تحلیل رمان حصار و سگ‌های پدرم براساس نظریه کهن‌الگویی و روانکاوانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه شناسی، دانشگاه فرهنگیان کردستان، ایران.

2 استادیار روان شناسی دانشگاه پیام نور، ایران.

3 کارشناس ارشد روان شناسی تربیتی، دبیر آموزش و پرورش، سنندج، ایران.

10.34785/J013.2022.463

چکیده

آثار ادبی آیینۀ تمام­نمای احوال، عادات، آداب و رسوم یک جامعه است. با تحلیل و بازخوانی آثار ادبی بسیاری از زوایای فرهنگی، اجتماعی، شخصیتی و روانی مردم یک جامعه آشکار می­شود. در این میان، تصاویر کهن­الگویی میراث ناخودآگاه فردی و جمعی انسان است که در ادبیات از طریق ذهن خلاق و حساس هنرمندان تجلی می­یابد. این مقاله بر آن است که رمان حصار و سگ­های پدرم یکی از آثار برجستۀ شیرزاد حسن را برمبنای نظریۀ کهن­الگویی بررسی کند. این مقاله به شیوۀ کیفی بر اساس آثار نظریه­پردازانی همچون فروید، لاکان، کمپل و با تأکید بر نظریۀ کهن­الگوهای یونگ انجام شده است. روش انتخاب شده برای انجام پژوهش، روش تحلیل محتوای کیفی می­باشد که تحلیل بر اساس مضمون و جملات منتخب رمان و تطبیق با کهن­الگوها­ی یونگ انجام شده است. در این پژوهش، کهن الگوهای خود، آنیما و آنیموس، نقاب، سایه، قهرمان، پدر، اسطوره، مادر، اختگی، باکرگی و ... در داستان تحلیل می­شود و مشخص می‌گردد که پیرنگ و نقش شخصیت­های داستان بر پایة نظریات یونگ قابل بررسی است. ازجمله کهن­الگوهای پررنگ این رمان مرگ، سایه، اسطوره و قهرمان هستند. نقش  اسطوره» و«قهرمان اسطوره­ای» در باور انسان­ها از گذشته تا به امروز چنان ریشه دوانده، حتی بعد از مرگ قهرمان داستان، کارکرد و تأثیر این کهن­الگو را می­توان مشاهده کرد. سایۀ پدر (= دیکتاتور) تا پایان داستان بر لحظه‌لحظه­ی زندگی افراد ساکن در حصار سنگینی می­کند. آنها حتی مرگ او را باور ندارند و می­پندارند که به زودی بازخواهد گشت تا حصارش را بازپس گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing Sherzad Hassan’s The Yard and the Dogs of My Father Based on Archetypal and Psychoanalytic Theories

نویسندگان [English]

  • Rashid Ahmadifar 1
  • Hassan Gharibi 2
  • nahid nourbakhsh 3
1 Assistant Professor of Sociology, Farhangian University,, Iran.
2 Assistant Professor of Psychology, Payame noor University, Iran.
3 MA in Psychology, High School Teacher, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Literary works mirror a society’s social situation, habits, traditions, and customs. Analyzing and re-reading the literary works reveals considerable cultural, social, personal, and psychological aspects of the people of a society. In the meantime, archetypal images are man’s individual and collective unconscious heritage throughout history actualized in literature through artists’ creative and sensitive minds. Based on Jung’s theories, the present study intends to examine the novel, The Yard and the Dogs of My Father, one of Sherzad Hassan’s outstanding works. This study analyzes the story based on Freud, Lacan, and Campbell’s theories, emphasizing Jung’s archetypal theory. The qualitative content analysis is adopted to analyze the selected themes and sentences of the novel based on Jung’s archetypes. In this research, the archetypes of self, anima, and animus, mask, shadow, hero, father, myth, mother, moon, sun, castration, virginity are analyzed in the story, and it is indicated that the plot and the role of the characters can be examined based on Jung’s theory. The novel’s bold archetypes include death, shadow, myth, and hero. The role of “myth” and “mythical hero” is so ingrained in human belief from the past to the present that even after the protagonist’s death, we can see the function and effect of this archetype. Father’s shadow (the dictator) is observed in the lives of the people residing in the yard. They do not even believe his death and think he will return soon to retake his yard. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sherzad Hassan
  • Archetypes
  • Novel
  • Content analysis
  • Jung
  • The Yard and the Dogs of My Father
الف) فارسی
ازکیا، مصطفی و رشید احمدرش. (1396). روش تحقیق کیفی از نظریه تا عمل. جلد دوم، تهران: انتشارات کیهان.
پشابادی، یدالله. (1396). «بررسی و تحلیل اندیشه­های شیرزاد حسن بر اساس منتخب آثار داستانی وی». پژوهشنامه ادبیات کُردی، سال سوم، شمارۀ 4، پاییز و زمستان، صص33-42.
تسلیمی، علی و مجتبی میرمیران. (1389). «فرایند فردیت در شاهنامه باتکیه برشخصیت رستم». فصلنامه­ ادب پژوهی، سال چهارم، شمارۀ چهاردهم، زمستان، صص 17-31.
سرشار، محمدرضا. (1383). «انواع نقد ادبی، شیوۀ کاربرد آن در خوانش متون ادبی». فصلنامۀ نقد ادبی، سال سوم، شمارۀ (11-12)، صص33-56.
سرمد، زهره و همکاران (1376). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران:  نشر آگه.
شهریاری، کیهان و سید محتشم محمدی. (1399). «بازتاب اساطیر یونانی کهن‌الگویی یونگ در شخصیت‌های زن رمان فارسی براساس پنج اثر (شوهر آهوخانم، سووشون، چراغ‌ها را من خاموش می­کنم، چشم­هایش، سنگ صبورماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی  (بهار ادب) ، سال سیزدهم، شماره53، صص 43-50.
علی، بختیار. (1399). دریاس و جسدها، ترجمۀ مریوان حلبچه­ای. تهران: نشر ثالث.
فون، فرانتس.م.ل. (1359). فرایند فردیت، انسان و سمبو‌‌‌ل‌هایش، ترجمۀ ابوطالب صارمی. تهران: کتاب پایا.
قائمی، فرزاد. (1389). پیشینه و بنیادهای نظری رویکرد نقد اسطوره‌ای. تهران: نشر مرکز.
کزازی، میرجلال­الدین. (1376). رؤیا، حماسه، اسطوره. تهران: مرکز.
کیخسروی، عبدالله. (1381). آدم­های آن یکی اطاق. ترجمۀ چهار اثر ازشیرزاد حسن، مهاباد: نشر رهرو.
کی­گورن، والتر. (1370). «درآمدی بر نقد کهن­الگویی»، ترجمۀ جلال سخنور، نشریه ادبستان فرهنگ و هنر، سال دوم، شمارۀ 16، صص17-26.
گرین، ویلفرد و همکاران. (1383). مبانی نقد ادبی. ترجمۀ­ فرزانه طاهری. تهران: نیلوفر.
لوئیس، تایسون. (1950). نظریه‌های نقد ادبی معاصر. ترجمۀ مازیار حسین­زاده و فاطمه حسینی. تهران: انتشارت قلم نوین.
مباشری، محبوبه و فاطمه درویشی. (1395). «نقد کهن الگویی رمان گاوخونی». یازدهمین گردهمایی انجمن ترویج زبان.
معتمدنیا، معصومه. (1400). «در جستجوی آزادی یا گریز از آن: تحلیل روانکاوانه از رمان حصار و سگ‌های پدرم». پژوهشنامه ادبیات کردی، بهار و تابستان ،١٤٠٠ سال ٧ ،شماره ١، پیاپی ١.
مکاریک، ایرنا ریما. (1383). دانشنامة نظریه­های ادبی. ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: نشر آگه.
هال، کالوین اس و ورنون جی نوردبای. (1375). مبانی روان­شناسی تحلیلی یونگ. ترجمۀ محمد حسین مقبل. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
یونگ، کارل گوستاو. (1388). تحلیل رؤیا. ترجمۀ رضا رضایی. تهران: افکار.
ــــ (1379). انسان در جستجوی هویت خویشتن. ترجمۀ لطیف صدقیانی. تهران: انتشارات جامی.
ب) کوردی
حه­ سه ­ن، شیرزاد. (٢٠٠٩). پۆرترێتی مه­لا­مزه. سلێمانی، (بدون مشخصات نشر).
حه­ سه ­ن، شیرزاد. (٢٠٠٥). سه ­رجه ­می به ­رهه­ م. هه ­ولێر: ئاراس.
سەجادی، بەختیار. (١٣٧٩). «سایکۆلوژیا، سورئالیزم، رێزمانی گورانی، زایشتی و بی­خه وشی ئه ­ده ­بی پۆست­مودیرن». بەرهەم. س.١، ژمارەی ١.
---. (١٣٨٠). «سووژه­ ی کوردی و چه­ شنه ­کانی باوک له حه­ سار و سه­ گه ­کانی باوکم­دا». گۆڤاری ده ­ق، س.٢، ژ.٢، لل. ١٥١-١٧٤.
هه­ له­ بجه ­یی، مریوان. (٢٠٠٧). زنجیرە وتووێژانێک لەگەڵ شیرزاد حەسەن‌دا، لەفین.
هاشم، ئاسو. (٢٠٠٨). «وتووێژێک لە­گەڵ شیرزاد حه ­سه­ ن». گۆڤاری ڕە­خنه­ ی چاودێر، سلێمانی، ژمارەی ١٢.
Mayring, P. (1989). "Qualitative Content Analysis. Forum", Qualitative Social Plains.