آزادی تراژیک، امکان تحقّق خودآگاهی هگلی در آخرین انار دنیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، مدرس مدعو دانشگاه آزاد اسلامی، سقز، ایران.

چکیده

آخرین انار دنیا با عنوان اصلی (کُردی) دواهه­‌مین هه‌­ناری دونیا، رمانی است از بختیار علی، نویسندۀ مشهور کُرد که با بهره‌گیری از درون‌مایۀ «جنگ» زوایای فلسفی بسیاری را در خود جای داده است. بدیهی است درون­‌مایۀ جنگ اغلب در آثار هنرمندان به پیام صلح بدل می‌­شود. به نظر می­‌رسد نویسندۀ فلسفی‌­اندیش این رمان، پیام صلح را افزون بر نقد محتوایی جنگ، در یکی از جامع­ترین ساختارهای فلسفی جنگ یعنی: گفتار «خدایگان و بنده»ی هگل و نتیجۀ منطقی این دیالکتیک یعنی: خودآگاهی و آزادی نهاده است. این پژوهش با رویکردی تحلیلی- توصیفی، دیالکتیک خدایگان و بنده را در این رمان در خلال دیدار و گفت‌وگوی دو تن از شخصیت‌های اصلی داستان، یعقوب صنوبر و مظفر صبحدم، در سه مرحله مورد بررسی قرار داده است. نتیجۀ بررسی‌ها حاکی از آن است که اگرچه این دیالکتیک برای قهرمان داستان چونان «بنده»، در نهایت تا مرحلۀ آزادی ذهنی پیش می­‌رود و آنگاه بدون تحقّقی عینی پایان می­‌یابد، اما این آزادی سرانجام در بینش و کنشی تراژیک در مؤلّفه‌­های اعتباربخشی به زندگی زمینی و تنانگی، صیرورت و غایت‌ناباوری و معناگریزی و جزمیت‌ستیزی به تحقّق و نمود بیرونی می­‌رسد که می­‌توان آن را «آزادی تراژیک» نامید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Tragic Freedom: The Possibility of Hegelian Consciousness in The Last Pomegranate of the World

نویسنده [English]

  • Chiman Fathi
Ph.D in Persian Language and Literature, Visiting Lecturer in Islamic Azad University, Saqqez, Iran.
چکیده [English]

The Last Pomegranate of the World, is a novel by Bakhtiar Ali, a Kurdish writer, which incorporates many philosophical aspects through the theme of "war". It is evident that in the context of war, artists often convey a message of peace through their works.  The author of this novel appears to in addition to present a message of peace along with a critique of the content of war, within one of the most comprehensive philosophical structures of war: Hegel's discourse on "Lordship and Bondage" and its logical consequence, self-awareness, and freedom. This research, employing an analytical-descriptive approach, examines the dialectic of "Lordship and Bondage" in this novel during the encounters and dialogues between two main characters, Ya'qub Sanobar, and Mozaffar Sobhdam, in three stages. The results of the analysis indicate that while this dialectic ultimately progresses for the story's protagonist as a "bondage" towards mental freedom and reaches its conclusion without any tangible realization, this tragic freedom ultimately leads to a tragic insight and action in terms of seeking meaning, escapism, and resistance to external achievement and appearance, which can be referred to as "tragic freedom."

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Last Pomegranate of the World
  • Hegelian freedom
  • Lordship and Bondage
  • tragic insight
  • tragic freedom

مراجع

استاکر، بری (1400). فلسفۀ رمان. ترجمۀ یاسر پوراسماعیل، تهران: لگا.
 اکبری، فاطمه (1390). «بررسی دیالکتیک خدایگان و بنده هگل در مرگ یزدگرد اثر بهرام بیضایی و سارداناپولس اثر لرد بایرن». پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
 ایگلتون، تری (1380). پیش­درآمدی بر نظریۀ ادبی. ترجمۀ عباس مخبر، تهران: مرکز.
 برکت، بهزاد (1386). هویت و بازتاب آن در ادبیات معاصر ایران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
 جوهری، آزاده (1391). «تاثیر فلسفه هگل بر اگزیستانسیالیسم بکت در نمایشنامه در انتظار گودو». پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
 دونت، ژاک (1381). درآمدی بر هگل. ترجمة محمدجعفر پوینده، تهران: چشمه.
 رویل، نیکلاس (1388). ژاک دریدا. ترجمۀ پویا ایمانی، تهران: مرکز.
 سینگر، پیتر (1379). هگل. ترجمة عزت‌الـله فولادوند. تهران: طرح نو.
 علی، بختیار (1393). آخرین انار دنیا. ترجمۀ مریوان حلبچه­ای، تهران: ثالث.
 علی­محمدی، شهلا (1398). «مقایسة ویژگیهای گفتار شخصیت در رمان چرکنویس بهمن فرزانه و آخرین انار دنیا از بختیار علی بر اساس مدل دل هایمز». پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز سنندج.
 طایفی، شیرزاد و محسن رحیمی (1395). «نقد مؤلفه­های رئالیسم جادویی در رمان آخرین انار دنیا». پژوهشنامۀ ادبیات کردی، سال دوم، شماره١، صص 102- 81.
 فرمانبر، مونا (1392). «تغییرجایگاه خدایان و بنده در نمایشنامه هاب برشت و تاثیر آن بر ساختار اِپیک». پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
 کاپلستون، فردریک (1382). تاریخ فلسفه از فیشته تا نیچه. ترجمة داریوش آشوری. جلد هفتم، تهران: علمی و فرهنگی.
 مرادی و دیگران (1401). «تحلیل گفتمان انتقادی رمان آخرین انار دنیا». دوفصلنامۀ پژوهش­های میان­رشته­ای زبان و ادبیات فارسی، سال اول، شماره اول، صص 167- 147.
 نیچه، فریدریش (1376). فراسوی نیک و بد. ترجمۀ داریوش آشوری، تهران: خوارزمی.
 نیچه، فریدریش (1377). اراده­ی معطوف به قدرت. ترجمۀ مجید شریف، تهران: جامی.
 نیچه، فریدریش (1393). چنین گفت زرتشت. ترجمۀ داریوش آشوری، تهران: آگه.
 نیچه، فریدریش (1397). زایش تراژدی و چند نوشتۀ دیگر. ترجمۀ رضا ولی­یاری، تهران: مرکز.
 هگل، گئورک ویلهلم فریدریش (1358). خدایگان و بنده (با تفسیر الکساندر کوژو). ترجمه و پیشگفتار حمید عنایت، تهران: خوارزمی.
 هگل، گئورک ویلهلم فریدریش (1397). پدیدارشناسی جان. ترجمۀ باقر پرهام، تهران: کنوکاو.
 هنرخواه، نازنین (1397). «تحلیل روان­کاوانه شخصیت­ها در فیلم­های اصغر فرهادی بر اساس دیالکتیک خدایگان و بنده از هگل». پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
 یاسپرس، کارل (1383). نیچه. ترجمۀ سیاوش جمادی، تهران: ققنوس.
 Houlgate, Stephen (2003). “G. W. F. Hegel: The Phenomenology of Spirit”. In The Blackwell Guide to Continental Philosophy, edited by Robert Solomon and David Sherman. Cornwall: Blackwell Publishing Ltd.
 Solomon, Robert C. (1983). In the Spirit of Hegel. New York: Oxford University Press.
 Stern, Robert (2002). Routledge Philosophy Guidebook to Hegel and the Phenomenology of Spirit. London: Routledge.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 مهر 1402
  • تاریخ بازنگری: 11 آذر 1402
  • تاریخ پذیرش: 15 دی 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار