بثُّ‌الشَّکوی در شعر غلام‌رضا خان ارکوازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو اصلی انستیتو زانست زاگروس

چکیده

غلام‌رضاخان ارکوازی یکی از شاعران نام‌آشنا و برجستۀ ایلامی است. وی دیوانی به زبان کردی جنوبی دارد که در آن به موضوعات گوناگونی از جمله «بث‌ّالشّکوی» پرداخته که تاکنون مغفول از پژوهش مانده است. موضوع بثّ‌ّالشّکوی عمیقاً از روحیه و محیط زندگی شاعر متأثر است که از خلال تحلیل آن می‌توان به افکار و اندیشه‌های شاعر و سرچشمه‌های اندیشگی او پی برد. جامعۀ آماری، شامل دیوان شعر این شاعر است که با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شاعر در دیوان شعر خود، به ویژه در مناجات‌نامه، به انواع مختلف شکواییه از جمله: شکواییۀ شخصی، سیاسی، فلسفی، عرفانی و... پرداخته است. از علل اساسی پرداختن شاعر به این موضوع، می‌توان به وضع ناگوار زندگی حاصل از رفتار حاکم وقتِ پشتکوه با وی و همچنین مرگ ناگهانی فرزندش اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Bath al-Shakwa in the Poetry of Gholamreza Khan Arkavazi

نویسنده [English]

  • Hojat Rashidi
Main member of Zanist Zagrus Institute
چکیده [English]

Gholamreza Khan Arkavazi is a renowned poet from Ilam known for his dramatic works and Divan in the South-Kurdish Language, exploring diverse themes such as "Bath al-Shakva." Despite the lack of prior research on this significant topic within his poetry, this article explores "Bath al-Shakva in the poetry of Gholamreza Khan Alkavazi." "Bath al-Shkva" is a rhetorical expression that signifies lamenting about one's era, family, and homeland, reflecting the poet's spirit and life circumstances. Lamentation is a prevalent theme in the works of many poets and serves as a key focus of this study to introduce this topic to non-Kurdish speakers and unravel the poet's perspectives and ideologies. The analysis is based on the poet's poetry collection using a library research method and content analysis approach. The findings reveal that the poet addresses various forms of lamentations, encompassing personal, political, philosophical, and mystical aspects. The poet's exploration of this theme is rooted in the challenges he faced due to the ruler of Poshtkouh's actions towards him, as well as the tragic loss of his son.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gholamrezakhan Arkavazi
  • Bath al-Shakva
  • Kurdish poetry
  • Liturgy
  • Features of complaints
1- آزادی، سکینه و  فرشته علی‌رضایی (1393). «تجلی افلاک و اختران در دیوان ارکوازی». فرهنگ ایلام، دورۀ 15، شماره 42 و 43، 69 تا 83.
2- ارکوازی، غلام‌رضاخان(1393). دیوان. تصحیح، ترجمه و شرح ظاهر سارایی، ایلام: زانا، چ چهارم.
3- بیگ‌زاده خلیل و طاهره رحمتی فرمانی(1396). «بررسی نوستالژی در دیوان غلامرضا ارکوازی». فرهنگ ایلام، دورۀ 18، شماره 56 و57، 55 تا 70.
4- دهخدا، علی اکبر(1377). لغتنامه. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چ دوم.
5- زرین‌کوب، عبدالحسین(1363). شعر بی دروغ، شعر بی نقاب. تهران: جاویدان، چ چهارم.
6- سارایی، ظاهر(1379). شاعر قله‌های مه‌آلود. تهران: گویه، چ اول.
7- سرامی، قدمعلی(1384). از هرگز تا همیشه. تهران: ترفند، چ اول.
8- سلطانی، اختر(1394). «بررسی تأثیر قرآن بر اشعار غلام‌رضا ارکوازی». فرهنگ ایلام، دوره 14، شماره  38 و 39، 92 تا 111.
9- سهراب‌نژاد، علی حسن(1388). «نگاهی به نشانه‌های مناجات‌نامۀ غلامرضاخان ارکوازی». فرهنگ ایلام، شماره 24و25، 192تا201.
10- شریفی، محمد(1387). فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ نشر نو و انتشارات معین، چ دوم.
11- شمیسا، سیروس(1383). انواع ادبی. تهران: فردوس، چ دهم.
12- شورای پژوهشی ادارۀ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام(1373). مجموعه مقالات برگزیدۀ غلامرضاخان ارکوازی. ایلام: بیتا، ج1.
13- صفا، ذبیح‌الله(1379). حماسه‌سرایی در ایران. تهران: امیرکبیر، چ ششم.
14- طالبیان، یحیی(1372). «بثّ‌الشکوی در شعر خاقانی». نثرپژوهی ادبیات، دوره 1، شماره 4، 77 تا 96.
15- ظفری، ولی‌الله(1375). حبسیه در ادب فارسی. تهران: امیرکبیر، چ دوم.
16- عمید، حسن(1364). فرهنگ لغت. تهران: امیرکبیر، چ ششم.
17- نصراللهی، یدالله و مهدی رمضانی (1395). «بثّ‌الشّکوی در شعر شهریار». فنون ادبی، سال 8، شماره 2،پیاپی 15، 201 تا 214.
18- واحد، اسدالله و محمدعلی نوری باهری(1390). «مقایسۀ تحلیلی مبانی فکری سبک شکوائیه‌های انوری و خاقانی». بهار ادب، پیاپی 12، 305 تا 327.
19- واحد، اسدالله و محمدعلی نوری باهری(1391). «نقد و بررسی شکوائیه‌های سیاسی قرن ششم». زبان و ادب فارسی، دورۀ 65، شماره 225، 143 تا 165.
20- یوسفی، هادی و جواد حاتمی(1395). «بررسی تطبیقی حبسیۀ خاقانی و غلام‌رضاخان ارکوازی». کنفرانس بین‌المللی شرق شناسی، تاریخ و ادبیات فارسی.
21- یوسفی، هادی و حجت‎الله عزیزی(1394). «بررسی تطبیقی ترنم‌المصاب خاقانی و باوه‌یال غلامرضاخان ارکوازی». ادبیات تطبیقی، دورۀ 7، شماره 12، 12 تا 31.