سیماکانی نوێبوونەوە له‌ بونیادی قاڵبە شیعرییه‌کانی (دڵزار)دا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بەشی زمان و وێژەی کوردی، فاکەڵتیی پەروەردە، زانکۆی سۆران

2 گروه کردی، دانشکده ادبیات، دانشگاه سوران، اربیل، عراق

چکیده

دڵزار وەک شاعیرێکی نوێخوازی کورد، لە ڕووی بونیادی فۆرمەوە هەنگاوی بەبڕشتی نوێخوازیی ناوە و لە چەندین ڕووەوە شیعرەکانی سیمای نوێبوونەوەیان پێوە دیارە. له‌م توێژینەوەدا هەوڵی خستنەڕووی ئەو داهێنان و نوێکاری و گۆڕانکارییانە دراوە کە شان‌بەشانی شاعیرانی نوێخوازی دیکەی ئەو قۆناغە، شیعری کوردییان پێ نوێ‌کردۆتەوە. پرسی نوێبوونەوەی قاڵبە هونەرییەکانی شیعری کوردی، پرسێکی بەرفراوان و پڕ گۆڕانکاری و سیمای نوێکاری و داهێنانە. هەندێک لە شاعیرانی نوێخوازی کورد، بە ئاگایی و بە وردی کاریان لە سەر کردووە و شیعریان تێدا هۆنیونەتەوە. دڵزار شاعیرێکه‌ که‌ زۆربەی شیعرەکانی لە چوارچێوە جیاوازەکانی قاڵبی پارچە، پارچەبەند، موسەممەت، موەششەح و موستەزاددا داڕشتوون کە شایانی توێژینەوەن. بە پشتبەستن بە تیۆری هونەرە ئەدەبییەکان و بە میتۆدی وەسفی-شیکاری لە سنووری دیوانەکەیدا، کار لە سەر ئەو دەقانە کراوە کە وەک قاڵب لە سەر بنەمای لەت بونیادنراون. بایەخی توێژینەوەکە لەوەدایە کە بە وردی دەستنیشانی سنووری قاڵبەکانی کردووە و کەلێن و ئاڵۆزیی لێکۆڵینەوەکانی پێشتری ڕەواندووەتەوە و بۆ لەمەودواش کارئاسانی بۆ توێژەران دەکات که‌ کاری له‌م چه‌شنه‌ له‌ دیوانی  شاعیرانی دیکەش بکرێت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Renewal Features in the Structure of Dilzar's Poetic Forms

نویسندگان [English]

  • Sarbaz Majid Khoshnaw 1
  • Yadgar Rasul HamadAmmen 2
1 Department of Kurdish language and literature, University of Soran
2 Kurdish department, Art Faculty, Soran University, Erbil, Iraq
چکیده [English]

As an innovative Kurdish poet, Dilzar has made significant advancements in the form of his poetry, giving his work a fresh and distinct character. This study aims to explore the innovative changes that have transformed Kurdish poetry during his time, alongside other pioneering poets. The evolution of poetic forms in Kurdish poetry is a dynamic and diverse subject that some innovative Kurdish poets have explored thoughtfully, producing poetry that pushes boundaries. Dilzar is among those poets who have extensively experimented with various artistic forms, making his work a unique subject for research. adopting literary theory and an analytical-descriptive approach, this study examines the poems in his Divan that showcase his use of poetic forms. By accurately defining and clarifying these forms, this research fills gaps left by previous studies and will assist future researchers in exploring the artistic forms in poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Plot
  • Templates
  • Musammet
  • Muwashah
  • Mustazad
 الف: فارسی
رادفر، ابوالقاسم و دیگران (١٣٩٦). «اقسام و توابع مسمط در شعر فارسی». کهن‌نامە ادب پارسی. سال ٨، شماره ٣، پاییز و زمستان. صص: ٤٣ -٦٥.
رزمجو، حسین (١٣٩٠).  انواع ادبی وآاثار آن در زبان فارسی. چاپ سوم. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
شمیسا، سیروس (١٣٨٣). انواع ادبی. چاپ دهم، تهران: انیشارات فردوس.
ب: کردی
ئەحمەد، صافیە محەمەد (٢٠١٤). شێوازی شیعرە کوردییەکانی پیرباڵ مەحموود. چاپی یەکەم، هەولێر: یەکێتیی نووسەرانی کورد، مەڵبەندی گشتی.
ئەحمەدی خانی (١٩٩٦). ژ هەلبەستێن ئەحمەدێ خانی. کۆمکرن و تویژاندن: ئێسماعیل بادی، چاپا یەکێ، دهۆک: چاپخانا هاوار.
باڵەکی، یادگار ڕەسوول (٢٠٠٥). سیماکانی تازەکردنەوەی شیعری کوردی. چاپی یەکەم. دهۆک: دەزگەها سپیڕێز یا چاپ و وەشانێ.
دڵزار، ئەحمەد (٢٠٠٦). دیوانی دڵزار. پێداچوونەوەی: ئازاد دڵزار، چاپی دووەم، هەولێر: بەڕێوەبەرایەتیی چاپخانەی وەزارەتی ڕۆشنبیری.
سجادی، علاءالدین (١٩٦٧). ئه‌ده‌بی کوردی و لێکۆڵینه‌وه‌ له‌ ئه‌ده‌بی کوردی، به‌غدا: چاپخانه‌ی مه‌عارف.
عەلی، زانیار ساڵح (٢٠١٥). بنیاتی ئاوازەیی لە شیعری نوێی کوردیدا. ١٩١٨-١٩٥٨، ماستەرنامە، زانکۆی سلێمانی.
گه‌ردی، عه‌زیز (١٩٩٩ا). کێشی شیعری کلاسیکی کوردی. چاپی یه‌که‌م، هه‌ولێر: چاپخانه‌ی وه‌زاره‌تی ڕۆشنبیری.
گەردی، عەزیز (١٩٩٩ب). سەروا، هەولێر: دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس.
مەلا خدری ئەحمەدی شاوەیسی مکایەلی (١٣٨٦). دیوانی نالی، لێکۆڵینەوە و لێکدانەوەی: مەلا عبدالکریمی مدرس و فاتح عبدالکریم، چاپی پێنجەم، سنندج: بڵاوکردنەوەی کوردستان.
پ: عربی
ابن سناء الملک، القاضی السعید أبی قاسم هبة الله بن جعفر (١٩٤٩). دار الطراز فی عمل الموشحات. تحقیق: جودة الرکابی، دمشق: المطبعة الکاثولیکیة،.
أسماء، نمیش (٢٠١٦). الموشحات والازجال وأثرها فی الادبالاوروبی القدیم، شعر التروبادور أنموذجا. رسالة دکتوراه، الجزائر: جامعة جیلالی لیابس-سیدی بلعباس.
جربوع، سعیدة (٢٠١٩). البنیة الایقاعیة فی فن الموشحات (ابن زهر وابن سهل وابن الخطیب أنموذجا) رسالة دکتوراه، جامعة محمد بوضیاف بالمسة.
زینب، سیدهم (٢٠١١). بنیة الموشحات الاندلسیة- ابن سهل الاندلسی نموذجا – مقاربة اسلوبیة، رسالة الماجستیر، الجزائر، جامعة وهران.
عباسة، محمد (٢٠١٢). الموشحات والازجال الاندلسیة وأثرها فی شعر التروبادور، ط1، الجزائر: دار أم الکتاب للنشر والتوزیع.
الکریم، مصطفی عوض (١٩٦٥) الموشحات والازجال، القاهرة، دار المعارف.