محی­الدین و عطا الماسی (1397). مجموعه مقالات همایش منطقه­ای بررسی و تحلیل آثار و اندیشه­های میرزا احمد داواشی. کرمانشاه، گلچین ادب.
امین‌پور، آرش (1403). بازخوانی تاریخ عشایر روانسر و اورامانات در دوره مشروطه و پهلوی اول با تکیه بر دیوان میرزا احمد داواشی. همایش میرزا احمد داواشی. دانشگاه کردستان.
بیننده، مسعود (1403). روایت ادبی و برساخت اجتماعی ( تحلیل اشعار میرزا احمد داواشی مبتنی بر رویکرد تاریخ گرایی نوین). همایش میرزا احمد داواشی. دانشگاه کردستان.
جعفری، مختار (1403). تحیلی روایی شعر «شهید» میرزا احمد داواشی. همایش میرزا احمد داواشی. دانشگاه کردستان.
جیحونی، مصطفی (1380). حماسه آفرینان شاهنامه. اصفهان: شاهنامه پژوهی.
خانی، علیرضا (1403). خوانش تطبیقی شعر میرزا احمد داواشی و میرزا حیاتقلی رامیار، با تاکید بر زیباشناختی سخن، همایش میرزا احمد داواشی. دانشگاه کردستان.
داواشی، میرزا احمد  (1389)، دیوان داواشی، گردآوری حسین محمدی، تحشیه حبیب‌الله کرمی، تهران: احسان.
رستگار فسایی، منصور (1379)، فرهنگ نام­های شاهنامه، دوجلدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
رفعت، محمدتقی (1384)، «منش‌ها و کردارهای قهرمانان شاهنامه»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، ش. 73، صص. 15-10.
 سیدالشهدایی، سیدکیهان و فرهاد علی­بهمنی (1403). کارکرد اسطوره در سروده‌های میرزا احمد داواشی (اسطوره سیمرغ و ققنوس). همایش میرزا احمد داواشی. دانشگاه کردستان.
سید‌زاده هاشمی، سید معتصم (1403). جذابیت پنهان فولکلور کردی، تحلیل مفهومی اثری از میرزا احمد داواشی. همایش میرزا احمد داواشی. دانشگاه کردستان.
شمیسا، سیروس (1389)، فرهنگ تلمیحات، چاپ دوم، تهران: میترا.
صادقی محسن‌آبادی، هاشم و محمدجعفر یاحقی (1391). «تأثیرپذیری ملک‌الشعرای بهار از فردوسی». شعر پژوهش. ش. 14. صص. 86- 65.
صالحی مازندرانی، محمدرضا و قدرت‌الله ضرونی (1395). «بازتاب شاهنامۀ فردوسی در غزل­های حسن منزوی». پژوهش­نامه ادب حماسی. ش. 22. صص. 116- 95.
قمری، حیدر (1374). تلمیح به داستان­های حماسی و ملی در متون نظم فارسی. دانشگاه تربیت معلم.
کریمی، شرافت و جمیل جعفری (1398). «بررسی ساختاری داستان موسی و سنگ تراش در دیوان میرزا احمد داواشی». پژوهشنامۀ ادبیات کردی. ش. 8. صص. 55- 35.
محمد بی خاوند شاه بین محمد-میرخواند- (1380)، تاریخ روضه الصفا، ج. 2، تصحیح جمشید کیانفر، تهران: اساطیر.
محمدی افشار، هوشنگ (1389). «بازتاب حماسه ملی در شعر مسعود سعد». مطالعات ایرانی. ش. 17. صص. 182- 157.
مشتاق‌مهر، رحمان (1380). «اشارات و تلمیحات ابن یمین به داستان­های ملی». نامۀ پارسی. ش. 23. صص. 48- 36.
ویسی، عادل (1400). بینامتنیت قرآنی درسروده­های میرزا احمدداواشی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. کردستان: دانشگاه پیام­نور.
هینلز، جان راسل (1383). شناخت اساطیر ایران. ترجمه باجلان فرخی. تهران: اساطیر.
یاحقی، محمدجعفر (1369). فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. تهران: سروش.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 دی 1403
  • تاریخ بازنگری: 15 مرداد 1404
  • تاریخ پذیرش: 20 مرداد 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار