کوردۆلۆژى وەک گوتارێکى ڕۆژئاوایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پڕۆفیسۆری ئەدەبی بەراوردکارانە، بەشی کوردی، زانکۆی سەلاحەدین، هەولێر، کوردستانی عێراق.

چکیده

کوردۆلۆژى گوتارێکى دامەزراوەیى ڕۆژئاواییە، نوێنەرایەتى فەرهەنگ و دەسەڵاتى ڕۆژئاوا دەکات. کوردۆلۆژی بەرهەمى سەردەمى نوێیەتییە. سەرهەڵدانى بۆ کۆتایى سەدەى هەژدەهەم دەگەڕێتەوە. لە کۆتایی سەدەی نۆزدە و سەرەتای سەدەی بیستەم لەوپەڕى گەشانەوە دابووە، ڕاستەوخۆ دواى شەڕى دووهەمى جیهانی کوردۆلۆژیش وەک گوتارى ڕۆژهەڵات‌ناسى ئاوا دەبێت. پاش ماوەیەک بێ‌دەنگى لە کۆتایى سەدەى بیستەم بەم‌لاوە هەر لە ڕۆژئاوا، لە فۆرمى توێژینەوە کوردییەکان لەناو زانستگا ڕۆژئاواییەکان سەرهەڵدەداتەوە؛ بەڵام لە دەرەوەى گوتارى ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا. سەرچاوەکانى کوردۆلۆژى بریتین لە: فیلۆلۆژى، نووسراوەکانى دەزگا ئایینییە ڕۆژئاواییەکان، سەرچاوە ئیتنۆگرافییەکان و سەفەرنامەکان. لە زووێکەوە زمانى کوردى دەبێتە ماتریالى پەیوەندى ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا، بەڵام لە خزمەتى دەزگا ئایینییەکانى ڕۆژئاوا. دەرکەوتنى زاراوەى کوردۆلۆژى بە فۆرمى کوردۆلۆجى لە ناو فەرهەنگى کوردى بۆ ساڵى ١٩١٣ دەگەڕێتەوە؛ بەڵام تا دوایی ساڵى ١٩٧٠ هیچ توێژینەوەیەکى پێشەنگى کوردیمان لەم بارەیەوە نییە. لە سەرچاوە کوردییەکان، کوردۆلۆژى وەک گوتارێک لە خزمەت زمان و فەرهەنگى کوردى دەبیندرێت، ئەمەش وەک هەڵەیەک بۆ بێ‌ئەزموونى و بوونى گرفت و کێشە لە ڕوانین و گوتارى کوردى دەگەڕێتەوە. کوردۆلۆژى هەردەم گوتارێکى ڕۆژئاوایى بووە و نوێنەرایەتى ڕوانینى ڕۆژاواى کردووە، نەک ڕوانگەی کوردى، یان ڕۆژهەڵاتی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Kurdology as a Western Discourse

نویسنده [English]

  • Mohsen Ahmad Omer
Professor of Comparative Literature, Kurdish Department, Salahadin University, Erbil, Iraqi Kurdistan.
چکیده [English]

Kurdology is a Western institutional discourse that represents Western culture and power. It is a product of the modern era. It emerged at the end of the 18th century and was mostly used at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century. Right after the Second World War, it was used in the discourseof Oriental studies. After a period of silence, at the end of the 20th  century, it reappeared in Western universities in the context of Kurdish studies. Kurdology emerged in philology, the writings of Western religious institutions, travelogues, and ethnographic studies. The Kurdish language quickly became the medium of communication between East and West but at the service of Western religious institutions. The term Kurdology first appeared in Kurdish culture in 1913, but until after the 1970s, we have no prominent Kurdish research in this area. In Kurdish sources, Kurdology is seen as a discourse in the service of Kurdish language and culture, which is a mistake due to inexperience and problems with Kurdish vision. Kurdology has always been a Western discourse and has represented a Western view, not Kurdish or Eastern.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kurdology
  • Philology
  • Orientalism
  • New Critique
  • Culture

مراجع

کوردى
مارف، ئەورەحمانى حاجى (١٩٧٤) لە بارەى کوردناسییەوە لە ڕووسیا و یەکێتى سۆڤییەت. گۆڤارى کۆڕى زانیارى کورد. ژمارە ٢-١ى ساڵى ١٩٧٤. بەغدا.
--- (١٩٧٣) چەند وشەیەک دەربارەى کۆمەڵە دەستنووسە کوردییەکانى ئەلێکساندەر ژابا. گۆڤارى بەیان. ژمارە ١٠ بە غدا.
--- (١٩٨٧) بە زمانى ڕووسى چى لە بارەى زمانى کوردى-یەوە نووسراوە. گۆڤارى کۆڕى زانیارى عێراق- دەستەى کورد. ژمارە ١٦و ١٧ ساڵى ١٩٨٧. بەغدا.
نەبەز، جەمال (١٩٧٤) کورتە مێژووێکى کوردناسى لە ئەلمانیادا. گۆڤارى کۆڕى زانیارى کورد، بەرگى ٢-١ى ساڵى١٩٧٤. بەغدا.
کوردۆ، قەناتى (١٩٧٦) ئى. ئا. ئۆربیللى و کوردناسى. گۆڤارى کۆڕى زانیارى کورد. ژمارە ٣-٢ى ساڵى ١٩٧٦.بەغدا.
--- (١٩٧٤) نووسراوەکانى لێرخ لە بارەى کوردەوە. گۆڤارى کۆڕى زانیارى کورد. نارە٢-١ى ساڵى ١٩٧٤. بەغدا.
قادر محەمەد، ئەنوەر. (٢٠٠٤) چەند وتارێکى کوردناسى. وەرگێڕانى لە ڕووسییەوە. سەردەم. سلێمانى.
محەمەد، مەسعود. (١٩٧٤٣) بەرکوتێکى خەرمانى  کوردناسى لە ئەوروپا، کۆڕى زانیارى کورد. بەغدا.
--- (٢٠٢١) شکۆى ئەدەب، ناوەندى ڕۆشنبیرى ئاوێر. هەولێر.
خەزنەدار، جەمال. (١٩٨١) ڕۆژى کورد. زنجیرەى ژیاندنەوەى گۆڤارو ڕۆژنامەى کوردى ژ. ٣. بەغدا.
سەجادى، بەختیار. (١٣٩٨) زمان و وێژەى کوردى پاش٦٠ ساڵ ژیانى ئاکادیمیک: پێویستى گۆڕانکاریى پارادیگماتیک. سنە.
--- (٢٠٢٣) پێشەکى کتێبى ڕۆژهەڵاتناسى. وەرگێڕانى لە فرانسییەوە بۆ کوردى موحسین ئەحمەد عومەر. پێداچوونەوەى نوێ. چاپى دووەم. هەولێر. دەزگاى فام.
سەعید. ئێدوارد (٢٠١٨) ڕۆژهەڵاتناسى. وەرگێڕانى لە فرانسى. موحسین ئەحمەد عومەر. وەفایى. هەولێر.
عەرەبى
دیفید کۆرن. الرجلان اللذان ضما الکورد الى العراق. ترجمە :مامکاک. (ساڵ وشوێنى چاپى نیە.)
الرویلى، میجان. سەعد البازعى. (٢٠٠٥) دلیل الناقد الادبى. المرکز التقافى العربى. بیروت.
تافیرنییة (2006) رحلة تافیرنیة الى العراق. ترجمة کورکیس عواد، بشیر فرنسیس. الدار العربیة للموسوعات. بیروت.
فارسى
 سجادى، بختیار (٢٠٢٠) «خوانش پسااستعمارى بازنمایى کردها در گفتمان شرق شناسانە: مورد مطالعاتى سفرنامە کلودیوس جیمز ریچ». مطالعات تاریخ فرهنگی، ش. 39، صص. 55-74.
فەرانسى  و بە ئینگلیزى
BLAU, Joyce. (1995) Vie et Œuvre de Thomas Bois. The Journal of Kurdish Studies. V. I. 1995. Louvain. Peters Presse. Pp 85-96.
Tejel, Jordi. (2000) L’exotisme et le récit de voyage français au Kurdistan. In The Journal of Kurdish Studies. V. III. 1998-2000. Louvain. Peters Presse. Pp 93-105.
----- Jordi (2006) Les Construction de l’Identité kurde sous l’Influence de la Connexion kurdo­français, au Levant. 1930-1946. In European Journal of Turkish Studies. Issue n. 5.
Leezenberg, Michel. (2011) Soviet Kurdology and Kurdish Orientalism. In https://www.reaserchgate.net/publication.pp 1-19.
Galletti, Mirella. (1995) The Italian Contribution to Kurdology (13th to 20th Century). The Journal of Kurdish Studies. V. I. 1995. Louvain. Peters Presse. Pp 97-112. 
Maclean Gerald. (2019) British Travelers, the Kurds, and Kurdistan: a brief literary history. C. 2520-1673. In Kurdish Studies. V.7. Octobre. pp 113-134.
Mokri, Moh. (1963) Kurdologie et enseignement de la langue kurde en URSS. Extrait de l’Ethnographie Revue de la Société d’Ethnographie de Paris Année 1963. Librairie Orientaliste Paul Geuthner. Paris.
Nourrissier, François. (1997) Dictionnaire des Genres et Notions Littéraires. Paris, Albin Michel. POLO, Marco, (1997) La Description du Monde. Paris. Klincksieck,1956. Extrait tire de L’appel du Kurdistan. N. 22. Décembre 1997.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 18 اسفند 1401
  • تاریخ بازنگری: 15 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 20 دی 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار