تەنز لە چیرۆکەکانى پێکەنینى گەداى حەسەن قزڵجى‌دا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد زبان و ادبیات کُردی، آموزش و پرورش قلادزه، کُردستان عراق

10.34785/J013.2020.175

چکیده

بەشێکی زۆری بەرهەمە ئەدەبییەکان لە بنەڕەتدا هەڵگرى پەیامێکن و دانەرانیش بە نووسەر و شاعیرەوە هەوڵ ­‌دەدەن بە ڕێگا و شێوازى جیاجیا ئەو پەیامە بگەیێنن بۆ ئەوەی کار لە بەرامبەرەکەیان بکەن. چیرۆک‌نووس حەسەن قزڵجی هەوڵى ­‌داوە بە ناوەرۆک و تەکنیکى جیاواز و کاریگەرەوە ئەو پەیامە دەرببڕێت، واتە «تەنز». قزڵجی هەوڵى ‌داوە لەو ڕێگایەوە کۆمەڵگا لە دیاردە دزێو و ناشیرینەکان ئاگادار بکاتەوە، یان لانی ­کەم بتوانێت لە قۆناغێکدا وریایان بکاتەوە. توێژینەوەی بەردەست هەوڵ‌ دەدات تەنز و ڕەنگدانەوەى لە چیرۆکەکانى پێکەنینى گەداى حەسەن قزڵجى‌دا بخاتە بەر باس و لێکۆڵینەوە. توێژینەوەکە جگە لە پێشەکى و ئەنجام، لە دوو بەش پێک‌هاتووە. لە بەشى یەکەمدا، بە شێوەیەکى تیۆریک، باسى چەمک و پێناسەى تەنز و مەبەستى تەنز لە ئەدەبدا کراوە. لە تەوەرەى یەکەمی بەشی دووەمدا، باسى تەنز لە ئەدەبى کوردیدا کراوە و پاشان لە کۆتایی توێژینەوەکەدا، بە شێوەیەکى پراکتیکى، تەنز لە چیرۆکەکانى پێکەنینى گەدای حەسەن قزڵجى‌دا باس‌کراوە. لە کۆتاییشدا، گرنگترین  ئەنجام و دەستکەوتەکانی ئەم توێژینەوەیە خراونەتەڕوو.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Satire in the Stories of Hassan Ghezelji’s Laugher of the Beggar

نویسنده [English]

  • Hawkar Mohammad Rashid
M.A. in Kurdish Language and Literature, Qaladize Education. Iraqi Kurdistan
چکیده [English]

Most of the literary works contain a message, and the poets and writers try to convey the message in different ways to impress their readers. Hassan Ghezelji, the Kurdish writer, sought to express the message through using a unique, concise, and influential technique: satire. He attempted to inform the society of undesirable events through his satirical stories. This study aims to investigate satire and its presentation in Hassan Ghezelji's collection of stories Laughter of the Beggar. Apart from the introduction and conclusion, this research consists of two parts. The first part focuses on the concept and definition of satire in literature and the second part eaddresses the role of satire in Kurdish literature. Then, the role of satire in Ghezelji's stories in Laughter of the Beggar has been practically investigated. Finally, the significant results and findings are presebted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Satire
  • Criticism
  • Short Story
  • Laughter of the Beggar
  • Hassan Ghezelji
سەرچاوەکان
برایم، یاسین (٢٠١٤). ((تەنز لە ڕۆمانى کەوتنى بۆرە قەڵا لە حیکایەتێکى کۆندا)). https://www.emrro.com/tenizleromani.htm    
پیرەمێرد (١٩٤٧).  گاڵتەوگەپ. سلێمانى:  چاپخانەى ژین.
حوسەین، هەڤاڵ ئەبووبەکر (٢٠٠٧). چەشنە ئەدەبى و ڕۆژنامە نوسییەکان و ڕەنگ‌دانەوەى لە ژیان و ژیندا (١٩٥٠-١٩٣٢). سلێمانى: بنکەى ژین.
ڕەسووڵ، عیزەدین مستەفا (١٩٧٩). لێ‌کۆڵێنەوەى ئەدەبى فولکلۆرى کوردى. هەولێر: چاپى دووەم.
زرارى، سەنگەر (٢٠١٨). ((ئەرکى ناونیشان لە چیرۆکەکانى گەڕەکى ئێمەدا)). ڕۆژنامەى باس. هەولێر: ژمارە ٣٧٣.
زرارى، سەنگەر (٢٠١٩). هونەرى ژیاننامە. هەولێر: نووسینگەى تەفسیر. چاپى یەکەم.
سەجادى، عەلائەدین (١٩٥٧). ڕشتەى مروارى. بەرگى یەکەم.
عەبدوڵا، شێرکۆ (٢٠١٨). ((ئەدەبیاتى تەنز لە ئەزموونى ڕۆژنامەگەرى دوکتوور شێرکۆ عەبدوڵادا)). https://knwe.org/?p=20339
عومەر، نەوزاد ئەنوەر (٢٠١٦). ((لێکەوتەى ئاخاوتەیى لە تەنزدا، تەنزەکانى د.شێرکۆ عەبدوڵڵا بە نموونە)). گۆڤارى ئەکادیمیاى کوردى. هەولێر: چاپخانەى زانکۆى سەلاحەدین. ژمارە ٣٦.
قزڵجى، حەسەن (٢٠١٣). سەرجەم بەرهەمى حەسەن قزڵجى. کۆکردنەوەى موحسین قزڵجى. سلێمانى: زنجیرە کتێبى دەزگاى چاپ و پەخشى سەردەم.
قانع، بورهان (١٩٧٩). دیوانى قانیع. سلێمانى: چاپخانەى زانکۆى سلێمانى.
مەلا موحەمەد، شاخەوان (٢٠١٤). ڕۆژنامەگەرى تەنز لە هەرێمى کوردستان، گۆڤارى سیخورمە وەک نموونە. هەولێر: چاپخانەى حاجى هاشم.
موکریانى، هەژار (١٣٦٨). هەنبانە بۆرینە. فرهنگ کردى – فارسى.  تهران: انتشارات صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران.
نیزامەدین، فازیل (٢٠٠٢). فەرهەنگى شیرینى نوێ عەرەبى – کوردى. سلێمانى:  دەزگاى چاپ و پەخشى سەردەم.
وەتمانى، هەرمان (١٣٩٥). ((ڕەساڵەتى تەنز لە شێعرى مەلا مارف کۆکەیی‌دا)). http://watmani.blogfa.com/post/130
وەسانى، دڵشاد (٢٠٢٠). ((تەقەى خۆشى ڕامەگرنى سەلام عەبدوڵا مەڵۆیەک بۆ سەر خەرمانەى ئەدەبى تەنز)). هەولێر:  ڕۆژنامەى خەبات. ژمارە ٥٩٢٢.
یووسفى، عومەر (١٩٩٨). سەردانى سیاسەتمەدار. هەولێر: بڵاوکراوەى ڕۆژنامەى بزووتنەوەى ئیسلامى. چاپى یەکەم.
یووسفى، عومەر (١٩٩١). نامیلکەى گۆنگەڵ. قەڵادزێ: یەکیەتى نووسەرانى کورد.