تجلیات هنر قدسی در آیین یارسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه هنر، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی. سنندج. ایران

2 گروه آموزشی فلسفه هنر،واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران.

3 دانشیار فلسفه، گروه معارف اسلامی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی، ایلام، ایران.

چکیده

هنر از ابتدای تاریخ بشر وسیله‌ای برای تجلی مادی باورها بوده است؛ لذا بارزترین تجلی‌گاه معنویت و هویت متعالی انسانی را که از دین نشأت می‌گیرد، می‌توان در لایه‌های پنهانی هنر جستجو کرد. هدف غایی و نهایی هنر قدسی، فراخوانی و یادآوری احساسات یا انتقال تأثرات نیست، بلکه هنر قدسی، رمز است و بدین علت جز وسایل ساده و اولین و اصلی، مستغنی از هر دستاویز دیگری است؛ وانگهی چیزی جز کنایه و اشاره نمی‌تواند بود؛ زیرا موضوع واقعی‌اش مالاکلام است و زبان از وصفش عاجز؛ ریشه و اصل آسمانی دارد، زیرا الگوهایش بازتاب واقعیات ماوراء عالم صوراند. هنر مقدس که زبدۀ خلقت «صنع الهی» را به زبان تمثیل تکرار و دگربار بیان یا اعاده می‌کند، نمودگار سرشت رمزی عالم است و بدین گونه روح انسان را از قید تعلق به واقعیات درشتناک و ناپایدار می‌رهاند. پژوهش حاضر با هدف «بررسی مبانی هنر (سماع و موسیقی) قدسی در آیین یارسان از دیدگاه سنت‌گرایان، با تأکید بر آرای سیدحسین نصر» با روش توصیفی-تحلیلی و به شیوۀ بینامتنی انجام شده است. هنر قدسی در آیین یارسان، در قالب‌های مختلف، از جمله سماع و موسیقی، تجلی می‌یابد. سماع، نوعی رقص دایره‌وار و به‌صورت دسته‌ جمعی است که طی مراسم «جمع» انجام می‌گیرد. دعاهای آنان همراه موسیقی از سوی ذاکران خوانده می‌شود. از موسیقی برای بیان حقایق و مفاهیم عرفانی استفاده می‌شود. تنبور، ساز اصلی آیین یارسان است و در مراسم سماع و سایر مراسم مذهبی این آیین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Manifestations of Sacred Art in Yarasan Religion

نویسندگان [English]

  • Ali Olfati 1
  • Seyed sadegh Zamani 2
  • Seyed Rahmatollah Mousavimoghadam 3
1 PhD student of Philosophy of Art, Sanandaj Branch, Islamic Azad University. Sanandaj Iran
2 Department of Philosophy of Art Sanandaj Branch, Islamic Azad University, Sanandaj, Iran.
3 Associate Professor of Philosophy, Department of Islamic Studies, Faculty of Medicine, University of Medical Sciences, Ilam, Iran.
چکیده [English]

From ancient times, art has been a tangible expression of our deepest beliefs, reflecting human spirituality and identity, often intertwined with religion. Sacred art transcends mere emotional responses, using simplicity and essentialism to hint at the ineffable. It mirrors a higher reality, symbolizing the divine in earthly forms and inviting contemplation beyond the material world. Through allegory, sacred art reconnects with the essence of creation, revealing the symbolic nature of existence and freeing the human spirit from worldly attachments. This study, employs library research and a descriptive-analytical approach with an intertextual perspective to explore the roots of sacred art in the Yaresan region, focusing on traditionalist views, particularly those of Seyyed Hossein Nasr. In Yaresan sacred practice, Sema and music play central roles. Sema involves a collective circular dance during the "jam" ceremony, accompanied by prayers and music. Music serves as a channel for conveying spiritual truths, with the tanbur as the primary instrument in both Sema and other religious rituals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sacred Art
  • Music
  • Sama
  • Yarsan Religion
  • Traditionalists
  • Seyyed Hossein Nasr

مراجع

ابوریحان ‌بیرونی، محمدبن‌احمد (1398)، تحقیق ماللهند، ترجمۀ منوچهر صدوقی‌ سها، تهران: نشر سورا.
ابوسعید ابوالخیر (1369)، دیوان، به کوشش رحیم چاووش اکبری، تهران: نشر محمد.
اعتمادالسلطنه، محمد حسن‌خان و سعیدخان کردستانی و ولادیمیر مینورسکی. (۱۳۷۸). سه گفتار تحقیقی در آیین اهل حق. ترجمة محمدعلی سلطانی و مریم بانو رزازیان. تهران: سها.
افشاری، مهران (1370). اهل حق، نشریه ادبیات و زبان‌ها: نشریه چیستا.
الدمدو، کنت (1389). سنت‌گرایی، دین در پرتو فلسفه جاودان، رضا کورنگ بهشتی، چاپ اول، حکمت.
امامی جمعه، سید مهدی؛ طالبی، زهرا (1391). سنت و سنت‌گرایی از دیدگاه فریتیوف شوان و دکتر سیدحسین نصر، مجله الهیات تطبیقی سال سوم بهار و تابستان، شماره 7.
الهی، نورعلی (1374)، آثار الحق، مصحح بهرام الهی، تهران: جیحون.
اورنگ، مراد. (آذرماه ۱۳۴۹). «اهل حق». در مجلة ارمغان. دورة سوم، ش 6، شماره مسلسل ۳۹، ص 580-587.
بورکهارت، تیتوس (1369). هنر مقدس، ترجمة جلال ستاری، تهران، سروش.
بهار، مهرداد،(1362). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: نشر توس.
پریشان، ریحانه. علی‌آبادی، محمد (1392). بازشناسی مفهوم هنر قدسی و اصول ارزش‌گذاری آثار هنری در این حوزه. همایش بین المللی فلسفه دین معاصر دوره دوم.
تفضلی، ابوالقاسم (1375). سماع درویشان در تربت مولانا، نشر مؤلف، تهران.
جیحون‌آبادی، نعمت‌الله (۱۳۶۱). حق الحقایق. متن مصحح با مقدمه و یادداشت‌ها و تفاسیر محمد مکری. تهران: کتابخانه طهوری.
حیدرخانی، حسین (۱۳۷۴)، سماع عارفان، تهران: انتشارات سنایی.
دورینگ، ژان (1378). موسیقی و عرفان سنت شیعی اهل حق، ترجمه سودابه فضائلی، آبادان، نشریه پرستش.
دین‌پرست، منوچهر (1387). «گفتگو با حجت‌الاسلام سید سلمان صفوی و ایرج نعیمائی درباره نسبت موسیقی و عرفان»، مجله آینه خیال، ش 8.
زرین‌کوب؛ عبدالحسین (1394) ارزش میراث صوفیه، چاپ: 17، ناشر: موسسه‌ انتشارات‌ امیرکبیر
زمانی، کریم (۱۳۸۳)، «ادامۀ حکایت نخجیران و شیر»، شرح جامع مثنوی معنوی، تهران: اطلاعات.
سراج، عبدالله بن علی (۱۳۸۰ ق)، اللمع، به کوشش عبدالباقی طه و عبدالحلیم محمود، قاهره [بغداد]: دارالکتب الحدیثة و مکتبة المثنی
سلطانی، محمدعلی، (1381). تاریخ خاندان‌های حقیقت و مشاهیر متأخر اهل حق در کرمانشاه. انتشارات سها.
سلطانی، محمدعلی (1370). جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان، نشر سها.
شهر آیینی، سید مصطفی. (1397). در جستجوی امر قدسی (گفت‌وگوی رامین جهانبگلو با سیدحسین نصر)، ترجمه: تهران: نشر نی.
شووان، فریتهوف (1390). کتاب فصل قاموس، دفتر پنجم، تهران
صائب تبریزی، محمدعلی (۱۳۸۳)، دیوان، به کوشش محمد قهرمان، تهران: علمی و فرهنگی.
صفی زاده، صدبق (1375). کتاب‌ نامه سرانجام. تهران: کتابخانه طهوری.
صفی‌زاده، صدیق. (1361). دورۀ هفتوانه (جزوی از نامۀ مینوی سرانجام). تهران: کتابخانه طهوری.
صفی‌زاده، صدیق (مرداد و شهریور 1357). «سلطان اسحاق و آیین یارسان». در مجلۀ بررسی‌های تاریخی، ش 77، ص 129-146.
طاهری، طیب (2009). تاریخ و فلسفۀ سرانجام، اربیل: روژهلات.
عالی نژاد، سید خلیل (1376). دیوان حضرت خان الماس لرستانی.
علی‌اکبر، دهخدا (1377)، لغت‌نامه دهخدا، تهران، انتشارات: دانشگاه تهران
علیزاده، بیوک و قائمی نیک، محمدرضا (1391). در جستجوی اﻣﺮ ﻗﺪﺳﻲ: ﭼﻴﺴﺘﻲ اﻣﺮ ﻗدسی در ﻣﻴﺎن سنت‌گرایان ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ آرای رﻧﻪ ﮔﻨﻮن، ﻓﺮﻳﺘﻬﻮف ﺷﻮان و سیدحسین ﻧﺼر، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ دﻳﻨﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻴﺮاز، دوره 12، شماره 4، پیاپی 45، صفحات 39-64.
غنی قاسم (1387) بحث در آثار و افکار و احوال حافظ، چاپ اول، شرکت نشر کتاب هرمس.
کیانی، محسن (1389). تاریخ خانقاه در ایران، طهوری، تهران، چاپ سوم.
گراهام، آلن (1380). بینامتنیت، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
گنون، رنه (1389). سیطره کمیت و علائم آخر زمان، مترجم علی‌محمد کاردان، مرکز نشر دانشگاهی.
گوهرین، سیدصادق (1382) شرح اصطلاحات تصوف، چاپ اول: نشر زوار.
نصر، سیدحسین (1398). معرفت و امر قدسی، مترجم: فرزاد حاجی میرزایی. تهران. انتشارات فرزان روز.
نصر، سیدحسین (1388). معرفت و معنویت، ترجمه انشا ا... رحمتی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
نصر، سیدحسین (1385). دین و نظم طبیعت، ترجمه ان‌شاءالله رحمتی. نشر نی
نصر، حسین (1379). هنر و معنویت اسلامی، نظر متفکران اسلامی درباره طبیعت، تهران، خوارزمی. پ
نصر، سید حسن. آوینی، سید محمد (1379).هنر قدس در فرهنگ ایران. هنرهای تجسمی  شماره 10، صفحه 58 الی 69.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 مرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 17 آبان 1402
  • تاریخ پذیرش: 13 آذر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار