بررسی کهن‌الگوی سفر قهرمان در قصه‌های عامیانۀ کردی (مطالعۀ موردی: قصۀ هفت برادر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

انگارۀ کهـن‌الگوی سفر قهرمان، به عنوان یکی از پرکابردترین انگاره‌‌های کهن‌الگویـی، در درک و دریافت سویه‌‌های درون‌متنی و برون‌متنی روایت‌‌های سنتی همواره راه‌‌گشا بوده است. پژوهش حاضر بر آن است تا کهن‌الگوی سفر قهرمان را در قصه‌‌های عامیانه کُردی بر اساس آرای جوزف کمبل بررسی کند. بـدین منظور، قصۀ عامیانۀ هفت برادر (ملک احمد) به عنوان نمونه‌‌ انتخاب شده و با نشان دادن کهن‌‌الگوها و مراحل سفر قهرمان، نتایج تحقیق به سایر قصه‌‌های عامیانۀ مشابه در ادب شفاهی کُردی تعمیم داده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌‌دهد: 1. کهن‌الگوی سفر قهرمان هم از نظر کهن‌‌الگوهای شخصیتی و هم از نظر مراحل سفر قهرمان در هر سه سطح عزیمت، تشرف «فرایند» و  بازگشت در قصه‌‌های عامیانۀ کُردی قابل بازنمایی است و الگوی هفده مرحله‌‌ای جوزف کمبل، به تمامی قابل انطباق با این قصه‌‌ها است؛ 2. شایسته است که قصه‌‌های عامیانۀ کُردی که مغفول مانده‌اند، به صورت مکتوب در اختیار پژوهشگران قرار گیرند تا با رویکردهای ساختاری آزموده شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Archetype of Hero's Journey in Kurdish Folk Tales: A Case Study of the Haft Baradar Story

نویسنده [English]

  • Mansour Rahimi
Ph.D. Student in Persian Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
چکیده [English]

The archetypal notion of the hero's journey, one of the most pervasive archetypes, has consistently guided the interpretation and reception of the intratextual and extratextual elements within traditional narratives. The present study explores the hero's journey archetype in Kurdish folk tales through the lens of Joseph Campbell's theories. Using the Haft Baradar folk tale (Malek Ahmed) as a focal point, we identify and analyze the archetypes and stages of the hero's journey within this narrative. We connect our findings to similar folk tales in Kurdish oral literature through analysis.  Our research reveals that the hero's journey archetype manifests in Kurdish folk tales through personality archetypes and the threefold structure of departure, process, and return, aligning closely with Joseph Campbell's seventeen-stage model. Furthermore, we assert that Kurdish folk tales, as a valuable yet overlooked aspect of Iranian oral culture and literature, warrant further exploration and documentation in written form for scholarly investigation using structural methodologies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hero's Journey archetype
  • Folktales
  • Kurdish tales
  • Joseph Campbell
الیاده، میرچا (1382). اسطوره، رؤیا، راز، ترجمه رؤیا منجم، تهران: نشر علم.
پراپ، ولادیمیر (1368). ریخت‌‌شناسی قصه‌‌های پریان، ترجمه فریدون بدره‌‌ای، تهران: توس.
سهراب‌نژاد، علی حسن؛ نوری، نگار (1401). بررسی افسانه‌ها، قصه‌ها و متل‌های کردی ایلامی از دیدگاه گریماس، پژوهشنامۀ ادبیات کردی، سال 8، شماره 2 (پیاپی 14)، 1- 17.
طاهری، محمد؛ آقاجانی، حمید (1392). تبیین کهن‌الگوی سفر قهرمان بر اساس آرای یونگ و کمبل در هفت خوان رستم، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، س 9، ش 32، صص 27- 56 .
فرای، نورتروپ (1377). تحلیل نقد، ترجمه صالح حسینی، تهران: نیلوفر.
فولادی، محمد؛ رحمانی، مریم (1397). بررسی و نقد داستان بیژن و منیژه بر اساس کهن الگوی سفر قهرمان جوزف کمبل، علوم ادبی، سال 8، شماره 13، صص 87- 107.
کمبل، جوزف (1391). قدرت اسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز.
کمبل، جوزف (1389). قهرمان هزار چهره، ترجمه شادی خسروپناه، مشهد: گل آفتاب.
گرین، ویلفرد و همکاران (1385). رویکردهای نقد ادبی، ترجمه جلال ستاری، تهران: اطلاعات.
گیفورد، تری (1397). ادبیات شبانی، ترجمه گروه مترجمان زیر نظر عباس ارض پیما، تهران: نشانه.
لک، ایران؛ تمیم‌‌داری، احمد (1395). مطالعه تطبیقی کهن‌الگوی سفر و بازگشت قهرمان در شاهنامه و ادیسه، ادبیات تطبیقی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، پیاپی 13، صص 161- 184.
مختاریان، بهار (1386). الگوی پیشنهادی رده‌‌بندی داستان‌‌های پریان بر بنیاد اسطوره‌‌ها، نامۀ انسان‌‌شناسی، س4، ش 8، صص 119- 139.
وگلر، کریستوفر (1390). ساختار اسطوره‌‌ای در داستان و فیلم‌‌نامه، ترجمه عباس اکبری، تهران: نیلوفر.
ویتیلا، استوارت (1390). اسطوره و سینما: کشف ساختار اسطوره‌‌ای در 50 فیلم فراموش نشدنی، با مقدمه کریستوفر وگلر، ترجمه محمد گذرآبادی، تهران: هرمس.
یاوری، حورا (1374). روانکاوی و ادبیات، تهران: تاریخ جهان.
راوی قصه: ناصر رحیمی، 62 ساله، شهرستان مریوان.