تحلیلی تطبیقی بر نیایش در شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دبیر آموزش و پرورش و مدرس دانشگاه فرهنگیان

2 عضو هیئت علمی دانشگاه علامه

چکیده

از آنجا که نیایش و دعا می تواند یکی از موضوعات فرعی هر داستانی باشد، تجلی آن در داستان های حماسی از دیدگاه انواع ادبی می تواند آمیزه ای از نوع حماسی و غنایی باشد. الماس‌خان کندوله ای در سرایش شاهنامۀ کردی، متاثّر از روایات شفاهی و فرهنگ بومی، پاره ای از مفاهیم غنایی را متناسب با روحیات شخصی و شرایط فرهنگی مردم منطقۀ خود سروده است. در این جستار که با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده، چگونگی بیان نیایش ها از زبان پهلوانان حماسی و نیز بیان آن به صورت تطبیقی در پنج داستان مشترک شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کردی الماس‌خان کندوله ای(بیژن و منیژه، رستم و سهراب، رستم و اسفندیار، سیاوش، شغاد) با هدف مشخّص کردن بسامد نیایش ها و برجسته کردن تمایزات فرهنگی در بیان آن ها، مورد بررسی قرار گرفته است. از مهم ترین یافته های پژوهش این است که بیان نمونه های نیایش در شاهنامۀ فردوسی، موجزتر از شاهنامۀ کردی است و زبان بیان الماسخان کندوله ای در بیان نیایش های نوع منفی آن(نفرین) تلخ‌تر و گزنده تر از زبان فردوسی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis on blessing in Firdausi’s epopee and Kurdish epopee

نویسندگان [English]

  • Mostafa Radmard 1
  • mirjalaladdin kazzazi 2
1 schoolteacher
2 Allameh University faculty member
چکیده [English]

Whereas praise and blessing can be one of the subtitles of any story; its radiation in epic stories can be a combination of epical and lyric type in the view of literature types. In composing Kurdish Shahnameh, Almas Khan Kandooleei, affected by oral tradition and native culture, has composed some of lyric concepts in accordance with personal mood and cultural conditions of people of his area. The current paper, carried out through descriptive-analytical method, explores circumstance of praise expression by epic knights and also its expression in a comparative way, in five common stories of Firdausi’s Shahnameh and Almas Khan Kandooleei’s Kurdish Shahnameh (Bijan and Manijeh,Rostam and Sohrab, Rostam and Esfandyar, Siavash, Shoghad) with the aim of identifying frequency of praise and distinguishing cultural differences in their expression.Of the most important conclusions of the current paper is:expression of praise samples in Firdausi’sShahnameh is more laconicthan Kurdish Shahnameh and Almas Khan Kandooleei’s expression languageis bitterer and nippier than Firdausi’s language in expressing negative types of praise (curse).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Praise
  • Kurdish Shahnameh
  • Firdausi
  • Almas Khan Kandooleei
منابع
اسلامی ندوشن، محمد علی. (۱۳۸۱). ایران و جهان از نگاه شما مناسد، تهران: امیر کبیر .
اکبری مفاخر، آرش. (۱۳۹۳). «رزمنامۀ کنیزک. پژوهشنامه ادب حماسی، سال دهم، شماره مجادهم، صص: ۱۴۵-۱۷۲.
بلو، جویس. (۱۳۸۳). «گورانی و زازا». راهنمای زبان های ایرانی. (ج ۲). ویراستار: رودریگر اسمیت. ترجمه حسن رضایی باغ بیدی و همکاران. تهران: ققنوس.
بهرامی، ایرج. (۱۳۸۹). شاهنامه کردی. تهران: آنا.
جوان، مریم. (۱۳۸۱). «نیایشنامه فرهنگنامه ادب فارسی، چاپ دوم. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
چمن آرا، بهروز. (۱۳۹۰). «درآمدی بر ادب حماسی و پهلوانی کردی با تکیه بر شاهنامه کردی»، جستارهای ادبی. بهار ۱۳۹۰. شماره ۱۷۲.
خزنه دار، مارف (۲۰۰۱). میژوی ئه ده بی کوردی. هولیر: ئاراس.
داد، سیما، (۱۳۸۰). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید، چاپ چهارم.
دهخدا، علی اکبر (۱۳۴۱). لغت نامه. تهران: سازمان لغت نامه.
رادمرد، مصطفی (۱۳۹۵). رساله دکتری «تطبیق غنایی شاهنامه فردوسی و شاهنامه کردی الماسخان کند وله امی». با راهنمایی میر جلال الدین کزازی، اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، زمستان ۱۳۹۵.
سر أمی، قدمعلی. (۱۳۷۵). از رنگ گال تا رنج خار (شکل شناسی قصه های شاهنامه)، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ سوم.
شریفی، احمد. (۱۳۷۴). «شاهنامه کردی، نمیرم از این پس که من زنده ام ». (مجموعه مقالات کنگره بزرگداشت فردوسی - دی ماه ۱۳۶۹ ش) به کوشش غلامرضا ستوده، تهران: دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس. (۱۳۸۰). انواع ادبی، تهران، فردوس، چاپ هشتم.
صفا، ذبیح الله. (۱۳۶۹). حماسه سرایی در ایران. تهران: امیر کبیر، چاپ پنجم صفی زاده،
صدیق بوره که یی. (۱۳۷۸). تاریخ کرد و کوردستان. تهران: نشر آتید.
فردوسی، ابو القاسم. (۱۳۹۳). نامه باستان (ج۲). پیرایش میر جلال الدین کزازی. تهران: سمت، چاپ هشتم
فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۹۱). نامه باستان (ج3). پیرایش میر جلال الدین کزازی. تهران: سمت، چاپ هفتم
فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۹۰). تام باستان (ج 2). پیرایش میر جلال الدین کزازی. تهران: چاپ سوم.
فردوسی، ابوالقاسم. (۱۳۸۴). نامه باستان (ج۶). پیرایش میر جلال الدین کزازی. تهران: سمت.
کزازی، میر جلال الدین. (۱۳۷۲). رویا، حماسه، اسطوره. تهران: مرکز
کندوله ای، الماسخان. (۱۳۸۹). شاهنامه کردی، جمع آوری و بازنویسی محمدرشید امینی، سلیمانی: پنکه ی ژین گورانی،
مصطفی بن محمود. (۱۳۸۳)، شاهنامه کردی. پیشگفتار، تصحیح، توضیح و واژه نامه ایرج بهرامی. تهران: هیرمند
معین، محمد. (۱۳۷۸). فرهنگ معین. تهران: امیر کبیر، چاپ سیزدهم
پایگاه اینترنتی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران، www.Irandoc.ac.ir
-Mackenzie, D.N. (1966). The Dialect of Awroman (Hawraman-I Luhon). Kobenhavn.