لێکۆڵینەوەی نازناو لە شیعری کوردیدا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دبیر آموزش و پرورش-مهاباد- ایران

چکیده

هه­‌ر له سه­‌ره­‌تای ئەدەبی کوردییه‌­وه تا ئێستا زۆربەی شاعیرانی کورد به مه­‌به­‌ستی ناساندی خاوه‌­نی شیعر و ناو و نیشاندارکردنی هۆنراوەکانیان لە ڕووی هۆکارگه‌لێک وه‌­ک ناوی یەکەمی خۆیان یان ناوێکی مه­‌نسووب، وشەیێکی جوان و ئەدەبی، ناوێکی پەیوەست بە ئایین و سۆفیگەرییه­‌وه­ یان وشەیێک که ئاماژە به تایبەتمەندیی ڕۆحی و جەستەیی و دەروونی و پیشه‌­ی شاعیر دەکات بۆ خۆیان «نازناوێک»، واته ناوێکی شیعرییان هەڵبژاردووە و لە هۆنراوه­کانیاندا بەکاریان هێناوە. ئاسەواری ئەدەبی فارسی لەم تەوەرەدا بەدی ده‌کرێ. لێکۆڵینەوە لە بابه­‌ت نازناوی شاعیرانی زمانێک و تایبه­‌تمەندی و فاکتەرە کاریگەرەکانی نازناو، جگە لە ناساندنی دۆخی کۆمەڵگە، هەڵوێستی تایبەتی شاعیر بەرامبەر بە جیهانی ده‌­روون و دەوروبەری دیاری دەکات. تایبەتمەندیگه‌لێکی وەک گۆڕینی نازناو بە تێپەڕبوونی کات، سوودوەرگرتن لەو نازناوانه­‌ی کە شاعیرانی تر پێشتر بۆ خۆیان دانابوو، بوونی چەند نازناو بۆ شاعیرێک و کەڵک­وەرگرتن لە یەکێکیان بەپێی هەل و بارودۆخ جیاوازیی ئەم بابەتە لە ئەدەبی کوردیدا نیشان دەدات. ئه­‌م توێژینەوە باس لە چۆنیەتیی بەکارهێنانى نازناو و شێوازەکانى هەڵبژاردنی لە لایەن شاعیرەوە و ناوەرۆکی پەیوەندیدار به­‌م بابه‌­ته‌­وه ده‌­کات.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Pen Names in Kurdish Poetry

نویسنده [English]

  • Hasan Armkan
Education Department of Mahabad-Iran
چکیده [English]

