تکه پاره شدن زیست جهانِ سوژۀ کورد به روایت رمان تاریخی: خوانش لوکاچی رمان زینوی به‌ته‌م

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

2 کارشناسی ارشد، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران.

چکیده

 زینوی به‌ته‌م اثری ادبی، در ژانر رمان تاریخی است که وقایع یک برهۀ تاریخیِ خاص از جامعۀ کردستان را روایت می‌کند. هدف این پژوهش، خوانش این اثر به ‌منظور فهم آن مقطع تاریخی از دریچۀ چگونگی مداخلۀ نیروهای هژمونیک در زیست‌جهان سوژۀ کُرد است. روش تحلیلِ متن، خوانش لوکاچی است و رمان «زینوی به‌ته‌م» با معیار نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، این اثر ادبی با اتکا به برخی تمهیدات محتوایی مانند: تقدیرگرایی، اسطوره‌سازی، طبیعت‌گراییِ رمانتیک و نمادپردازی که از زیست‌جهان مردم معمولی آن برهۀ تاریخی برگرفته است، درصدد نشان دادن فهمی انتقادی از نقش ساختارهای سلطه در برساخت زیست‌جهان سوژۀ کُرد است؛ اما به سبب ‌پایبند نبودن به قواعد رئالیستیِ حاکم بر ژانر رمان تاریخی، گاهی به دام فروکاست‌گرایی می‌افتد و با ساده‌سازی آنتاگونیسم‌های اجتماعی در قالب دوگراییِ خیر و شر، اسیر همان اسطوره‌هایی می‌شود که خود درصدد نقد آنها بوده است. رمان به بازتولید اسطوره‌­هایی کمک می‌کند که بر وضعیت متناقض تاریخی سرپوش نهاده­‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Disintegration of the Life-world of Kurdish Subject as Narrated by Historical Novel: Lukacsian Reading of Zinwe Batam

نویسندگان [English]

  • Jamal Mohammadi 1
  • Ayoub Ahmadian 2
1 Associate professor of sociology, Faculty of humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, sanandaj, Iran.
2 M.A. in Sociology, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran.
چکیده [English]

Zinwe Betem is a historical novel that narrates the events of a specific historical period of Kurdish society. The purpose of this research is to present a  Lukacsian reading of this work to understand that historical period through the lens of how hegemonic forces intervened in the life-world of the Kurdish subjects. The theoretical foundations are based on Lukacs' themes of dialectics, totality, mediation, and realism. The applied method is Lukacsian reading, and Zinwe Betem was selected with a purposeful sampling criterion, which means that this novel contains rich images and narratives of an epoch in which the three aspects of "master-servant relations", "royalty-centered authoritarian modernism" and "left-wing idealism" play fundamental roles in shaping the life of ordinary people in a dialectic of complicity and opposition. The results show that this novel, relying on some thematic arrangements (such as fatalism, myth-making, romantic naturalism, and symbolism) taken from the life-world of ordinary people in that historical epoch, tries to provide a critical understanding of the role of dominant structures in the construction of the Kurdish subjects’ life-world. However, due to non-adherence to the realist rules governing the historical novel genre, it sometimes falls into the trap of reductionism, and by simplifying social antagonisms in the form of the dualism of good and evil, it becomes a captive of the same myths that it seeks to criticize. The novel helps to reproduce the myths that cover up the contradictory historical situation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Life-world
  • Mystification
  • Antagonism
  • Lukacs
  • Zinwe Betem
  • Kurdish subject
فارسی
ایگلتون، تری. (1399). پیشدرآمدی بر نظریه ادبی، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
ایگلتون، تری. (1400). مارکسیسم و نقد ادبی، ترجمه اکبر معصوم­بیگی، تهران: نشر گل­آذین.
بنیامین، والتر. (1398). گفت­وگوهایی با برشت در زیبایی­شناسی و سیاست، ترجمه حسن مرتضوی، تهران: نشر ژرف.
بیرلین، ج. ف. ( 1386). اسطوره­های موازی، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
چَدویک، چارلز. (1375). سمبولیسم، ترجمه مهدی سحابی، تهران: نشر مرکز.
زیما، پیر. (1398). «روش­های تجربی و دیالکتیکی در جامعه­شناسی ادبیات»، در درآمدی بر جامعه­شناسی ادبیات، گزیده و ترجمه محمدجعفر پوینده، تهران: انتشارات نقش­جهان.
سه­یر، رابرت و لووی، میشل. (1373). رمانتیسم و تفکر اجتماعی، ترجمه یوسف اباذری، ارغنون، 2.         
فورست، لیلیان. (1387). رمانتیسم، ترجمه مسعود جعفری، تهران: نشر مرکز.
گلدمن، لوسین. (1369). نقد تکوینی، ترجمه محمدتقی غیاثی، تهران: انتشارات بزرگمهر.
گلدمن، لوسین. (1398). «جامعه­شناسی ادبیات»، در درآمدی بر جامعه­شناسی ادبیات، گزیده و ترجمه محمدجعفر پوینده، تهران: انتشارات نقش­جهان.
لوکاچ، گئورگ. (1377). تاریخ و آگاهی طبقاتی، ترجمه محمدجعفر پوینده، تهران: نشر تجربه.
لوکاچ، گئورگ. (1388). رمان تاریخی، ترجمه امید مهرگان، تهران: نشر ثالث.
­لوکاچ، گئورگ. (1392). جامعه­شناسی رمان، ترجمه محمدجعفر پوینده، تهران: نشر ماهی.
لوکاچ، گئورگ. (1395). پژوهشی در رئالیسم اروپایی، ترجمه اکبر افسری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لوکاچ، گئورگ. (1397). جان و صورت، ترجمه رضا رضایی، تهران: نشر ماهی.
لوکاچ، گئورگ. (1400). نویسنده، نقد و فرهنگ، ترجمه اکبر معصوم بیگی، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.
مزاروش، ایستوان (1387). مفهوم دیالکتیک از نظر لوکاچ، ترجمه حسین اقبال طالقانی، تهران: نشر چشمه.
وات، ایان. (1379). پیدایی قصه: پژوهش­هایی درباره­ی دیفو، ریچاردسون و فیلدینگ، ترجمه ناهید سرمد، تهران: نشر علم.
ولی، عباس. (1398). گفتارهایی در خاستگاه ناسیونالیسم کُرد، ترجمه مراد روحی، چاپ اول، تهران: نشرچشمه.
ولی، عباس. (1399). «خاستگاه ناسیونالیسم کُرد، گفتگو با عباس ولی»، نقد اقتصاد سیاسی، 16، 22-39.
هیث، دانکن. (1392)، رمانتیسم: قدم اول، ترجمه کامران سپهران، تهران: پردیس دانش.
کوردی
ولی، عباس. (2001). کورده­کان و ئه­وانی­تریان: هه­ویه­ت و سیاسه­تی پارچه­پارچه بوو، ترجمه: نزند بگیخانی و هاشم احمدزاده، ناوه­ندی ره­هه­ند.
حامدی، کامران. (1400)، زینوی به­ته­م، سقز: نشر خانی.
English
Ahmadzadeh, H. (2015). Stylistic and thematic changes in the Kurdish novel. Marie Carlson, IngaBrandell ve Önver A. Çetrez içinde, Borders and the Changing Boundaries of Knowledge, 219-239.
Ahmadzadeh, H. (2007). In search of a Kurdish novel that tells us who the Kurds are. Iranian Studies, 40(5), 579-592.
Bocheńska, J. (2016). In search of moral imagination that tells us “Who the Kurds are”: Toward a new theoretical approach to modern Kurdish literature. Kurdish Studies, 4(1), 78-93.
Hassanpour, A., Sheyholislami, J., & Skutnabb-Kangas, T. (2012). Introduction. Kurdish: Linguicide, resistance and hope. International Journal of the Sociology of Language2012(217), 1-18.
László, J., Vincze, O., & Somogyvári, I. K. (2003). Representation of National Identity in Successful Historical Novels. Empirical Studies of the Arts, 21(1), 69-80.
Sheyholislami, J. (2012). Kurdish in Iran: A case of restricted and controlled tolerance. International Journal of the Sociology of Language2012(217), 19-47.
Vali, A. (1995). The Making of Kurdish Identity in Iran. Critique: Journal for Critical Studies of the Middle East4(7), 1-22.