روایات کُردی نویافته از داستان «ببر بیان» و «نبرد برزو با فولادوند» و سنجش آن با روایات نقّالی فارسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

فرهنگ عامه یا فولکلور از بخش­های مهم ادبیات هر ملتی است که از تنوع ویژه­ای برخوردار است. یکی از بخش‌های مهم فولکلور ایران، داستان‌های پهلوانی است که بخشی از آن به دست ما رسیده است. داستان «ببر بیان» و «نبرد برزو با فولادوند» از داستان‌های مشهور پهلوانی است که صورت منظوم آن نیز وجود دارد و روایت‌های گوناگونی از آن‌ نیز در اغلب طومارهای نقالی دیده می‌شود. داستان نخست گزارشی است از پهلوانی­های رستم در دورۀ نوجوانی با اژدهایی مهیب در هند و دیگری داستان نبرد برزو با فولادوند است که سرآغاز روایات مفصل برزونامۀ جدید به شمار می‌رود. در این مقاله که بر مبنای تحقیق میدانی صورت پذیرفته، دو روایت شفاهی داستان ببر بیان و نبرد برزو با فولادوند از یکی از نقالان کُرد آمده که با روایات طومارها اختلافات چشمگیری دارد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که روایت شفاهی کردی داستان «ببر بیان»، «برزو و فولادوند» به نسبت روایات فارسی آن از سادگی و صراحت بیان بیشتری برخوردار است و راوی با حذف شخصیت­ها و مطالب حاشیه­ای و کم­اهمیت نسبت به منابع مکتوب فارسی، جذابیت بیشتری برای شنونده ایجاد کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Exploring New Kurdish Narratives from the Tales of Beber-e Bayan, Borzou, and Fouladvand and Contrasting Them with Persian Naqqāli Narratives

نویسنده [English]

  • mehdi mohammadi
Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University, tehran, iran.
چکیده [English]

Popular culture and folklore constitute integral components of a nation's literature, offering a rich tapestry of diversity. Within Iran's folklore, heroic tales hold significant importance, with some narratives enduring through generations. Among these, the stories of Beber Bayan and the battle between Borzou and Fouladvand stand out as renowned heroic sagas, often depicted in poetic form and found in numerous Naqqāli scrolls. The former recounts Rostam's legendary encounter with a fearsome dragon in India during his youth, while the latter narrates the epic clash between Borzou and Fouladvand, marking the inception of the elaborate Borzouname narratives. This article presents findings from field research examining two oral renditions of the tales of Beber Bayan and the battle between Borzou and Fouladvand as narrated by a Kurdish storyteller. These narratives exhibit notable divergences from the versions found in traditional scrolls. The research outcomes indicate that the Kurdish oral retelling of these stories showcases and more simple and straightforward expression compared to their Persian counterparts. The narrator selectively excludes minor characters and less significant details in the written Persian sources, resulting in a more engaging and captivating narrative for the audience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kurdish Shahnameh
  • Babre Bayan
  • Borzou and Fouladvand
  • Popular literature
آیدنلو، سجاد (1391). طومار نقالی شاهنامه. تهران: به­نگار.
افشاری، مهران؛ مداینی، مهدی (1377). هفت لشکر (طومار جامع نقالان) از کیومرت تا بهمن. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اکبری مفاخر، آرش (1395). «زرعلی»، دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران، تهران: دایره المعارف بزرگ اسلامی، صص 703-706.
ــــــــــــــــــ (1396). «رستم در حماسه­های گورانی». پژوهشنامۀ ادب حماسی. شماره 24، صص 113_69.
بهار، مهرداد (1376). از اسطوره تا تاریخ. تهران: نشر چشمه.
پیری، یوسف (1387). کلیات رستم­نامه. تهران: پیری.
چمن آرا، بهروز (1390). «درآمدی بر ادب حماسی و پهلوانی کُردی با تکیه بر شاهنامة کُردی». جستارهای نوین ادبی. شماره 172. صص 149- 119.
غفوری، رضا (1393). «نبرد رستم با پتیاره، روایتی دیگر از داستان ببر بیان». متن شناسی ادب فارسی. شماره 23. صص 88-75.
ـــــــــــــ (1394). هفت منظومۀ حماسی. تهران: میراث مکتوب.
کریمیان سردشتی، نادر (1392). «شاهنامه­های کُردی». مجله نامه بهارستان. شماره 1. صص 107-66. 
مکری، محمد (1382). اسطورۀ ببر بیان بلهجه گورانی. پاریس: انجمن آسیایی.
نایگلی، محمد شریف (1396). طومار جامع نقالی شاهنامه. مشهد: انتشارات به­نشر (آستان قدس رضوی).
یاقوتی، منصور(1391). برزونامه. تهران: نشر ققنوس .
 
منابع شفاهی
امینی، محمد رشید. 65 ساله، فرهنگی؛ شهرستان پاوه: 26 اردیبهشت 1401.