From the inception of Kurdish literature to the present day, a majority of Kurdish poets have opted for pen names to identify themselves as authors of their poems. These pen names are carefully chosen, often drawing from the poet's given name, an honorific title, a poetic or eloquent term, a name linked to religion and Sufism, or a word reflecting the poet's mental, physical, and inner qualities or profession. By adopting these poetic pseudonyms, poets personalize their works and infuse them with their unique identities. The influence of Persian literature is notably evident in this practice. Research on poets' pen names in a language, along with the factors influencing their selection, not only sheds light on societal norms but also reveals the poet's worldview and perception of the world within and around them. Noteworthy aspects include the evolution of pen names over time, the reuse of previous pen names, the presence of multiple pen names for a single poet, and the selection of a specific one based on the context, all of which are distinctive features within Kurdish literature. This study explores the utilization of pen names, the methods behind their selection by poets, and the associated materials in the Kurdish literary tradition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pen names
  • Title
  • Kurdish literature and poetry
  • Kurdish poets
ئەلف. کوردی:
ئیمام زه­نبیلی، کامیل (١٣٩٢). شاری دڵ(دیوانی سه­ید کامیلی ئیمام زه­نبیلی). ئاماده­کردنی سه­ید جه­عفه­ری ئیمام زه­نبیلی. تاران: آنا.
بێسارانی، مسته­فا (١٣٧٥). دیوان. لێکدانه­وەی حه­کیم مه­لا ساڵح. سنه: کتێبی مێهرەگان.
جزیری، ئه­حمه­د (١٣٦١). دیوان. لێکدانەوەی عه­بدوڕڕه­حمان شه­ڕەفکەندی (هه­ژار). تاران: سرووش.
حه­ریق، مه­لا ساڵح (١٣٦٩). دیوان. کۆکردنەوەی نه­جمه­ددین ئه­نیسی. سه­قز: موحه­ممه­دی.
ڕەنجووری، عومه­ر (١٩٨٣). دیوان. لێکدانەوەی موحه­ممه­دی عه­لی قه­ره­داغی. به­غدا: ئافاقی غه­ر­بیه.
سالم، عه­بدوڕڕه­حمان به­گ (٢٠١٥). دیوان. ساغ­کردنه­وه و لێکدانەوەی مه­لا عه­بدولکه­ریمی موده­رریس، فاتح عەبدولکەریم و موحه­ممه­دی مه­لا که­ریم. سلێمانی: بنکه­ی ژین.
سه­ججادی، عه­لائه­ددین (١٣٨٩). مێژووی ئه‌ده‌بی کوردی. سنه: کوردوستان.
سه­یدی، مه­لاموحه­ممه­د سولێمان (١٣٨٥). دیوان. لێکدانەوەی موحه­ممه­د ئه­مینی کاردۆخی. سنه: کوردستان.
شه­ڕەفکەندی، عه­بدوڕڕه­حمان (١٣٧٠). چوارینه­کانی خه­ییام. چاپی دووەم. تاران: سرووش.
عه­بدوڵڵا، ئیدریس (٢٠١٢). جوانکاریی شیعرى کلاسیکى کوردی. هه­ولێر: دەزگای توێژینەوە و بڵاوکردنەوەی موکریانی.
قانع، موحه­ممه­د (١٣٩٣). دیوان. چاپی هەشتەم. تاران: پانیز.
کوردی، مسته­فابه­گی ساحیبقران (٢٠١٠). دیوان. هەولێر: ئاراس. 
گۆران، عه­بدوڵڵا (١٣٨٤). دیوان. تاران: پانیز.
موحه­ممه­دی، فه­رهاد (١٤٠١). «نەریتی ئەدەبی و داهێنەرێتیی هونەری لە شیعری کلاسیکی کوردیدا: بە سەرنجدان بە شیعری کوردیی ناوەندی و سەروو»، پژوهشنامه ادبیات کردی، دوره ٨، شماره ١.
مه­عدووم، عه­بدوڕڕه­حیم (مه­وله­وی کورد) (١٣٨٩). دیوان. کۆکردنه­وه و لێکدانەوەی مه­لا عه­بدولکه­ریمی موده­رریس. سنه: کوردستان.
وه­فایی، عه­بدوڕڕه­حیم (١٣٨٧). دیوان. لێکۆڵینەوەی عه­لی قه­ره­داغی. چاپی دووەم. تاران: ئانا.
 
ب. عربی و فارسی
جرجانی، علی بن محمّد (١٩٨٥).  التعریفات. تحقیق ابراهیم الابیاری، بیروت،:دارالکتاب العربی.
حیرت سجادی، عبدالحمید (١٣٧٥).  شاعران کرد پارسی گوی. تهران: احسان.
خیّام، عمر (١٣٩٤). رباعیات خیّام به فارسی و کُردی. ویرایش محمّدماجد مردوخ روحانی. تهران: کانی کتیب.
روحانی، بابامردوخ (١٣٨٢)، تاریخ مشاهیر کرد، ج ٢، عرفا، علما، ادبا، شعرا. چاپ دوم. تهران: سروش.
ریپکا، یان (١٣٨٢). تاریخ ادبیّات ایران. ترجمۀ ابوالقاسم سرّی. تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (١٣٨٢)، «روان شناسی اجتماعی شعر فارسی در نگاهی به تخلّص­ها»،  مجلۀ بخارا، سال ٦ شمارۀ ٢.
مردوخ روحانی، محمد ماجد (١٣٩٢). فرهنگ فارسی کردی دانشگاه کردستان. چاپ دوم. سنندج: دانشگاه کردستان. 
میرصادقی، جمال (١٣٧٦). عناصر داستان. تهران: سخن.
نیک منش، مهدی (١٣٨٤). «راز تخلص در شعر فارسی»، مجله رشد  آموزش زبان و ادب فارسی، سال هفدهم، شمارۀ ٦٥ .
همایی، جلال الدین (١٣٧٤). فنون بلاغت و صناعات ادبی. چاپ یازدهم. تهران: هما.